قاسىم-جومارت توقاەۆ كەشەگى سۇحباتىندا قوعام الدىنداعى مىندەتتەرىن انىق ايتتى. ەندى ءبىز جۋرناليستتەر قاۋىمى سول العىشارتتاردى ەل تۇرعىندارىنا جەتكىزىپ، ۇلكەن رەفورمالاردىڭ ورىندالۋىنا لايىقتى ۇلەسىمىزدى قوسۋ باستى پارىزىمىز. وسى باعىتتاعى مەنىڭ فب پوستارىما «جۇرتتىڭ ءبارى قولداۋ كورسەتەتىندەي ول ءالى ەشتەڭە جاسامادى. ەڭ اۋەلى حالىققا بەرگەن ۋادەسىن ورىنداپ، ساياسي رەفورمالار جاساسىن»،- سىڭايىنداعى وكپە جازبالار كوممەنت پەن جەكەمە كەلۋدە... Cوعان جاۋابىم!

تاۋەلسىزدىك العانىمىزدا دا دەموكراتيالىق قوعامعا بەت تۇزەگەنبىز. كەيىنگى بىرەر جىلدا ول قاعاز بەتىندە قالدى. وعان ءبىز جۋرناليستتەر قاۋىمى ەڭ الدىمەن كىنالىمىز... اقش پەن ەۆروپا ەلدەرىندە جۋرناليستتەر دەموكراتيانىڭ كۇزەتشىلەرى. ءدال قازىرگى جاعداي ەگەمەندىگىمىزدى العان وتكەن عاسىردىڭ توقسانىنشى جىلدارىن ەسكە تۇسىرەدى. جاڭا قازاقستانعا جاڭا تولقىننىڭ ادال قىزمەت ەتۋىنە جۋرناليستتەر - جالپى قالام ۇستاعان قاۋىمنىڭ جاۋاپكەرشىلىگى ەسەلەنە تۇسپەك. وتكەن قاتەلىگىمىزدەن ساباق الىپ، ەكىنشى سىناقتان سۇرىنبەي – دەموكراتيا مەن ادىلەتتىلىك ساقشىلارى بولۋ سىن ساعاتتى سوقتى!

مەملەكەت باسشىسىنان سۇحبات العان جاينا سلامبەكتىڭ سۇراقتارىنا كوپشىلىك رازى. «حابار» قۇرىلعان جىلدارى قازاق رەداكتسياسىنىڭ جەتەكشىسىمىن. ءتىلشى بيبيگۋل جەكسەنباي جۋرفاكتى ءبىتىرىپ، وبلىسقا جولدامامەن اتتانباق جاينانى تانىستىرىپ: «مىقتى جۋرناليست تاپسىرما بەرىپ كورىڭىز»، دەگەنى ەسىمدە. جاينا سول كۇنى العاشقى سيۋجەتىن جاساپ، سول كۇنى «حابار ءتىلشىسى» كۋالىگىن الدى. قازىرگىدەي قىزمەتكە قابىلداۋ ءۇشىن 3 ايدان 6 ايعا دەيىن "سىناقتان ءوتۋ مەرزىمىن سوزعىلاپ", بوسقا سابىلتىپ، جاس دارىننىڭ ساعىن سىندىرمايتىن كەز ەدى... كەيىنگى جىلدارى، ءبارى دەمەيمىن جالپى بيۋدجەتتىك جۋرناليستيكا بيۋروكراتيا باتپاعىنا باتتى. مينيسترلىكتىڭ مىقتى توقپاعى جۋرناليستتەردى قىزمەتتەرىنە بەيجاي قارايتىن جاعدايعا جەتكىزدى. سودان دا قالام ۇستاۋشىلار اقوردا ءوزى ايتقانىن جۇزەگە اسىرسىن، سوسىن بارىسىن بايقايىق دەگەن ەنجار، ەشتەڭەگە سەنبەيتىن دەپرەسسيالىق احۋالدا...

