رەيحستاگ – نەمىستەر ءۇشىن ايرىقشا سيمۆول. وندا «دەموكراتيا جۇرەگى» سانالاتىن گەرمانيا بۋندەستاگى ورنالاسقان. رەيحستاگتىڭ باتىس جاعىنداعى ماڭدايشاسىنا «نەمىس حالقىنا» دەپ ويىپ جازىلعان. الايدا تالاي تاريح تۇمشالانعان ءزاۋلىم عيماراتتان نەمىستىڭ عانا ەمەس، قازاقتىڭ دا قولتاڭباسىن تاپتىق...
رەيحستاگتا قولتاڭباسىن قالدىرعان كىم؟
رەيحستاگ قابىرعالارىن ويقىشتاعان زەڭبىرەك وقتارىنىڭ ىزدەرى عانا ەمەس، سوۆەت ساربازدارىنىڭ قولتاڭبالارى دا سول كۇيى ساقتالعان: «ارمانىم ورىندالدى»، «نە ەكسەڭ، سونى وراسىڭ»، «قيراعان بەرليننىڭ ۇيىندىلەرىن قاراپ شىقتىق. ايتارلىقتاي ريزا بولدىق»... كۇيەمەن كىشكەنتاي جۇرەكتىڭ سۋرەتىن سالىپ، ونىڭ ىشىنە ءوزىنىڭ جانە عاشىعىنىڭ اتىن ويىپ جازعاندار دا بار...
بەرلين ءۇشىن شايقاس 1945 جىلى 21 ساۋىردە، رەيحستاگ ءۇشىن تارتىس 29 ساۋىردە باستالعان. بىراق قاندى قاقتىعىس تەك 2 مامىر كۇنى عانا ارەڭ اياقتالدى. جۇزدەگەن مىڭ سولدات وپات بولعان شايقاس ەڭ قاندى قاقتىعىستاردىڭ ءبىرى رەتىندە تاريحتا قالدى.
ءزاۋلىم عيماراتتى توبەسىنە دەيىن شيمايلاعان جازۋلاردى قاراپ كەلە جاتىپ، كەنەت «الما-اتا» دەگەن ءسوز بىردەن كوزىمە شالىندى. جوعارى جاعىندا قازاق سولداتىنىڭ فاميلياسى جازىلىپتى (سۋرەتتە). بىرگە كەلە جاتقان مۇراجاي قىزمەتكەرى بۇل قولتاڭبانىڭ يەسى ءالى كۇنگە دەيىن تابىلماعانىن ايتتى.

رەيحستاگ – نەمىستەر ءۇشىن ايرىقشا سيمۆول. وندا «دەموكراتيا جۇرەگى» سانالاتىن گەرمانيا بۋندەستاگى ورنالاسقان. رەيحستاگتىڭ باتىس جاعىنداعى ماڭدايشاسىنا «نەمىس حالقىنا» دەپ ويىپ جازىلعان. الايدا تالاي تاريح تۇمشالانعان ءزاۋلىم عيماراتتان نەمىستىڭ عانا ەمەس، قازاقتىڭ دا قولتاڭباسىن تاپتىق...
رەيحستاگتا قولتاڭباسىن قالدىرعان كىم؟
رەيحستاگ قابىرعالارىن ويقىشتاعان زەڭبىرەك وقتارىنىڭ ىزدەرى عانا ەمەس، سوۆەت ساربازدارىنىڭ قولتاڭبالارى دا سول كۇيى ساقتالعان: «ارمانىم ورىندالدى»، «نە ەكسەڭ، سونى وراسىڭ»، «قيراعان بەرليننىڭ ۇيىندىلەرىن قاراپ شىقتىق. ايتارلىقتاي ريزا بولدىق»... كۇيەمەن كىشكەنتاي جۇرەكتىڭ سۋرەتىن سالىپ، ونىڭ ىشىنە ءوزىنىڭ جانە عاشىعىنىڭ اتىن ويىپ جازعاندار دا بار...
بەرلين ءۇشىن شايقاس 1945 جىلى 21 ساۋىردە، رەيحستاگ ءۇشىن تارتىس 29 ساۋىردە باستالعان. بىراق قاندى قاقتىعىس تەك 2 مامىر كۇنى عانا ارەڭ اياقتالدى. جۇزدەگەن مىڭ سولدات وپات بولعان شايقاس ەڭ قاندى قاقتىعىستاردىڭ ءبىرى رەتىندە تاريحتا قالدى.
ءزاۋلىم عيماراتتى توبەسىنە دەيىن شيمايلاعان جازۋلاردى قاراپ كەلە جاتىپ، كەنەت «الما-اتا» دەگەن ءسوز بىردەن كوزىمە شالىندى. جوعارى جاعىندا قازاق سولداتىنىڭ فاميلياسى جازىلىپتى (سۋرەتتە). بىرگە كەلە جاتقان مۇراجاي قىزمەتكەرى بۇل قولتاڭبانىڭ يەسى ءالى كۇنگە دەيىن تابىلماعانىن ايتتى.
