مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، ساياساتكەر بالتاش تۇرسىمباەۆ 76 جاسىندا ومىردەن وزدى. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ بالتاش تۇرسىمباەۆتىڭ وتباسى مەن جاقىن تۋىستارىنا كوڭىل ايتىپ، جەدەلحات جولدادى. 

«بەلگىلى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى بالتاش مولدابايۇلى تۇرسىمباەۆتىڭ دۇنيەدەن وتۋىنە بايلانىستى كوڭىل ايتامىن. بالتاش مولدابايۇلى ۇزاق جىلدار بويى ەڭبەك جاساپ، بىرقاتار جوعارى لاۋازىمدى قىزمەتتەردى ابىرويمەن اتقاردى. قوعامىمىزدىڭ دامۋىنا بار كۇش-جىگەرىن ارنادى. مارقۇمنىڭ يمانى سالامات، جانى ءجانناتتا بولسىن»، – دەلىنگەن جەدەلحاتتا.

بالتاش تۇرسىمباەۆ 1946 جىلى رەسەيگە قاراستى ومبى وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ول 1990-1991 جىلدارى اۋىل شارۋاشىلىق، ازىق-تۇلىك جانە ەكولوگيا جونىندەگى قازاق كسر مەملەكەتتىك كەڭەسشىسى بولىپ قىزمەت ىستەدى. 1991 جىلدان 1999 جىلعا دەيىن قازاق كسر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى، اۋىل شارۋاشىلىق ءمينيسترى، قوستاناي وبلىسى اكىمى، قاۋىپسىزدىك كەڭەسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى، پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى،  قازاقستاننىڭ تۇركياداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى قىزمەتتەرىن اتقاردى. كەيىن مەملەكەتتىك قىزمەتتەن كەتىپ، وپپوزيتسيانىڭ بەلدى وكىلىنە اينالدى.

بالتاش تۇرسىمباەۆ قوعامدىق ومىرگە بەلسەنە ارالاسىپ، قازاقستان بيلىگىن قاتاڭ سىناعان ساياساتكەر رەتىندە ەل ەسىندە قالدى.

Abai.kz ۇجىمى بالتاش مولدابايۇلىنىڭ جاقىن تۋىستارى مەن وتباسىنا قايعىلارىنا ورتاقتاسىپ، كوڭىل ايتامىز.

قازاق قايراتكەرلەرىنىڭ قارا نارى بولدى

ەرمۇرات باپي:

- بالتاش اعا تۇرسىمباەۆ قازاقستانداعى پروتەستىك قوزعالىستىڭ جارقىن وكىلى ەدى.  قازاقستانداعى ەسكى وپپوزيتسيانىڭ سوڭعى تۇياعى بولاتىن. قازىر بالتەكەڭنىڭ ءىزىن باسىپ كەلە جاتقان ازاماتتار قايعىرىپ، جەتىم قالعانداي كۇي كەشىپ وتىرمىز. بۇل كىسى ءبىزدىڭ قاتاردىڭ عانا ەمەس، 2019 جىلعى سايلاۋدان كەيىن پايدا بولعان جاڭا پروتەستىك قوزعالىستا ارىنداپ شىققان جاستاردىڭ دا اقىلشىسى بولا ءبىلدى. جاڭا قارسىلىق قوزعالىسىنا قوسىلعان وكىلدەرگە ءوزىنىڭ اقىل-كەڭەسىن ايتىپ، ولارعا جول نۇسقاپ، جاناشىر بولىپ جۇرگەن اقساقال ەدى. اعا سوڭعى ءتورت-بەس جىلدىڭ كولەمىندە «ەل مەن جەر» دەگەن ۇلكەن حالىقتىق قوزعالىس قۇرىپ، ەل مەن جەردىڭ جوقتاۋشىسى بولدى. قازاقستاننىڭ كوپتەگەن وڭىرلەرىنە بارىپ، جەرىنەن ايىرىلعان ازاماتتارعا، شارۋا قوجالىقتارىنا، اۋىل تۇرعىندارىنا اراشا ءتۇسىپ، تىنىم تاپپاي، جانۇشىرىپ كومەك قولىن سوزدى.

سوڭعى 25 جىلدىