قازاقستاندا رەفەرەندۋم وتكiزۋ جونiندەگi باستاماشىل توپ سەيسەنبi كۇنi الماتىدا دوڭگەلەك ۇستەل ۇيىمداستىردى. وعان ساياساتتانۋشىلار، ساياساتكەرلەر، ۇكiمەتتiك ەمەس ۇيىم مۇشەلەرi جانە زيالى قاۋىم وكiلدەرi قاتىستى. جيىنعا كەلگەندەر رەفەرەندۋمنىڭ كۇن تارتiبiنە قويىلاتىن بiرiنشi سۇراق - ەۋرازيالىق وداقتان باس تارتۋ ماسەلەسiن تالقىلادى.

باستاپقىدا كەدەندiك وداق ەكونوميكالىق ينتەگراتسيادان ارiگە بارمايدى دەپ جاقاۋراتقان بيلiك ارتىنشا ەلدi رەسەيدiڭ يمپەريالىق پيعىلىنا بايلاپ بەردi. ەۋرازيالىق وداق يدەياسى قالايشا باستاۋ العانىنا توقتالعان "ازات" جسدپ-نىڭ تەڭ توراعاسى بولات ابiلەۆ پۋتيننiڭ بىلتىرعى جىلى "يزۆەستيا" گازەتiندە جارىق كورگەن ماقالاسىن ءسوز ەتتi. "ارتىنشا گرىزلوۆ "ەۋرازيالىق وداقتى قۇرۋ رەسەيدi ىقپال ەتۋ پوليۋسiنە اينالدىراتىنىن مالiمدەدi. مۇنى ەستiگەن اقوردا بايبالام سالدى. بiراق ولار "تاۋەلسiزدiككە قاتەر ءتوندi" دەپ ەمەس، كرەمل بiزدiڭ پرە­زيدەنتتiڭ يدەياسىنا قول سالدى" دەپ شىرىلدادى. نازارباەۆ تا قاراپ قالعان جوق. ارتىنشا "يزۆەستيادا" ونىڭ دا ەۋرازيالىق وداققا قاتىستى ماقالاسى باسىلدى", - دەگەن ب.ءابi­لەۆ كەدەندiك وداقتان ۇتىل­عانىمىزدى ناقتى كور­سەت­كiشتەرمەن دالەلدە­دi. "كە­دەندiك وداق قۇرىلعالى بەرi بەلارۋستiڭ وداققا مۇشە مەملەكەتتەرگە ەكسپورتى - 22, ال رەسەيدiكi 28 پايىزعا ءوستi. ال قازاق­ستان­دiكi كەرiسiنشە 30 پا­يىزعا تومەندەدi".

قازاقستاندا رەفەرەندۋم وتكiزۋ جونiندەگi باستاماشىل توپ سەيسەنبi كۇنi الماتىدا دوڭگەلەك ۇستەل ۇيىمداستىردى. وعان ساياساتتانۋشىلار، ساياساتكەرلەر، ۇكiمەتتiك ەمەس ۇيىم مۇشەلەرi جانە زيالى قاۋىم وكiلدەرi قاتىستى. جيىنعا كەلگەندەر رەفەرەندۋمنىڭ كۇن تارتiبiنە قويىلاتىن بiرiنشi سۇراق - ەۋرازيالىق وداقتان باس تارتۋ ماسەلەسiن تالقىلادى.

باستاپقىدا كەدەندiك وداق ەكونوميكالىق ينتەگراتسيادان ارiگە بارمايدى دەپ جاقاۋراتقان بيلiك ارتىنشا ەلدi رەسەيدiڭ يمپەريالىق پيعىلىنا بايلاپ بەردi. ەۋرازيالىق وداق يدەياسى قالايشا باستاۋ العانىنا توقتالعان "ازات" جسدپ-نىڭ تەڭ توراعاسى بولات ابiلەۆ پۋتيننiڭ بىلتىرعى جىلى "يزۆەستيا" گازەتiندە جارىق كورگەن ماقالاسىن ءسوز ەتتi. "ارتىنشا گرىزلوۆ "ەۋرازيالىق وداقتى قۇرۋ رەسەيدi ىقپال ەتۋ پوليۋسiنە اينالدىراتىنىن مالiمدەدi. مۇنى ەستiگەن اقوردا بايبالام سالدى. بiراق ولار "تاۋەلسiزدiككە قاتەر ءتوندi" دەپ ەمەس، كرەمل بiزدiڭ پرە­زيدەنتتiڭ يدەياسىنا قول سالدى" دەپ شىرىلدادى. نازارباەۆ تا قاراپ قالعان جوق. ارتىنشا "يزۆەستيادا" ونىڭ دا ەۋرازيالىق وداققا قاتىستى ماقالاسى باسىلدى", - دەگەن ب.ءابi­لەۆ كەدەندiك وداقتان ۇتىل­عانىمىزدى ناقتى كور­سەت­كiشتەرمەن دالەلدە­دi. "كە­دەندiك وداق قۇرىلعالى بەرi بەلارۋستiڭ وداققا مۇشە مەملەكەتتەرگە ەكسپورتى - 22, ال رەسەيدiكi 28 پايىزعا ءوستi. ال قازاق­ستان­دiكi كەرiسiنشە 30 پا­يىزعا تومەندەدi".

