رەسەيدىڭ ۋكرايناعا سوعىس اشۋىنىڭ ءبىر سەبەبى – كيەۆتىڭ ناتو-عا كىرۋ تالپىنىسى بولاتىن. رەسمي ماسكەۋ سولاي دەيدى. ياعني, رەسەي ءوز شەكاراسىندا ناتو اسكەرىنىڭ سانى مەن الەۋەتى ارتقانىن قالامايتىنىن ايتىپ، ءوزىنىڭ ءتىلى، ءدىلى ءھام ءدىنى ۇقساس كورشىسىنە سوعىس اشتى.

كيەۆ قازىرگى ۋاقىتتا ناتو بلوگىنا قوسىلۋعا ۇمتىلمايتىنىن ايتتى. سەبەبى ۋكراينا ناتو-عا كىرۋ تالاپتارىنا ساي كەلمەيتىنى ايتىلدى. باستى تالاپ ناتو-عا كىرۋشى مەملەكەتتىڭ اۋماقتىق ماسەلەسى بولماۋى كەرەك، ال ۋكراينادا دونباسس پەن رەسەي باسىپ العان قىرىم ماسەلەسى بار. بۇل اسكەري اليانسقا كيەۆتى كىرگىزۋى مۇمكىندىگىنەن ايىردى.

2021 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا رەسەي بيلىگى اقش پەن ناتو-عا قاتاڭ تالاپتار قويىپ، ۋلتيماتۋم جاريالادى. ول بويىنشا كرەمل بىلاي دەدى: «ناتو شىعىسقا جىلجۋىن توقتاتۋى ءتيىس. ناتو ءوز قاتارىنا پوستكەڭەستىك ەلدەردى قابىلداماسىن جانە 1997 جىلعى پوزيتسياسىنا دەيىن شەگىنسىن. اقش پەن رەسەي وزگە ەل اۋماعىنا يادرولىق قارۋ ورنالاستىرۋدان باس تارتىپ، قازىر بار يادرولىق قارۋلارىن كەرى قايتارسىن».

ارينە اقش پەن ناتو بۇل تالاپتارعا كۇلە قارادى. سەبەبى بۇل وزگە ەلدەر مەن بلوكتاردىڭ قۇقىعىنا قول سۇعۋ بولاتىن.

رەسەي اسكەرى 24 اقپاندا ۋكرايناعا باسىپ كىرىپ، ءوز ۋلتيماتۋمىنىڭ شىنايى ەكەنىن كورسەتۋگە تىرىستى. الايدا بۇل ارەكەتى ارقىلى كرەمل ناتوعا مۇشە ەمەس وزگە ەلدەردى اسكەري بلوكقا كىرۋگە يتەرمەلەدى. مىسالى ەش اسكەري بلوكقا مۇشە بولماعان شۆەتسيا ناتو-عا قوسىلاتىنىن مالىمدەدى، ارتىنشا فينليانديا دا اليانسقا قوسىلۋ تۋرالى جوسپارى بارىن ايتتى. ەكى ەلدىڭ ناتو-عا قوسىلۋىنا رەسەي كۇڭكىلدەپ، تۇركيا قارسىلىق تانىتتى. تۇركيا شۆەتسيا مەن فينليانديا لاڭكەستىك ۇيىمداردى قولداۋشى دەپ ايىپتادى جانە ناتو-عا كىرۋىنە قارسىلىق ءبىلدىردى.

ناتو-نىڭ مادريد قالاسىنداعى تاريحي سامميتىندە تۇركيا، شۆەتسيا جانە فينليانديا ءوزارا كەلىسىم جاساي الدى. شۆەتسيا مەن فينليانديا تۇركيانىڭ مەملەكەتتىك جانە ۇلتتىق مۇددەلەرىنە قايشى كەلەتىن لاڭكەستىك توپتار مەن ۇيىمداردى قولدامايدى جانە ول ءۇشىن ءۇش ەل اراسىندا ءوزارا كوميسسيا قۇرىلادى. ال تۇركيا ناتو-عا ەكى ەلدىڭ كىرۋىنە قارسى بولمايدى. وسىلايشا شۆەدتەر مەن فيندەرگە ناتو-عا كىرۋگە ەسىك اشىلدى. ال بۇگىن ناتو-عا ەكى ەل قابىلدانۋى بويىنشا شەشىم شىعارىلىپ، وندا ۋاقىتى مەن تالاپتارى ايتىلۋى ءتيىس. رەسەي بيلىگى ۋكراينانى ناتو-عا كىرگىزۋدەن باس تارتقىزامىن دەپ، اقىرى وزگە قۋاتتى ەكى ەلدى اليانسقا يتەرمەلەدى. رەسەي مەن فينليانديانىڭ اراسىنداعى شەكارانىڭ ۇزىندىعى 1200 شاقىرىم. بۇل دەگەنىمىز ناتو-نىڭ رەسەيمەن تاعى 1200 شاقىرىم شەكاراسى بولادى دەگەن ءسوز.

ناتو سامميتىندە زەلەنسكي دە ونلاين ءسوز سويلەدى. ال اليانس مۇشەلەرى سوعىس تەك اسكەري جولمەن شەشىلۋى ءتيىس ەكەنىن ايتىپ، كومەكتى توقتاۋسىز بەرەتىنىن جاريالادى. ناتو باسشىسى ستولتەنبەرگ: «پۋتين ناتو-نى شىعىس ەۋروپادان قۋىپ شىققىسى كەلدى. ەندەشە ءبىزدىڭ جاۋاپ بىلاي بولماق: رەسەي شەكاراسىندا ناتو سانى ارتادى».

وسىلايشا پۋتين ءمۇيىز سۇراپ، قۇلاقتان ايىرىلدى دەۋگە تولىق نەگىز بار.

اسحات قاسەنعالي

Abai.kz