داراقىلىققا كەلگەندە قازاكەم الدىنا جان سالمايتىن بولدى. كوشەگە كوكوسىنىڭ، اۋىل-ايماققا اتاسىنىڭ اتىن بەرۋدى داستۇرگە اينالدىرىپ الدى. قالا بەردى اۋدان-قالانى ادامنىڭ اتىمەن اتاۋعا كوشتىك. وسى ءۇردىس بويىمىزعا سىڭە بەرسە تاعى جارتى عاسىردا اۋدان اتاۋلارى تۇگەلىمەن «ەلىنە ەڭبەك سىڭىرگەن» قايراتكەرلەردىڭ اتىمەن اتالۋى عاجاپ ەمەس. ماسەلەن،  تولەبي، قازىبەك بي، ايتەكە بي سەكىلدى اۋداندا ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن تەك سول اتانىڭ ۇرپاعى بولۋ كەرەك دەگەن ويعا سايادى. ەگەردە سەن الگى اتانىڭ رۋىنان بولماي، بىراق سول اۋداندا تۇرىپ جاتساڭ كۇنىڭ قاراڭ. كورگەن كۇنىڭ كۇن ەمەس. نە قىزمەتتە، نە جاي ومىردە اۋدانعا اتاسىنىڭ اتى بەرىلگەن كورشىلەرىڭ سەنى شالۋمەن جۇرەدى. بۇل - ناعىز رۋشىلدىق اۋرۋىنىڭ قوزدىرعىشى.

داراقىلىققا كەلگەندە قازاكەم الدىنا جان سالمايتىن بولدى. كوشەگە كوكوسىنىڭ، اۋىل-ايماققا اتاسىنىڭ اتىن بەرۋدى داستۇرگە اينالدىرىپ الدى. قالا بەردى اۋدان-قالانى ادامنىڭ اتىمەن اتاۋعا كوشتىك. وسى ءۇردىس بويىمىزعا سىڭە بەرسە تاعى جارتى عاسىردا اۋدان اتاۋلارى تۇگەلىمەن «ەلىنە ەڭبەك سىڭىرگەن» قايراتكەرلەردىڭ اتىمەن اتالۋى عاجاپ ەمەس. ماسەلەن،  تولەبي، قازىبەك بي، ايتەكە بي سەكىلدى اۋداندا ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن تەك سول اتانىڭ ۇرپاعى بولۋ كەرەك دەگەن ويعا سايادى. ەگەردە سەن الگى اتانىڭ رۋىنان بولماي، بىراق سول اۋداندا تۇرىپ جاتساڭ كۇنىڭ قاراڭ. كورگەن كۇنىڭ كۇن ەمەس. نە قىزمەتتە، نە جاي ومىردە اۋدانعا اتاسىنىڭ اتى بەرىلگەن كورشىلەرىڭ سەنى شالۋمەن جۇرەدى. بۇل - ناعىز رۋشىلدىق اۋرۋىنىڭ قوزدىرعىشى.

ەندەشە، ءار وبلىستا ادام اتىمەن اتالاتىن اۋدان قالالارعا نازار اۋدارايىق. كوش باسىندا تۇرعان سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا: جامبىل اۋدانى، ماعجان جۇماباەۆ اۋدانى، مامليۋت اۋدانى، عابيت مۇسىرەپوۆ اۋدانى، تيميريازەۆ اۋدانى، شوقان ءۋاليحانوۆ اۋدانى، شال اقىن اۋداندارى بار. ءتىزىم تومەندەگىدەي جالعاسا بەرەدى. الماتى وبلىسى: پانفيلوۆ اۋدانى، قاراساي اۋدانى، رايىمبەك اۋدانى، جامبىل اۋدانى، ەسكەلدى اۋدانى; وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى: تولەبي اۋدانى، بايدىبەك اۋدانى; جامبىل وبلىسىندا: بايزاق اۋدانى، تۇرار رىسقۇلوۆ اۋدانى، اتىراۋ وبلىسى: يساتاي اۋدانى، قۇرمانعازى اۋدانى، ماحامبەت اۋدانى; الماتى قالاسىندا: اۋەزوۆ اۋدانى; قوستانايدا: التىنسارين اۋدانى، امانگەلدى اۋدانى، دەنيسوۆ اۋدانى، جانگەلدين اۋدانى، فەدەروۆ اۋدانى، ليساكوۆسك قالاسى بولسا، شىعىس قازاقستان وبلىسىندا: كۋرچاتوۆ، اباي اۋداندارى بار. ءبىزدىڭ بۇل تىزىمىمىزگە ىلىنبەي قالعان ماڭعىستاۋ وبلىسىندا جاقىندا ادام اتىمەن اتالاتىن «جاڭادان» قالا پايدا بولماق. جاڭادان دەگەنىمىزدىڭ سىرى جىلعا جۋىق ۋاقىت بۇرىن بۇل قالانى ارنايى اسكەر قىرىپ تاستاعان. سول كەزدە جايدان-جاي قىرماعان شىعار... قالانىڭ جاڭا اتاۋىمەن كەلىسپەي قارسىلىق بىلدىرەر دەگەن كۇدىكتى - كۇدىكتى ادامدارىن ستراتەگيالىق ماقساتپەن قىرعان ەكەن عوي. جاڭاوزەننىڭ رۋحىن ءسوندىرۋ، جۇرەكتەگى داقتى قيناپ ءوشىرۋ  ماقساتىندا قالانىڭ اتىن وزگەرتپەك. بۇل ارەكەت جۇرەكتەگى جارانىنىڭ اۋزىن اشۋ، بۋلىققان ىزانى قايتا قوزدىرۋ عانا. اقىلى بولسا بيلىك «جاڭاوزەندى» «جاڭاوزەن» كۇيىندە قالدىرۋ كەرەك.

