ءار ءتۇرلى ۇستاز بولادى. ءبىرى ۋاقىت وزا كوڭىلىمىزدەن كومەسكىلەنسە، ەندى ءبىرى ءوزىنىڭ بيىك بولمىسى، قارقاراداي ءتۇر-تۇلعاسىمەن سانامىزدا ماڭگىلىك جاتتالادى. ءاسىلى، قازىرگى قوعام ۇستازدىڭ ازىرگى كۇنگى الار رولىنە، بەت-بەدەلىنە بىرجاقتى باعا بەرمەسە كەرەك. انىعىندا، ايقۇلاق اقيقات سول - وسى ءبىر جۇرەككە جىلى ەستىلەتىن، بالالىق بال داۋرەن، قامسىز ستۋدەنتتىك شاعىڭنىڭ شاتتىقتى كۇندەرىن تاعى ءبىر پاراقتاتىپ ەرەكشە كۇيگە بولەيتىن ۇلاعاتتى اتاۋدىڭ بۇگىنگى كۇنى قادىرى دە، قاسيەتى تومەندەپ بارا جاتقانداي...

ەشكىمنىڭ كوڭىلىنە كەلمەسىن، زامان وزىپ، زاڭ توزعان تۇستا ۇستازدىڭ تازالىعىنا، مۇنتازدىعىنا كىر كەلگەنىن كىمنەن جاسىرايىق. الايدا بۇل بارلىق مۇعالىم قاۋىمىنا توپىراق شاشقانىمىز ەمەس.  ءسوزىمىز كوپشىلىككە تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن، ويىمىزدىڭ ارعى تۇكپىرىندە بۇلقىنىپ جاتقان جانايقايىمىزدى سۋ بەتىنە شىعارالىق.

جالپى پارسى تىلىندە «ۇستاز» ءسوزى قازاقتىڭ «ۇستا» دەگەن ۇعىمىنا جاقىن كەلەدى ەكەن. تەگىن ەمەس. ەگەر بەساسپاپ ۇستا قولىنا تۇسكەن مەتالدى بالعانىڭ كۇشىمەن ءيىلدىرىپ، شىنىقتىرسا، ۇستاز كەرىسىنشە قاناتىنىڭ استىنداعى قالىڭ شاكىرتتى وزىق ويىمەن، بىلىكتى، بىلگىر پاراساتىمەن ونەگەلى ومىرگە جول سىلتەيدى.

ءار ءتۇرلى ۇستاز بولادى. ءبىرى ۋاقىت وزا كوڭىلىمىزدەن كومەسكىلەنسە، ەندى ءبىرى ءوزىنىڭ بيىك بولمىسى، قارقاراداي ءتۇر-تۇلعاسىمەن سانامىزدا ماڭگىلىك جاتتالادى. ءاسىلى، قازىرگى قوعام ۇستازدىڭ ازىرگى كۇنگى الار رولىنە، بەت-بەدەلىنە بىرجاقتى باعا بەرمەسە كەرەك. انىعىندا، ايقۇلاق اقيقات سول - وسى ءبىر جۇرەككە جىلى ەستىلەتىن، بالالىق بال داۋرەن، قامسىز ستۋدەنتتىك شاعىڭنىڭ شاتتىقتى كۇندەرىن تاعى ءبىر پاراقتاتىپ ەرەكشە كۇيگە بولەيتىن ۇلاعاتتى اتاۋدىڭ بۇگىنگى كۇنى قادىرى دە، قاسيەتى تومەندەپ بارا جاتقانداي...

ەشكىمنىڭ كوڭىلىنە كەلمەسىن، زامان وزىپ، زاڭ توزعان تۇستا ۇستازدىڭ تازالىعىنا، مۇنتازدىعىنا كىر كەلگەنىن كىمنەن جاسىرايىق. الايدا بۇل بارلىق مۇعالىم قاۋىمىنا توپىراق شاشقانىمىز ەمەس.  ءسوزىمىز كوپشىلىككە تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن، ويىمىزدىڭ ارعى تۇكپىرىندە بۇلقىنىپ جاتقان جانايقايىمىزدى سۋ بەتىنە شىعارالىق.

جالپى پارسى تىلىندە «ۇستاز» ءسوزى قازاقتىڭ «ۇستا» دەگەن ۇعىمىنا جاقىن كەلەدى ەكەن. تەگىن ەمەس. ەگەر بەساسپاپ ۇستا قولىنا تۇسكەن مەتالدى بالعانىڭ كۇشىمەن ءيىلدىرىپ، شىنىقتىرسا، ۇستاز كەرىسىنشە قاناتىنىڭ استىنداعى قالىڭ شاكىرتتى وزىق ويىمەن، بىلىكتى، بىلگىر پاراساتىمەن ونەگەلى ومىرگە جول سىلتەيدى.