قابىرعالاردى تورلاعان جۇمباق جازۋلاردىڭ اراسىنان تەك ءۇش ادام عانا وزدەرىنىڭ قولتاڭبالارىن تاپقان. مىسالى، رەسەيلىك پروفەسسور بوريس ساپۋنوۆ ءوزىنىڭ رەيحستاگتاعى قولتاڭباسىن تەك 53 جىل وتكەندە كورگەن. ال تاعى ءبىر ۋكرايندىق ايەل نوسوۆا سوعىس كەزىندە كونتسلاگەردە بولعان ايەلدەر دەلەگاتسياسى قۇرامىندا رەيحستاگتى ارالاپ ءجۇرىپ، كەزدەيسوق كۇيەۋىنىڭ اتى-ءجونىن وقىپ، قۋانعانىنان جىلاپ جىبەرگەن. «ونىڭ «قۇدايعا شۇكىر! قۇدايعا شۇكىر!» دەۋگە عانا شاماسى جەتتى»، – دەيدى مۇراجاي قىزمەتكەرى. ول رەيحستاگ قابىرعاسىنا ماڭگىگە قولتاڭباسىن قالدىرعان الماتىلىق ارداگەردىڭ دە ءبىر كۇنى تابىلىپ قالاتىندىعىنان ءۇمىتتى...
بۋندەستاگ – ەسىگى اشىق ءۇي
كەزىندە توتوليتاريزم ۇياسى بولعان عيمارات بۇگىن دەموكراتيانىڭ ورداسىنا اينالعان. بەرلين قامالى قۇلاعاننان كەيىن 1991 جىلى گەرمانيا بۋدەنستاگى رەيحستاگ عيماراتىنا كوشىپ كەلۋگە شەشىم قابىلداعان. سودان كەيىن جوندەلىپ، پارلامەنت جۇمىسىنا لايىقتالعان عيمارات ادامدار ەڭ كوپ باراتىن ورىنعا اينالىپتى. 1999 جىلدان بەرى مۇندا الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلگەن 13 ملن استام ادام بولعان.
بۋندەستاگتاعى ماڭىزدى پىكىرتالاستار تەلەۆيزيا مەن راديو ارقىلى ەلگە تىكەلەي تاراتىلىپ قانا قويمايدى، كەز كەلگەن قاراپايىم ازامات وتىرىستى پارلامەنت زالىندا وتىرىپ، باقىلاي الادى. رەيحستاگتا ولارعا ارناپ 400 ورىندىق، التى شاعىن مىنبە جاسالعان. سول جەردە جۋرناليستەر، قوناقتار جانە جاي قاتارداعى ازاماتتار حالىق قالاۋلىلارىنىڭ تارتىسىن توبەدەن تاماشالاي الادى. پارلامەنت ءدال الاقانىڭدا تۇرعانداي اسەر قالدىرادى. نەمىس جاستارىن كورەرمەندەر اراسىنان عانا ەمەس، ورتاداعى زالعا جايعاسقان دەپۋتاتتار اراسىنان دا كەزدەستىرۋ وڭاي.
ستۋدەنت دەپۋتاتتار
جاس دەپۋتات – گەرمانيا پارلامەنتى ءۇشىن تاڭسىق قۇبىلىس ەمەس. مىسالى، 90 وداعى/جاسىلدار پارتياسىنىڭ وكىلى اننا ليۋرمانن 2002 جىلى مەكتەپ اتتەستاتىمەن قوسا دەپۋتات مانداتىنا قول جەتكىزدى. البەتتە جاس ساياساتكەر 13 جاسىنان باستاپ «جاسىلدار» قىزمەتىنە بەلسەندى تۇردە ارالاسقان. بۇل بويجەتكەن وسىمەن ەكىنشى مارتە پارلامەنتتىڭ ەڭ جاس دەپۋتاتى اتانعان. 2006 جىلى ليۋرماننىڭ پارلامەنتتە جۇمىس ىستەۋمەن قاتار، جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقيتىن بەس ستۋدەنت ارىپتەسى بولعان.
پارلامەنتتىك عيباداتحانا
رەيحستاگ عيماراتىندا ءبارى مۇقيات ويلاستىرىلعان. تىپتەن دەپۋتاتتاردىڭ ءبىر ءسات قۇدايعا جالبارىنىپ، تاۋبەسىنە كەلۋى ءۇشىن ارنايى بولمە جابدىقتالعان. سەسسيا كەزىندە دەپۋتاتتار تاڭەرتەڭگى حريستياندىق ءدىني عۇرىپتارىن جاساۋ ءۇشىن سول بولمەگە بارادى. ديۋسسەلدورفتىق سۋرەتشى گيۋنتەر ۋەككەر اشەكەيلەگەن بۇل بولمە ءبىر ءسات ويعا شومىپ، مەديتاتسيا جاساۋعا لايىقتالعان.

ايجان كوشكەنوۆا
“ايقىن” گازەتى