وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ەكونوميكالىق دامۋ كورسەتكىشى جىل ساناپ قارقىندى تۇردە ءوسىپ كەلەدى. بۇل ءبىرىنشى كەزەكتە ەلباسىنىڭ ۇيىتقى بولۋىمەن حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ جولىندا جاسالىنىپ جاتقان ءارتۇرلى مەملەكەتتىك باعدارلامالار مەن تىڭ جوبالاردىڭ ارقاسى دەپ ءبىلۋ كەرەك. رەسپۋبليكا حالقىنىڭ 20 پايىزعا جۋىعى شوعىرلانعان ۇلكەن وبلىستىڭ الەۋەتىن ورگە سۇيرەۋ وڭاي جۇمىس ەمەس. كەزىگەتىن پروبلەمالار، كەزدەيسوق شىعا كەلەتىن توتەنشە جاعدايلار مەن الەمدىك ماسشتابتا قۇبىلىپ تۇرعان ەكونوميكالىق وزگەرىستەر تۇسىندا ەلدىڭ تابىسىن ارتتىرىپ، باسەكەگە قابىلەتىن شىڭداي ءتۇسۋ قيىننىڭ قيىنى. دەسەك تە كورسەتكىشتەر ءتاپ-ءتاۋىر.

وبلىس ەكونوميكاسىن قۇراۋشى نەگىزگى سالالاردىڭ وسىمىنە جەكە-جەكە توقتالار بولساق، 2012 جىلدىڭ قاڭتار-شىلدەسىندە 237,9 ملرد. تەڭگەگە ونەركاسىپ ءونىمى ءوندىرىلىپ، ناقتى كولەم يندەكسى 2011 جىلدىڭ ءتيىستى كەزەڭىنىڭ دەڭگەيىمەن سالىستىرعاندا - 102,5% -عا ارتقان. ونەركاسىپتىك ءونىم كولەمىنىڭ 23,0% ۇلەسىن قۇرايتىن تاۋ-كەن ءوندىرۋ سالاسىندا وندىرىلگەن ءونىم كولەمى - 8,0%-عا ارتىپ، 54,8 ملرد. تەڭگەنى قۇراپتى. اسا ماڭىزدى ونىمدەردىڭ ىشىندە ۇن ءوندىرۋ - 19,1% (496,3 مىڭ توننا), ماقتا تالشىعى - 52,2% (37,7 مىڭ توننا), بەنزين - 5,2% (644,1 مىڭ توننا), كەروسين - 22,2% (165 مىڭ توننا), تسەمەنت - 34,7% (955,6 مىڭ توننا), ماقتا ءيىرىم ءجىبى - 21,0% (2,8 مىڭ توننا), ماقتا ماتالارى - 19,2%-عا (14,1 ملن. شارشى مەتر) ارتقان.

وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ەكونوميكالىق دامۋ كورسەتكىشى جىل ساناپ قارقىندى تۇردە ءوسىپ كەلەدى. بۇل ءبىرىنشى كەزەكتە ەلباسىنىڭ ۇيىتقى بولۋىمەن حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ جولىندا جاسالىنىپ جاتقان ءارتۇرلى مەملەكەتتىك باعدارلامالار مەن تىڭ جوبالاردىڭ ارقاسى دەپ ءبىلۋ كەرەك. رەسپۋبليكا حالقىنىڭ 20 پايىزعا جۋىعى شوعىرلانعان ۇلكەن وبلىستىڭ الەۋەتىن ورگە سۇيرەۋ وڭاي جۇمىس ەمەس. كەزىگەتىن پروبلەمالار، كەزدەيسوق شىعا كەلەتىن توتەنشە جاعدايلار مەن الەمدىك ماسشتابتا قۇبىلىپ تۇرعان ەكونوميكالىق وزگەرىستەر تۇسىندا ەلدىڭ تابىسىن ارتتىرىپ، باسەكەگە قابىلەتىن شىڭداي ءتۇسۋ قيىننىڭ قيىنى. دەسەك تە كورسەتكىشتەر ءتاپ-ءتاۋىر.