جيىندا بايانداما جاساعان ساياساتتانۋشى ايدوس سارىم قازاقستان رەسەيمەن تەڭقۇقىلى، شىنايى ينتەگراتسياعا بiرiگۋi ءۇشiن كەمiندە 20-30 جىل ءوتۋi كەرەكتiگiن ايتتى. "ول ءۇشiن رەسەي باسقا مەملەكەتكە اينالۋعا تيiس. ۇجىمدىق قاۋiپسiزدiك كەلiسiمشارتى ۇيىمى، ەۋرازيالىق ينتەگراتسيا - مۇنىڭ ءبارi كەشەگi كەڭەس زامانىنىڭ جاڭعىرىعى. قازiرگi كەزدە ناعىز شىنايى ينتەگراتسياعا بيۋروكراتتار نە بيلەۋشiلەر ەمەس، ۇلتتاردىڭ ءوزi عانا بiرiگە الادى", - دەدi ول. وسى تاقىرىپتا بايانداما جاساعان تاعى بiر سايا­ساتتانۋشى دوسىم سات­با­ەۆ بولسا، ينتەگراتسياعا بەت بۇرساق، باسقا باسىمدىقتاردى بەلگiلەپ، ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرiمەن بiرiككەن دۇرىس دەگەن تەزيستi العا تارتتى. الەمدە مەملەكەتتەردiڭ ءتۇرلi ايماقتىق بiرلەستiكتەرi بار ەكەنiن تۇسiندiرگەن تاۋەكەل­دەردi باعالاۋ توبىنىڭ جەتەكشiسi: "بiر مەملەكەت ءوز بەتiنشە جەكە-دارا بiر ماسەلەنi شەشە الماعاندىقتان، وزگە مەملەكەتپەن ايماقتىق بiرلەستiككە بiرiگەدi. قازاقستان ءۇشiن رەسەيدەن گورi ورتالىق ازيا ەلدەرiنە بەت بۇرعان دۇرىس. ولار - بiزدiڭ كورشiلەر. بۇل ايماقتا دا ماسەلە شاش ەتەكتەن. ماسەلەن، تاياۋدا وزبەكستان پرەزيدەنتi يسلام كاريموۆ ايماقتاعى سۋ پروبلەماسىنىڭ سالدارىنان اسكەري iس-قيمىلدار بولۋى مۇمكiن ەكەنiن مالiمدەدi. بۇل - تاياۋ بولاشاقتا قازاقستانعا ءسوزسiز اسەر ەتەدi", - دەدi. "رەسەي فەدەراتسياسىمەن ينتەگراتسيا: تاۋەلسiز­دiكتi ساقتاي الامىز با؟" دەگەن تاقىرىپتا بايانداما جاساعان ەكونوميست مۇحتار تايجان رەفەرەندۋمنىڭ كۇن تارتiبiنە ەڭ الدىمەن كەدەندiك وداقتان شىعۋ ماسەلەسiن قويۋ كەرەك دەپ مالiمدەدi. تانىمال ەكونوميست قا­نات بەرەنتاەۆتىڭ "مەملە­كەتتەردiڭ ەۋرازيالىق ودا­عى: قالىپتاسۋدىڭ ۇيىم­داس­تىرۋشىلىق-ادiستەمە­لiك جانە ينستيتۋتسيونالدى اسپەكتiلەرi" اتتى بايانداماسى دا قىزۋ تالقىلاندى. ەۋرازيالىق وداقتى جاق­تاۋشىلار دا ءسوز الدى. قيلى-قيلى پiكiر تالاسىندا تاۋەلسiزدiك تاعدىرىنا الاڭداۋشىلار باسىمدىق تانىتتى. جيىندا ارنايى قارار قابىلداندى. دوڭگەلەك ۇستەلدە تال­قىلانعان ماسەلەنiڭ انىق-قانىعىن گازەتiمiزدiڭ سەي­سەنبi كۇنگi ارناۋلى ءنومiرi­نەن وقي الاسىزدار.

ەلنۇر باقىتقىزى

"جاس الاش" گازەتى