قر پارلامەنتى پالاتالارىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستان حالقىنا جولداۋىن جاريالاۋدا... وندا ايتىلعان نەگىزگى ماسەلەلەردى وقىرمان تالقىسىنا ۇسىنامىز...

پرەزيدەنت قانداي ماسەلەلەردى كوتەرۋدە؟ قاراڭىز:

***

«بۇگىنگى جولداۋدىڭ ءمان-ماڭىزى ايرىقشا. ونىڭ ارقالايتىن جۇگى ءبىر جىلمەن شەكتەلمەيدى، اۋقىمى كەڭ، مازمۇنى دا بولەك. ءبىز الدىمىزعا بيىك ماقساتتار قويىپ وتىرمىز. وزدەرىڭىزبەن بىرگە جاڭا قازاقستاندى قۇرۋعا كىرىستىك»، - دەدى پرەزيدەنت.

***

«وسى كۇندەردە جۇرتىمىز تاۋەلسىزدىكتىڭ قادىر-قاسيەتىن جان-جۇرەگىمەن سەزىندى. تاتۋلىق پەن تۇراقتىلىق، تىنىشتىق پەن بەيبىتشىلىك قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن جەتە ءتۇسىندى. ءبىز مىزعىماس بىرلىكتىڭ ارقاسىندا مەملەكەتىمىزدى قورعاپ قالدىق»، - دەدى.

***

«مەن قاشاندا ءبارىن اشىق ايتىپ ءجۇرمىن. ىندەت كەزىندە قالىپتاسقان احۋال جونىندە جۇرتشىلىققا ۇنەمى اقپارات بەرىپ وتىردىم. كەشەگى قاتەرلى كۇندەردە مەملەكەت باسشىسى رەتىندە حالىققا ارناپ بىرنەشە ۇندەۋ جاسادىم»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

***

توڭكەرىس جاساماق بولعان جوعارى لاۋازىمدى تۇلعالار تۋرالى

«توڭكەرىس جاساۋعا ۇمتىلعانداردىڭ اراسىندا بەلگىلى ادامدار بولدى. جوعارى لاۋازىم يەلەرى مەملەكەتكە ساتقىندىق جاسادى. ولار كۇشتىك قۇرىلىمداردىڭ زاڭعا سايكەس قيمىلداۋىنا كەدەرگى كەلتىردى. مەملەكەت باسشىلىعىنا قالالارداعى احۋال تۋرالى جالعان اقپارات بەردى»، - دەدى.

***

«ساتقىنداردىڭ وپاسىزدىعى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرمەۋگە ءتيىس. وندا قىزمەت ەتەتىن ازاماتتار دا – ءوز باۋىرلارىمىز. ولار ەلمەن بىرگە ەكەنىن، تۋعان حالقى ءۇشىن قاسىق قانى قالعانشا كۇرەسەتىنىن دالەلدەدى»، - دەدى.

***

«زاڭ بارلىعىنا ورتاق. قاراپايىم ادامدار ءۇشىن دە، بيلىگى بار ادامدار ءۇشىن دە، قوعام بەلسەندىلەرى ءۇشىن دە - ءبىر عانا زاڭ بار»، - دەدى.

***

«مەن بۇگىن ەلىمىزدىڭ ساياسي جۇيەسىن كەشەندى جاڭعىرتۋ باعدارلاماسىن ۇسىنعالى وتىرمىن. بۇل قۇجات، ەڭ الدىمەن، قوعامنىڭ قاجەتتىلىگىنە جانە سۇرانىسىنا نەگىزدەلگەن»، - دەدى پرەزيدەنت.