وزىمنەن مىسال كەلتىرەيىن. 2016 جىلدان رەسمي جۇمىسسىزبىن. سول جىلى «قازاق راديوسىنىڭ» باس ديرەكتورى رەتىندە كۋراتورلارىما رەداكتسيانى جارناما ەسەبىنەن ءوزىن-ءوزى قارجىلاندىراتىن جەتىستىككە قول جەتكىزگەنىن ءمالىم ەتتىم. قىزمەتكەرلەرىم دە رەسپۋبليكالىق جۇلدەلەردىڭ ءبارىن الىپ، تىپتەن دۇنيەجۇزىلىك راديو كونكۋرستاردىڭ باس بايگەسىن يەلەندىك. وسى جەتىستىكتەر وكىنىش اكەلدى. سول كەزدەگى پرەزيدەنت اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى – باس يدەولوگ پەن ءمينيسترىم شاقىرىپ: «ەلۋگە كەلدىڭىز، ەڭبەگىڭىز ەرەكشە. ەندى تىزگىندى جاستارعا بەرىڭىز. التى اي كۇتەرسىز، سوسىن ءبىر قىزمەت تاۋىپ بەرەرمىز» دەدى. وعان كەلىسە المايتىنىمدى جاسىرمادىم. سوسىن مينيسترلىكتىڭ وكىلى بار 20 ادامنان قۇرىلعان ارنايى كوميسسيا ەكى اي بويى بەس جىلدىق قىزمەتىمدى تەكسەردى. جۇزگە تارتا جۋرناليستەرىمە قىسىم كورسەتىپ، ارقايسىسىڭنان «تۇسىنىكتەمە» جازدىرىپ الدى. ناتيجەسىندە ءبىر تيىن ىسىراپ پەن مىناۋ ءمىنىڭ دەپ تاعار كەمشىلىك تاپپادى. وسىمەن بولدى دەگەن سەنىمىم الدانىش ەكەن. ءمينيسترىم پارلامەنتكە بارىپ «قازاق راديوسى كەيىنگى جىلدارى ەرەكشە تابىستارعا جەتىپ، وزىندىك باق بولدى. سول سەبەپتەن كورپوراتسيا قۇرامىنان جەكە دارا شىعارىپ، توو «قازاق راديولارىن» قۇرامىز»،- دەپ ءماجىلىس دەپۋتاتتارىنىڭ كەلىسىمىن الدى. مەكەمە قايتادان قۇرىلعاندا باسشىسىن تاعايىنداۋ زاڭ بويىنشا قۇرىلتايشىنىڭ ەركىنە كوشەدى. وسىلايشا قازاق راديوسى باس ديرەكتورى قىزمەتىنەن كەتۋگە ءماجبۇر بولدىم...

قالامگەرلەر قاۋىمىنىڭ «قىزمەتىمدى الساڭ دا، قالامىمدى الا المايسىز» دەگەن ماتەلى بار. ول دا سول تۇستا بەكەرشىلىك بولدى. ەشبىر مەملەكەتتىك باق-قا قاتارداعى جۋرناليست بولىپ ورنالاسا المادىم. تىپتەن ەسكى كوز تانىس مەمحاتشى قىرىمبەك كوشەرباەۆ تا كابينەتىنە شاقىرىپ، ۋادەسىن ءۇيىپ-توگىپ بەرگەنىمەن ەلدەگى ورتاشا جالاقى الاتىن جۋرناليستتىك قىزمەت بۇيىرمادى...
مەملەكەت باسشىسىنىڭ كەشەگى سۇحباتى ەل ەڭسەسىن كوتەرەر جاڭا كەزەڭگە باستاۋ سالاتىنىن كوزى قاراقتى، ءسوز ۇعار كىسى بايقادى. وتكەن كەمشىلىكتەر دا ايتىلدى.

كوپ كورگەن، تالاي سىننان وتكەن جۋرناليست رەتىندە ايتارىم، بۇيىرعان باعىمىزدان سىرت اينالمايىق. ءبىرىنشى بولىپ، ەلىمىزدە ادىلەتتىلىك پەن دەموكراتيانىڭ ورناۋىنا جاۋاپكەرشىلىگى زور ماماندىقتى تاڭدادىق ەكەن، قول قۋسىرىپ وتىرماي، بەل بۋىپ كىرىسەيىك.

وسى ادىلەتتىلىك جولىنا ءوزى باستاعان مەملەكەت باسشىسىن قولداۋ - ءاربىر جۋرناليست ارىپتەستەرىمنىڭ، جالپى قالام ۇستاعان قاۋىمنىڭ ەڭ باستى پارىزى دەپ بىلەمىن!

ماحات سادىق

Abai.kz