وبلىس ەكونوميكاسىن قۇراۋشى نەگىزگى سالالاردىڭ وسىمىنە جەكە-جەكە توقتالار بولساق، 2012 جىلدىڭ قاڭتار-شىلدەسىندە 237,9 ملرد. تەڭگەگە ونەركاسىپ ءونىمى ءوندىرىلىپ، ناقتى كولەم يندەكسى 2011 جىلدىڭ ءتيىستى كەزەڭىنىڭ دەڭگەيىمەن سالىستىرعاندا - 102,5% -عا ارتقان. ونەركاسىپتىك ءونىم كولەمىنىڭ 23,0% ۇلەسىن قۇرايتىن تاۋ-كەن ءوندىرۋ سالاسىندا وندىرىلگەن ءونىم كولەمى - 8,0%-عا ارتىپ، 54,8 ملرد. تەڭگەنى قۇراپتى. اسا ماڭىزدى ونىمدەردىڭ ىشىندە ۇن ءوندىرۋ - 19,1% (496,3 مىڭ توننا), ماقتا تالشىعى - 52,2% (37,7 مىڭ توننا), بەنزين - 5,2% (644,1 مىڭ توننا), كەروسين - 22,2% (165 مىڭ توننا), تسەمەنت - 34,7% (955,6 مىڭ توننا), ماقتا ءيىرىم ءجىبى - 21,0% (2,8 مىڭ توننا), ماقتا ماتالارى - 19,2%-عا (14,1 ملن. شارشى مەتر) ارتقان.

وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى ەلدەگى ءىرى اۋىل شارۋاشىلىقتى وبلىس ەكەنىن جۇرتشىلىق جاقسى بىلەدى. جەر ەمىپ وسكەن ءوڭىر تۇرعىندارى جىل وتكەن سايىن ونى باپتاۋدىڭ دا قىر-سىرىن جەتىك مەڭگەرە باستاعان. ەگىن شارۋاشىلىعىن ءارتاراپتاندىرۋ مەن مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ ارقاسىندا جەمىس-جيدەك داقىلدارى مەن ءجۇزىمنىڭ كوپجىلدىق ەكپەلەرىنىڭ كولەمى جىلدان-جىلعا ۇلعايۋ ۇستىندە. اتاپ ايتساق، 2006-2012 جىلدار ارالىعىندا داقىلداردىڭ ەگىس كولەمى 16 مىڭ گەكتارعا وسكەن، ال ءجۇزىمنىڭ ەكپەلەرى 8 مىڭعا جەتكىزىلگەن. ۇلتتىق تۇتىنۋ نورماسىنا ساي، ءاربىر جان جىلىنا 4 كگ. ءجۇزىم، 18 كگ. جيدەك جەيدى ەكەن.

ال ءبىزدىڭ وبلىس ديقاندارى وتكەن جىلى بۇل كورسەتكىشتى ارتىعىمەن ورىنداعان. ناقتىراق توقتالاتىن بولساق، ءاربىر وڭتۇستىكقازاقستاندىقتىڭ نەسىبەسى ءۇشىن جىلىنا 21 كەلى جەمىس-جيدەك، 15 كەلى ءجۇزىم ءوندىرىلىپتى. ال رەسپۋبليكا حالقىن ساپالى داقىلدارىمەن قامتاماسىز ەتۋدە بۇل ازدىق ەتۋدە.

جالپى وبلىستاعى اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ بيىلعى جارتى جىلدىقتاعى جەتىستىكتەرى جامان ەمەس. وقو اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ جالپى ءونىم كولەمى 4,3 ملرد. تەڭگەنى نەمەسە ناقتى كولەم يندەكسى 100,9%-دى قۇرايدى. ونىڭ ىشىندە، مال شارۋاشىلىعىندا - 67,3 ملرد، ەگىن شارۋاشىلىعىندا - 6,8 ملرد. تەڭگەنىڭ ءونىمى وندىرىلگەن.

وبلىستىڭ بارلىق شارۋاشىلىق ساناتتارىندا 96,7 مىڭ توننا ەت (تىرىدەي سالماقتا), 410,1 مىڭ توننا ءسۇت، 163,8 ملن. دانا تاۋىق جۇمىرتقاسى ءوندىرىلىپتى، نەمەسە وتكەن جىلدىڭ وسى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا تيىسىنشە - 102,4%، 100,9% جانە 101,6%-دى قۇرايدى. 2012 جىلدىڭ 1 تامىزىنا دەيىنگى وبلىستاعى شارۋاشىلىقتاردىڭ بارلىق ساناتتارىنداعى ءىرى قارا مال سانى - 958,9 مىڭ باستى نەمەسە وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىنە - 101,5%، قوي - 4091,5 مىڭ باس، نەمەسە 101,5%، جىلقى - 209,6 مىڭ باس، تۇيە - 22,0 مىڭ باس، شوشقا - 49,7 مىڭ باس، قۇس سانى - 2765,2 مىڭ باس نەمەسە 102,7%-دى قۇراعان.

قازاقستان تاۋار وندىرۋدە باسەكەگە قابىلەتتى ەلدەر اراسىندا 52-ءىنشى ورىندا.

وبلىس ەكونوميكاسىن ورگە سۇيرەيدى دەلىنەتىن سالانىڭ ءبىرى - شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك. مۇندا دا ءبىرشاما ىلگەرىلەۋشىلىكتىڭ بارى بايقالادى. ماسەلەن، 2012 جىلدىڭ 1 تامىزىنا دەيىن وبلىس نارىعىندا بەلسەندى جۇمىس ىستەيتىن شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنىڭ سانى - 115,1 مىڭ بىرلىكتى قۇراعان. بۇل 2011 جىلدىڭ وسى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 2,0%-عا ارتىق. شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنىڭ شىعارعان ءونىمى، تاۋارلارى، كورسەتكەن قىزمەتى 181,5 ملرد. تەڭگەنى قۇراپ، جۇمىسپەن قامتىلعاندار سانى 293,0 مىڭ ادامعا جەتكەن.
2012 جىلدىڭ قاڭتار-شىلدەسىندە نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيتسيالاردىڭ جالپى كولەمى باعالاۋ ەسەبىمەن 128,0 ملرد. تەڭگەنى قۇراپ، 104,8%-عا ارتقان. نەگىزگى ينۆەستيتسيالىق سالىمداردى ءىرى كاسىپورىندار جۇزەگە اسىرىپتى، ولاردىڭ كولەمى 47,9 ملرد. تەڭگەنى نەمەسە 144,0%-دى قۇراعان. ينۆەستيتسيا سالىمدارىنىڭ باسىم بولىگى ونەركاسىپ، كولىك جانە قويما سالۋ ىستەرىنە تيەسىلى. ينۆەستيتسيالاردىڭ جالپى كولەمىندەگى ولاردىڭ ۇلەسى، تيىسىنشە 45,8% جانە 22,2%-دى قۇرايدى.

وبلىستىڭ سىرتقى ساۋدا كولەمى دە ءبىرشاما ارتقان. 2012 جىلعى قاڭتار-ماۋسىمىندا سىرتقى ساۋدا اينالىمىنىڭ كولەمى 2085,1 ملن. اقش دوللارىن نەمەسە 2011 جىلعى قاڭتار-ماۋسىم ايلارىمەن سالىستىرعاندا 125,5%-دى قۇراعان، ونىڭ ىشىندە ەكسپورت، تيىسىنشە - 1465,4 ملن. اقش دوللارى نەمەسە 137,2%، يمپورت - 619,7 ملن. اقش دوللارى نەمەسە 104,4%-دى قۇراپتى. ەكسپورتتىڭ تاۋارلىق قۇرىلىمىندا (كەدەندىك وداقتىڭ ەلدەرىنسىز) نەگىزگى ۇلەستى مينەرالدى ونىمدەر (2012 جىلدىڭ قاڭتار-ماۋسىمىندا - 72,5%), يمپورت ماشينالار، جابدىقتار، كولىك قۇرالدارى، پريبورلار مەن اپپاراتتار (41,0%), حيميا جانە سونىمەن بايلانىسقان ونەركاسىپ سالالارىنىڭ ونىمدەرى (17,6%) ورىن الادى.

