ەلىمىزدەگى باستى ماسەلەنىڭ ءبىرى حالىق سانىنىڭ ازدىعى. قازاقستان ءوز تاريحىنداعى حالقىنىڭ بىرنەشە مارتە كۇرت ازايىپ كەتۋىنەن ۇلكەن زارداپ شەككەن مەملەكەت. الىسقا بارماي سوڭعى ءبىر عاسىر ىشىنە نازار اۋداراتىن بولساق، قولدان جاسالعان اشتىقتان ەكى مارتە ەل حالقىنىڭ سانى ەكى ەسە ازايعان. ال ستاليندىك قۋدالاۋ مەن كەڭەس-گەرمان سوعىسىنىڭ ناتيجەسىندە حالىق سانى تاعى ازايىپ، ارتىنشا ەلگە وزگە ۇل وكىلدەرىن كۇشتەپ دەپورتاتسيالاۋ ساياساتىنىڭ نەگىزىندە تيتۋلدى ۇلت كورسەتكىشى ءتۇسىپ كەتتى. تاۋەلسىزدىك الىپ، كسرو ىدىراعاننان كەيىن قازاقستاننان بىرنەشە جىل ىشىندە ءۇش ميلليونعا جۋىق حالىق كوشىپ كەتتى. بۇل ەكونوميكالىق جاعدايعا تىكەلەي بايلانىستى بولدى.

قازاقستان حالقىنىڭ كوبەيۋ ساياساتى ەلىمىزگە قانداستاردى كوشىرۋ ماسەلەسى بريىشنا شەشىم قابىلدانعان ساتتە ورىن الدى. باعدارلاما اياسىندا ءبىر ميلليوننان استام قانداس كوشىپ كەلدى. بۇگىندە ولار قازاقى ورتانى قالىپتاستىرۋعا ۇلەس قوسۋدا. مەملەكەتتىك ساياساتقا بايلانىستى ەلىمىزدە حالىق ساناعى ءۇش مارتە ۇيىمداستىرىلدى. سوڭعىسى 2021 جىلدىڭ كۇزىندە ءوتتى، ال ناتيجەسى ەندى جاريالانادى.

ناۋرىز ايىندا قازاقستانداعى حالىققا قاتىستى اقپاراتتار جاريالاندى. قازاقستان حالقىنىڭ سانى 2022 جىلعى 1 ناۋرىزداعى جاعداي بويىنشا 19 ملن 160 مىڭ 700 ادامدى قۇرادى، ونىڭ ىشىندە قالالىقتار – 11 ملن 405 مىڭ (59,5%), اۋىلدىقتار – 7 ملن 755,7 مىڭ (40,5%) ادامدى قۇراعان.

ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ مالىمەتىنشە، 2021 جىلدىڭ 1 ناۋرىزىمەن سالىستىرعاندا حالىق سانى 243,5 مىڭ ادامعا نەمەسە 1,3%-عا ءوستى. ورتا ەسەپپەن قازاقستان حالقى جىل سايىن 200 مىڭنان جوعارى ءوسىم كورسەتىپ كەلەدى. بۇل ورتاشا. بالا تۋ كورسەتكىشى 350 مىڭنان جوعارى بولسا دا، ءولىم كورسەتكىشى دە 150 مىڭنان جوعارى بولىپ وتىر. ارينە، ءولىمنىڭ كوپتىگى ءتۇرلى سەبەپپەن تۇسىندىرۋگە بولادى. ونىڭ ىشىندە جول كولىك وقيعاسىنىڭ كوپتىگى، ءتۇرلى جۇقپالى اۋرۋدىڭ كوپتىگى مەن سوزىلمالى دەرت سانىنىڭ ازايماۋى، وبىر مەن قانت ديابەتى، جۇرەك اۋرۋىنىڭ كوپتىگى دە دەموگرافياعا كەرى اسەرىن تيگىزۋدە. سونداي-اق، قازاقستان سۋيتسيد جانە ابورت جاساۋ بويىنشا دا الدىڭعى قاتاردا. اتالمىش ماسەلەلەردى مەديتسينا، ءبىلىم بەرۋ جانە الەۋمەتتىك ماسەلەنى رەتتەۋ ارقىلى شەشۋ نەگىزىندە دەموگرافياعا دا ۇلەس قوسۋ مۇمكىندىگى بار.