***

«ءبىز بۇل وزگەرىستەردى جۇرتقا جاقسى كورىنۋ ءۇشىن جاسامايمىز. قاعاز بەتىندە عانا جۇزەگە اسىرىلعان، بىراق شىندىققا ەش جاناسپايتىن جالعان تابىستارعا ماساتتانىپ وتىراتىن زامان كەلمەسكە كەتتى»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

***

«پارلامەنت رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ ساپالى ورىندالۋىنا باقىلاۋدى كۇشەيتۋى قاجەت. وسى ورايدا، ەسەپ كوميتەتىنىڭ ورنىنا جوعارى اۋديتورلىق پالاتا قۇرۋدى ۇسىنامىن»، - دەدى.

***

«ازاماتتاردىڭ وكىلدى بيلىككە دەگەن سەنىمىن نىعايتۋ ءۇشىن ماسليحاتتارعا باسا ءمان بەرگەن ءجون. ولاردىڭ ءرولىن ارتتىرىپ، دەربەستىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ءماسليحات توراعاسى لاۋازىمىن ەنگىزگەن ءجون. سونداي-اق، ءماسليحاتتاردىڭ ىقپالىن بارىنشا كۇشەيتۋ ءۇشىن وبلىس اكىمدەرىن تاعايىنداۋ ءتارتىبىن وزگەرتۋ قاجەت دەپ سانايمىن»، - دەيدى پرەزيدەنت.

***

«دەموكراتيا تاريحى دەگەنىمىز – ەڭ الدىمەن، سايلاۋ راسىمدەرىن جەتىلدىرۋ تاريحى. سونداي-اق، سايلاۋ زاڭنامالارىنىڭ ساقتالۋىن باقىلاۋ تاريحى دەۋگە بولادى. وسى ورايدا، مەن بايقاۋشىلاردىڭ قۇقىقتارى مەن جاۋاپكەرشىلىگى ناقتى بەلگىلەنۋگە ءتيىس دەپ سانايمىن»، - دەدى.

***

پرەزيدەنت بيلىك پارتياسىنان كەتەدى

«مەن پرەزيدەنتتىڭ وكىلەتتىك كەزەڭىندە پارتياعا مۇشەلىگىن توقتاتۋ مىندەتىن زاڭنامالىق تۇردە رەسىمدەۋدى ۇسىنامىن. بۇل نورما ساياسي باسەكەلەستىكتى ارتتىرادى، بارلىق پارتيالاردىڭ دامۋى ءۇشىن تەڭ جاعدايدى قامتاماسىز ەتەدى»، - دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

سونداي-اق، مەملەكەت باسشىسى اكىمدەردىڭ پارتيا فيليالدارىن باسقارۋدى توقتاتۋ كەرەكتىگىن ايتتى.

«اكىمدەر مەن ولاردىڭ ورىنباسارلارىنا پارتيا فيليالدارىندا قىزمەت اتقارۋعا زاڭ جۇزىندە تىيىم سالۋ كەرەك. مۇنداي شەشىمدەر كوپپوليارلى پارتيالىق جۇيەنى قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى»، -دەيدى ول. «قاسىرەتتى قاڭتاردىڭ» ماڭىزدى ساباعى-مەملەكەتتەگى ەڭ جوعارى لاۋازىمدى تۇلعانىڭ قولىنداعى وكىلەتتىكتەردىڭ شوعىرلانۋى وعان جاقىن ادامدار مەن قارجى-وليگارحيالىق توپتاردىڭ اسەرىن نەگىزسىز كۇشەيتەدى. ولار مەملەكەتتى جەكە مەنشىك رەتىندە قابىلدايدى»، - دەدى پرەزيدەنت.

***

كونستيتۋتسيالىق سوت قۇرۋدى ۇسىندى

«مەن ەلىمىزدە كونستيتۋتسيالىق سوت قۇرۋدى ۇسىنامىن. باس پروكۋرور مەن ادام قۇقىعى جونىندەگى ۋاكىلگە دە كونستيتۋتسيالىق سوتقا جۇگىنۋ مۇمكىندىگىن بەرگەن ءجون. بۇل باستامالار ءادىل ءارى قۇقىقتىق مەملەكەت قۇرۋ جولىنداعى ماڭىزدى قادام بولادى دەپ سەنەمىن»، - دەدى پرەزيدەنت.