بۇل ادەتتى توقتاتپايتىن بولساق، بولاشاقتا ەلىمىزدەگى بارلىق جەردى ادامنىڭ اتىمەن اتايتىن بولامىز. قايبىر جىلى ءسات توقپاقباەۆ پرەزيدەنتكە جاقسى كورىنۋ ءۇشىن استانا قالاسىنىڭ اتىن «نۇرسۇلتان» دەپ اتاۋدى ۇسىندى. جەل تۇرماسا ءشوپتىڭ باسى قيمىلدامايدى. جاعىمپازدانۋدان الدىنا جان سالمايتىن ەلدىڭ ورەندەرى كۇننىڭ كۇنىندە س.توقپاقباەۆتىڭ قيالىن شىنعا اينالدىرىپ جاتسا، تاڭ قالماڭىز. كەيبىر اعالارىمىزبەن اپكەلەرىمىزدەن: استانا ەلباسىنىڭ بەل بالاسى، ەلوردا پرەزيدەنتىمىزدىڭ قازاققا جاساعان سىيى دەگەن جاعىمپاز كورىپمەلەرىن ەستىپ كەلە جاتىرمىز. كوپ تۇكىرسە كول بولادى. ەلوردامىزدىڭ اتى ەلىنە «ەلەۋلى» ادامنىڭ اتىمەن اتالىپ جاتسا، ءجون بولىپتى دەرمىز.

استانا - ول ۇلكەن قالا. البەتتە، ۇلكەن جالعىز بولادى. ونىڭ جانىنان ورتاشا، كىشكەنەلەر مىڭ-مىڭداپ تابىلادى. بويىمىزعا دەندەپ ءسىڭىپ كەلە جاتقان بۇل ءداستۇردىڭ سوڭى بىلاي تۇرلەنبەك: قولىندا بيلىگى، قالتاسى قالىڭ دوڭەيلەر ءاربىر وبلىستى قالانى، اۋداندى ءوز اتتارىنا اۋدارىپ الۋلارى عاجاپ ەمەس. ءبىزدىڭ بولجام بويىنشا ولار تومەندەگىدەي بولادى: اتىراۋ قالاسى يمانعالي بولىپ وزگەرەدى. شىمكەنت قالاسىن بەيمارال شوكەەۆ قالاسى دەپ وزگەرتە بەرۋگە بولادى. الماتى وبلىسىنىڭ ورتالىعى تالدىقورعان قالاسىن ساۋداباەۆ قالاسى دەيمىز بە، الدە ۇمبەتوۆكە بەرەمىز بە؟ ەكى مىڭ جىلدىق تاريحى بار دەيتىن تارازدى قايرات ءمامي ەسىمەن جاڭالاساق قالاي قارايسىز؟ الدە جوعارعى سوت توراعاسى بەكتاس بەكنازاروۆ ەسىمىمەن الماستىرامىز با؟..

كورىپ وتىرعانىمىزداي بىزدە مىقتىلار جەتەدى. ءار قايسىسىنىڭ ەسىمى ءبىر اتان تۇيەگە جۇك بولادى. سوندىقتاندا ولاردىڭ ەسىمدەرىنە ءبىر-ءبىر قالا بەرسەك نەمىز كەتىپ بارادى. ونىڭ ۇستىنە ون شاقتى جىلدا ايداي الەمگە كورسەتىپ استانا سالعان ءبىزدىڭ ەلىمىز ءۇشىن جاي قالا سالۋ ويىنشىق سياقتى نارسە عوي.

«Abai.kz»