بۇل رەتتە ايەلدەر 51,4%، ەرلەر 48,6% قۇرايدى. ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ ايتۋى بويىنشا 2022 جىلعى قاڭتار-اقپاندا رەسپۋبليكا حالقىنىڭ تابيعي ءوسىمى 2021 جىلعى قاڭتار-اقپانمەن سالىستىرعاندا (42,1 مىڭ ادام) 15,1%-عا تومەندەپ، 35,7 مىڭ ادامدى قۇرادى. 1000 حالىققا شاققانداعى تابيعي ءوسىمنىڭ جالپى كورسەتكىشى 11,50 ادامدى قۇراعان.
احاج مالىمەتتەرى بويىنشا 2022 جىلدىڭ قاڭتار-اقپان ايلارىندا تۋعاندار سانى 62,8 مىڭ ادامعا جەتتى، بۇل 2021 جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا (65,7 مىڭ ادام) 4,5%-عا از. تۋدىڭ جالپى كوەففيتسيەنتى 1 مىڭ ادامعا شاققاندا 20,20 تۋىلعان. بالا تۋ كورسەتكىشىنىڭ ازايۋى پاندەميامەن دە تۇسىندىرىلەدى.

بۇل رەتتە قايتىس بولعاندار سانى 27,1 مىڭ ادامدى قۇراپ، 2021 جىلعى قاڭتار-اقپانمەن سالىستىرعاندا (23,7 مىڭ ادام) 14,4%-عا ارتىق. جالپى ءولىم كورسەتكىشى 1 مىڭ ادامعا شاققاندا 8,70 ءولىمدى قۇرايدى.

سونىمەن قاتار، جىل باسىنان بەرى ەكى ايدا ءبىر جاسقا تولماعان 537 نارەستە قايتىس بولعان. وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا (517 نارەستە قايتىس بولدى) نارەستە ءولىمى 3,9%-عا ءوستى. نارەستە ءولىمىنىڭ كورسەتكىشى 1000 تۋىلعانعا شاققاندا 8,55 جاعدايدى قۇرادى.

قازاقستان دەموگرافياسى ماڭىزدى ماسەلە بولىپ تابىلادى. ەل ىشىندەگى تۇرعىلىقتى حالىقتىڭ سانى، جاسى جانە جىنىسى، ۇلتتىق قۇرامىن دا انىقتاۋ ماڭىزدى.

الەمدەگى گەوساياسي جاعدايعا بايلانىستى دەموگرافيالىق ماسەلەنى رەتتەۋ جانە ءتۇرلى قاۋىپكە قارسى تۇرۋ اسەرىن ارتتىرۋ دا اسا ماڭىزدى. رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى سوعىستىڭ سالدارىنان رەسەيدەن 3.8 ملن، ال ۋكراينادان 7 ملن ادام وزگە ەلگە شىعىپ كەتكەن. قازاقستانعا قاڭتار ايىنان بەرى 210 مىڭنان استام رەسەيلىك ازامات كەلگەن. ولاردىڭ اراسىندا ازاماتتىق الۋدى ويلايتىندارى دا بار. سونىمەن قازاقستاننان تاريحي وتانىنا (رەسەي، ۋكراينا، گەرمانيا جانە بەلارۋس) كەتۋدى ويلايتىندار سانى دا ازايعان. بۇل دەموگرافياعا وڭ اسەرى بولسا دا، ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان كەرى اسەر بەرۋى مۇمكىن.

Abai.kz