***

«بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى باسەكەگە قابىلەتتى جانە ەركىن بولۋى كەرەك. بۇل قاعيدات قازىر كەز-كەلگەن وركەنيەتتى ەل ءۇشىن ايرىقشا ماڭىزدى»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

***

اباي وبلىسى قۇرىلادى

«سەمەي ايماعىندا اباي وبلىسىن قۇرۋدى ۇسىنامىن. سەمەي قالاسى جاڭا وبلىستىڭ ورتالىعى بولادى. وسى ماسەلەنى ايماق تۇرعىندارى كوپتەن بەرى ايتىپ جۇرگەنىن بىلەمىن. قازىر ول جاقتا شەشىمىن تاپپاعان تۇيتكىلدەر از ەمەس. مىسالى، ايماقتىڭ ىشكى ينفراقۇرىلىمى ابدەن توزعان»، - دەدى پرەزيدەنت.

***

ۇلىتاۋ وبلىسى قۇرىلادى

«تاعى ءبىر ماسەلە. بۇرىنعى جەزقازعان وبلىسىنىڭ اۋماعىندا ۇلىتاۋ وبلىسىن قۇرۋ قاجەت. جەزقازعان قالاسى قايتادان وبلىس ورتالىعى بولادى. بۇل ايماقتا دەربەس وبلىس قۇرۋ – ەكونوميكالىق قانا ەمەس، رۋحاني جاعىنان دا ماڭىزدى شەشىم»، - دەدى توقاەۆ.

***

جەتىسۋ وبلىسى قۇرىلادى

«ءۇشىنشى ماسەلە. الماتى اگلومەراتسياسىنا قاتىستى تۇيتكىلدەر كوپ. وسى جانە باسقا دا جايتتاردى ەسكەرە وتىرىپ، الماتى وبلىسىن ەكىگە ءبولۋدى ۇسىنامىن. بۇل وڭىردە جەتىسۋ جانە الماتى وبلىستارى قۇرىلادى. الماتى وبلىسىنىڭ ورتالىعى قاپشاعايدا بولۋى كەرەك. ال، جەتىسۋ وبلىسىنىڭ ورتالىعى تالدىقورعاندا ورنالاسادى»، - دەدى پرەزيدەنت.

***

«بۇل باستامالار ەلىمىزدىڭ ساياسي جۇيەسى مەن اكىمشىلىك-اۋماقتىق قۇرىلىمىن ەداۋىر وزگەرتەدى. ونى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن كونستيتۋتسيانىڭ 30-دان استام بابىنا وزگەرىس ەنگىزۋ قاجەت. سونداي-اق، جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن تاعى 20-دان استام زاڭ قابىلداۋ كەرەك»، - دەدى پرەزيدەنت.

***

«بىزگە ەشكىم سىرتتان كەلىپ، ەشتەڭە جاساپ بەرمەيتىنى انىق، ءبارى ءوز قولىمىزدا. سوندىقتان، بارشاڭىزدى جاڭا قازاقستاندى قۇرۋعا ءبىر كىسىدەي جۇمىلۋعا شاقىرامىن. حالىقتىڭ قولداۋىمەن ماقساتىمىزعا جەتەمىز دەپ سەنەمىن»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

***

ۇلتتىق قۇرىلتاي قۇرىلادى

«ءبىز بىرلىكتىڭ باستاۋى بولعان دالا دەموكراتياسىنىڭ باستاۋىن جالعاستىرۋىمىز كەرەك. ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسى ءوز مىندەتىن تابىستى اتقاردى. ەندى ونىڭ ورنىنا قۇرامى جاعىنان اۋقىمدى ۇلتتىق قۇرىلتاي قۇرۋدى ۇسىنامىن»، - دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، جاڭا قۇرىلىم ۇلتتىق كەڭەستىڭ قىزمەتىن ورتالىق دەڭگەيدە جالعاستىراتىن بولادى.