شىنى كەرەك، بۇگىنگى «اقىرزامان» ۇرپاعىنىڭ بويىنا ءبىلىمدى دارىتۋ دا وڭاي ەمەس. حالقىمىزدىڭ ءازىز تۇلعاسى مۇحتار اۋەزوۆ ايتقانداي، ۇستاز تەك جاس ورىمدەردىڭ عانا ەمەس، بۇكىل ءبىر قاۋىمنىڭ، قوعامنىڭ قامشىگەرى، تاربيەشىسى بولا بىلگەنى ءجون. وسى بيىككە جەتۋگە ۇمتىلاتىن، وسى ۇدەدەن شىعۋعا تىرىساتىن ۇلاعاتتى ۇستازدار بار. كورىپ ءجۇرمىز، كوڭىلگە ءتۇيىپ ءجۇرمىز.

بىراق ءوز كاسىبىنە سالاق قارايتىن، سايىپ كەلگەندە ماماندىعىنا تاڭداپ ەمەس، اداسىپ تۇسكەن كۇلدىبادام مۇعالىمدەردىڭ كەسىرىنەن «ۇستاز» اتتى ۇلى اتاۋدىڭ اتىنا كىر كەلۋدە. ءسوزىمىز راس، بەلگىلى ءبىر ءپاندى تانۋداعى مۇعالىم بىلىكسىزدىگىن، شالالىعىن كورگەندە قاراپتان قاراپ قانىڭ قارايىپ، «قازىرگى ۇرپاققا ءتالىم بەرىپ وتىرعان ۇستاز وسى ما؟» دەگەن ويعا قالاسىڭ. ورىندى وي. اتتەڭ تۇعىرى تايعاق. سونىڭ كەسىرىنەن قوعامنىڭ سىن ساداعى ءوز جۇمىسىن بەسكە بىلەتىن، پاراسات پايىمى تەرەڭ، بىلگىر ۇستازداردى دا جاناپ، تۇيرەپ وتەدى.

بالكىم سودان دا شىعار، كەيدە ءبىزدىڭ بىلىمنەن كىنارات ىزدەگەندە  كوزىمىزگە بىردەن قامكوڭىل كۇيلى مۇعالىمدەر ىلىگەدى. ولاردى وتتان الىپ، وتقا سالامىز.

بالكىم سودان دا شىعار، قوعامنىڭ سەسى مەن سىنىنان قورقىپ قالعان ۇستازدار قاۋىمى كوپشىلىكتىڭ الدىندا جالتاق. مەكتەپ ديرەكتورى الدىندا دا مۇعالىم جالتاق، اتا-انا الدىندا دا مۇعالىم ابىرويى از، اراشاسى جوق، ءتىپتى وقۋشىلاردىڭ الدىندا دا مۇعالىم جاسقانشاق. ولاي دەيتىنىمىز، ەلىمىزدەگى ءتۇرلى-ءتۇرلى ساياسي جۇمىستارعا جەگىلەتىن، سايلاۋ مەن ساناقتان باستاپ كوشە تازالاپ، كوشەت وتىرعىزاتىن، ءبىر ءدوڭ اعاي جينالىس وتكىزسە، ات شاپتىرىپ اكتى زالىن قوينى قونىشىنا دەيىن قالماي تولتىراتىن دا سول مۇعالىمدەر. سونداي دەيمىز دە، مۇنداي بەدەل تۋرالى ءسوز قوزعاۋدىڭ ءوزى قيسىنعا كەلە مە؟ مۇعالىم مارتەبەسى تابانعا تاپتالىپ جاتقانىن قالىڭ بۇقارا، بۇيىعى قوعامنىڭ ءوزى ەلەپ-ەسكەرمەسە ءىس ونە مە؟ «مۇعالىم بەدەلى» تومەن دەگەن قاتقان قاعيدانىڭ كوبەسى ءجىبيدى مە؟ ءاي، قايدام. ايتپاق ويدىڭ توركىنىن تۇسىنگەن بولارسىزدار وقىرمان قاۋىم؟..

