«قاسىرەتتى قاڭتار» وقيعاسىنان كەيىن مەملەكەتتە ءتۇرلى ساياسي وقيعالار تىزبەگى بولۋدا. شەنەۋنىكتەر مەن اسكەري تۇلعالار قامالۋدا، ۇكىمەت اۋىسىپ، قالا اكىمدەرى جىلى ورىندارىن بوساتۋدا، ال ەۋروپا ەلدەرى قازاقستاندى ايىپتاپ، «سانكتسيا سالامىزعا» باسىپ جاتىر. 

قىسقاسى بىلاي. 3 اقپان كۇنى ۇلىبريتانيا پارلامەنتى قازاقستان ماسەلەسىن قاراستىرا باستادى. انىعى، جەمقورلىققا باتقان قازاقستان وليگارحتارى جايلى ءسوز ەتتى. ءسوز سوڭىن «سانكتسيا سالۋ كەرەك» دەگەن ۇيعارىممەن اياقتادى. ارنايى ءتىزىم دە بار ەكەن. وعان 28 وليگارح ەنىپتى، باسىم بولىگى نۇرسۇلتان نازارباەۆ كەزەڭىندە بايلىققا كەنەلگەندەر ەكەن. ەندى ولاردى لوندون جەمقورلىقتىڭ بىلىعىنا باتقاندار دەپ وتىر.

ارنايى بايانداما جاسالدى. باياندامانى لەيبوريستىك پارتيا مۇشەسى مارگارەت حودج جاساپ، ۇلىبريتانيا بيلىگىن ايىپتادى. ول «ەلىن جەپ، حالقىن توناپ، بايلىعىن جاسىرۋعا تىرىسقان قازاقستاندىق وليگارحتاردى بريتان بيلىگى جاسىردى»، - دەدى. وسىلايشا ۇلىبريتانيا ەكونوميكالىق قىلمىسقا جول بەرىپ، ابىرويىن توكتى دەپ وتىر.

مارگارەت حودج بايانداماسىندا:  «Chatham House» جۋىرداعى ەسەبىندە قازاق ەليتاسىنىڭ ۇلىبريتانيادا قۇنى جارتى ميلليارد فۋنتتان استام تۇراتىن جىلجىمايتىن باسپاناسى بار ەكەنىن اشكەرەلەدى. 330 ملن فۋنتى – نازارباەۆتىڭ ۇلكەن وتباسىنا تيەسىلى. ولار يەلەنەتىن مۇلىكتەر اراسىندا ساننينگحيل پارك تە بار. ونى نازارباەۆتىڭ كۇيەۋبالاسى سۇراپ وتىرعان قۇنىنان 3 ميلليون فۋنتقا ارتىق ياعني 15 ميلليون فۋنتقا ساتىپ العان بولۋى مۇمكىن دەگەن دەرەك بار. ۇيىمداسقان قىلمىس جانە جەمقورلىقتى اشكەرەلەۋ جوباسى نازارباەۆتىڭ ۇلىبريتانيادا قۇنى كەمىندە 7,8 ميلليارد دوللار بولاتىن ءتورت قايىرىمدىلىق قوردى قۇپيا باسقاراتىنىن اشكەرەلەدى. بۇل قاراجات قوناق ۇيدەن باستاپ، بانكتەرگە دەيىنگى ارالىقتا ءتۇرلى نىساندارعا سالىنعان. عالامدىق تابىستىڭ ءبىراز بولىگى ۇلىبريتانيادا تىركەلگەن 2020 جىلى قۇرىلعان «Jusan Technologies» تيەسىلى.

ءبىز شەكارامىزدى، جىلجىمايتىن مۇلىك نارىعى مەن قارجى قۇرىلىمدارىنىڭ ەسىگىن قازاقستاننىڭ باسقارۋشى بيلىگىنە ايقارا اشتىق. ولارعا اقشانى زاڭسىز جىمقىرىپ، جۇمساۋىنا جول بەردىك. ودان دا سوراقىسى – ءتىپتى قازىرگى زاڭدارىمىز ارقىلى زاڭسىزدىقتارعا توتەپ بەرە المادىق»، - دەدى.

ونىڭ سوزىنشە لوندون 2008 جانە 2015 جىلدار ارالىعىندا 205 قازاق كلەپتوكراتىنا التىن ۆيزا بەرگەن. حودج قازاقستانداعى كلەپتوكراتيا تۋرالى سوزىندە كەلەسى ادامداردىڭ اتى-ءجونىن اتادى: نۇرسۇلتان نازارباەۆ، تيمۋر قۇلىباەۆ پەن ونىڭ ايەلى دينارا قۇلىباەۆا، داريعا نازارباەۆا، قايرات شارىپباەۆ، ءنۇرالى اليەۆ، كارىم ءماسىموۆ، ايگۇل نۇريەۆا، ۆلاديمير كيم، كاميلا كيم، ەدۋارد وگاي، كەڭەس راقىشەۆ، ساۋات مىڭباەۆ، الەكساندر ماشكەۆيچ، پاتوح شوديەۆ، بولات وتەمۇراتوۆ، بولات نازارباەۆ، احمەتجان ەسىموۆ، عالىمجان ەسەنوۆ، قايرات بورانباەۆ، الەكساندر كلەبانوۆ پەن ۇلى ياكوۆ، نۇرلان نىعماتۋلين، باۋىرجان بايبەك، مارات بەكەتاەۆ، ءاليا نازارباەۆا، ايدان كارىبجانوۆ، قايرات ساتىبالدى، سامات ءابىش.

قازاقستاندىق شەنەۋنىكتەر ءبىرىنشى مارتە اتالمىش ايىپتاۋلارعا لىگىپ وتىرعان جوق. ساراپشىلار جىلدار بويى مەملەكەتتەن ملردتاعان دوللار شىعارىلىپ، وفشورلىق ەسەپشوتتارعا جاسىرىلعانىن ايتۋدا. ونىڭ قۇنى ورتا ەسەپپەن 180 ملرد دوللارعا دەيىن جەتۋى مۇمكىن. ال مەملەكەتتىڭ ىشىندە سالىق تولەمەۋ ماقساتىندا جاسالعان قىلمىس دەڭگەيى ەل بيۋدجەتىنىڭ 40 پايىزىنا تەڭەستىرىلۋدە.

Abai.kz