جۇمىسپەن قامتۋ ءىسى بويىنشا 2012 جىلدىڭ II توقسانىندا وبلىستا ەكونوميكالىق تۇرعىدان بەلسەندى حالىق سانى - 1242,6 مىڭ ادامدى، جۇمىسسىزدار - 69,1 مىڭ ادامدى، جالپى جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى - 5,6%-دى قۇراعان. اعىمداعى جىلدىڭ 1 تامىزىنداعى جاعداي بويىنشا جۇمىسقا ورنالاستىرۋعا ءوتىنىش بىلدىرگەن 38,3 مىڭ جۇمىسسىزدىڭ 33,5 مىڭى نەمەسە 87,5%-ى جۇمىسپەن قامتۋ ورگاندارى ارقىلى جۇمىسقا ورنالاستىرىلىپتى. اقىلى قوعامدىق جۇمىستارعا 7071 رەسمي تىركەلگەن جۇمىسسىزدار تارتىلعان.

ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ ماۋسىمىندا وبلىس حالقىنىڭ ورتا ەسەپپەن جان باسىنا شاققانداعى اتاۋلى اقشالاي تابىسى 32011 تەڭگەنى قۇراپ، 2011 جىلدىڭ ماۋسىمىمەن سالىستىرعاندا 10,1%-عا ارتقان جانە دە ناقتى اقشالاي تابىسى 5,6%-عا وسكەن. 2012 جىلدىڭ باسىندا وقو-دا از قامتاماسىز ەتىلگەن ازاماتتاردىڭ سانى 13715 ادامدى نەمەسە وبلىس حالقىنىڭ - 0,5%-ىن قۇراسا كەرەك. جارتى جىل وتكەندە ولاردىڭ سانى 22,8%-عا كەمىپ، 10593 ادامدى نەمەسە وبلىس حالقىنىڭ 0,4%-ىن قۇراعان.

وبلىستىق ەكونوميكا جانە بيۋدجەتتىك جوس-پارلاۋ باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى ابدىشۇكىر ساپاربەكوۆ وسى مالىمەتتەرمەن بولىسە وتىرىپ، وبلىس ەكونوميكاسىنىڭ جىل ساناپ قارقىندى ءوسىپ كەلە جاتقانىن ايتتى. ونىڭ پىكىرىنشە، ەكونوميكاداعى وسى ديناميكالىق ءوسىم ودان ءارى جالعاسا تۇسەرى ءسوزسىز. سەبەبى يندۋستريالاندىرۋ باعدارلاماسىنىڭ قارقىنى قاتتى. كەشە، بۇگىن اشىلعان ءوندىرىس ورىندارى وزدەرىنىڭ قۋاتتىلىعىن بىرنەشە جىلدا كورسەتە باستايدى. تيىسىنشە ءوڭىر ەكونوميكاسى دا سوعان ساي ۇلكەن جىلدامدىقپەن داميدى، - دەيدى. قالاي دەسەك تە، قازاعى قالىڭ وبلىستىڭ ەلدەگى الەۋەتتى ءوڭىردىڭ بىرىنە اينالا باستاعانى قازىردىڭ وزىندە تالاس تۋعىزبايدى. ەڭ باستىسى، وسى قارقىنىن جوعالتپاسا بولعانى.