البەتتە «ۇستاز بەدەلىن قايتىپ كوتەرەمىز؟» دەگەن ساۋالعا جاۋاپ ىزدەگەن تۇستا، ەڭ الدىمەن وزىمىزگە سالماق سالا ويلانعانىمىز ءجون بولار. ويتكەنى ۇستازدى جەردەن الىپ جەرگە سالاتىن دا، تۇلعا دارەجەسىنە كوتەرەتىن دە ەڭ الدىمەن - قوعام. ۇستاز بەدەلىن كوتەرۋدىڭ بىردەن-ءبىر كىلتى وسىناۋ ۇلاعاتتى اتاۋعا دەگەن كوپشىلىكتىڭ قيسىق-قىڭىر كوزقاراسىن وزگەرتۋدە جاتىر. بۇل ءبىر دەڭىز. ەكىنشىدەن، مىنا ءبىر ماسەلەگە نازار اۋدارعان دۇرىس. بىزدىڭشە، ءبىز مۇعالىم مارتەبەسىن - وسىناۋ جوسىقتى سالانى ساپاسى سىن كوتەرمەيتىن مامانداردان تازارتساق، ارىلتساق قانا كوتەرە الامىز. ال، بۇل اناۋ ايتقانداي وڭاي شارۋا ەمەس. دەمەك، ساپاسىز كادرلاردى قاتاردان شىعارۋ قازىرگى كۇننىڭ كەزەك كۇتتىرمەس ماسەلەسى. بۇل تۇرعىدا سوڭعى بىرنەشە جىلدىڭ بەدەرىندە ۇستاز ابىرويىن نىقتاعان شاراپاتتى شارالار قولعا الىندى. اتاپ ايتار بولساق، بىلىكسىز كادرلەردەن ارىلتۋدىڭ ەلىشىلىك ناۋقانى وسىناۋ سالاعا جاڭاشىل ۇستازداردى تارتۋمەن ەرەكشەلەنىپ وتىر. ازىرگى كۇنى، «نازار­باەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرىنىڭ» جانىنان پە­دا­گوگيكالىق شەبەرلىك ورتالىعى، پەدا­گوگتەردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ورتالىعى قۇ­رىلىپ جاتىر. زاماناۋي ورتالىقتاردا مۇعالىمدەر الەم­دىك تاجىريبەگە ساي ازىرلەنگەن جاڭا باع­دار­لامالار بويىنشا ارنايى ءۇش ايلىق قايتا دايارلاۋدان وتەدى. مۇنداي قايتا دايارلاۋدان الداعى 5 جىلدا 120 مىڭ مۇعالىم، ياعني ەلىمىزدەگى مۇعالىمدەر كورپۋ­سىنىڭ تەڭ جارتىسىنا جۋىعى وتپەك. الايدا، بۇل دا ازشىلىق ەتەدى. «مۇعالىم مارتەبەسىن قالايشا كوتەرەمىز؟» دەگەن ساۋال ءبىزدى دە بەي-جاي قالدىرماعانى سەبەپتى، مىناداي ۇسىنىس بار. ءبىز ءۇشىن بۇل ۇسىنىس وقىرمان ويىنا قونسا، ايتارىمىزدىڭ دىتتەگەن جەرىنە جەتكەنى.

توقتامدى ءتۇيىن

ەلىمىزدە مۇعالىم جالاقىسى ساتىلاپ كوتەرىلىپ كەلە جاتقانمەن، ءالى دە بولسا ايلىعى تومەن كاسىپتەردىڭ قاتارىنا جاتادى. «ۇستازدىق ەتۋ» الەۋمەتتىك-كاسىبي ستاتۋسى، ماماندىق مارتەبەسى الەۋمەتتىك ستراتيفيكاتسيادا ءالى دە بولسا تومەنگى ساتىدا تۇر. سونىڭ سالدارىنان قازىرگى پەداگوگيكالىق كورپۋس قارتايۋ ۇستىندە. سودان شىعار ءبىلىمدى، بىلىكتى جاستاردىڭ دەرلىگى ايلىعى جوعارى كاسىپتەرگە ۇمتىلادى. باستى ماسەلە دە وسىندا، مۇعالىم بولۋدى ارماندايتىن جاستار از قازىرگى تاڭدا.  سالاعا قومسىنا قارايتىندار كوپ ەسەسىنە. ايتالىق، بۇل تۇرعىدا كورەيانىڭ ۇلگىسى كوز قىزىقتىرادى. ويتكەنى ونداعى مۇعالىمدەر ايلىقتارى ەلدەگى ەڭ جوعارى ايلىقتاردىڭ قاتارىنا جاتادى. سونىڭ ەسەبىنەن، «ۇستاز» اتانۋعا ۇمتىلاتىن جاس كادرلەر كوپ. جاسىرارى جوق، ءبىلىم سالاسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋدە ۇستازدار قالتاسىنا تۇسەتىن ايلىقتىڭ قوماقتى بولعانى دا ماڭىزدى.

«Abai.kz»