«قۇرىلتاي - قوعامدىق ديالوگتىڭ ءبىرتۇتاس ينستيتۋتسيونالدىق مودەلىن قالىپتاستىرۋعا ءتيىس. ءسويتىپ بيلىك پەن حالىقتىڭ اراسىنداعى دانەكەرگە اينالاتىن بولادى. قازىرگى قوعامدىق كەڭەستىڭ ءبارىن ءوز اينالاسىنا توپتاستىرادى. ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ قۇرامىندا بارلىق ايماقتىڭ وكىلدەرى بولادى. سونداي-اق، وعان پارلامەنتتىڭ بىرقاتار دەپۋتاتى، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى، ازاماتتىق اليانس، قوعامدىق كەڭەس پەن ۇيىمداردىڭ مۇشەلەرى، بەلگىلى مەملەكەت قايراتكەرلەرى جانە تاعى باسقا كىرەدى»، - دەيدى ول.

***

«ازاپتاۋلارمەن بايلانىستى قىلمىستاردى تەرگەپ-تەكسەرۋگە جۇيەلى تاسىلدەمە كەرەك. قازىرگى ۋاقىتتا بۇل باعىتقا جاۋاپ بەرەتىن ناقتى ءبىر ورگان جوق. بۇل تاجىريبە بەلگىلى ءبىر سىن-قاتەر تۋدىرۋى مۇمكىن. سوندىقتان بۇل فۋنكتسيالاردى باس پروكۋراتۋراعا مىندەتتەۋدى ۇسىنامىن. بۇل ءتاسىل تەرگەۋدەگى اشىقتىق پەن بەيتاراپتىقتى قامتاماسىز ەتەدى، قۇقىق قورعاۋ سالاسىنداعى باسسىزدىق ءۇشىن جازانىڭ بار ەكەنىن كورسەتەدى»، - دەدى ق. توقاەۆ.

***

«قازىر قازاقستان دامۋدىڭ جاڭا كەزەڭىنە قادام باستى. الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق جانە دەموگرافيالىق احۋال مۇلدە باسقا. بۇگىنگى سىن-قاتەرلەر دە، مىندەتتەر دە بولەك. مەملەكەتىمىزدىڭ وركەندەۋى ايماقتاردىڭ قۋاتتى بولۋىنا تىكەلەي بايلانىستى. بۇل ماسەلەگە 2019 جىلعى جولداۋىمدا كەڭىرەك توقتالدىم. «قۋاتتى وڭىرلەر، قۋاتتى ەل» دەگەن ۇستانىم وزەكتى. وسى ورايدا ەلىمىزدەگى اكىمشىلىك-اۋماقتىق قۇرىلىمنىڭ وڭتايلى بولۋى وتە ماڭىزدى»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

***

«سونىمەن بىرگە وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى تۇركىستان وبلىسى دەپ اتالدى. بۇل قاي جاعىنان الساق دا دۇرىس بولدى. ونى حالىق وتە جىلى قابىلدادى. مەن «تاۋەلسىزدىك بارىنەن قىمبات» اتتى ماقالامدا وسى ءۇردىس جالعاساتىنىن ايتقان ەدىم. سودان بەرى ازاماتتارىمىزدان كوپتەگەن ۇسىنىس كەلىپ ءتۇستى. مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا ونىڭ ءبارى مۇقيات زەردەلەندى»، - دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.

***

«ماعان ەلىمنىڭ اماندىعى مەن جەرىمنىڭ تۇتاستىعىنان اسقان ەشبىر قۇندىلىق جوق. مەنى ەڭ الدىمەن، حالقىمنىڭ بولاشاعى قالاي بولاتىنى تولعاندىرادى»، - دەدى پرەزيدەنت.

Abai.kz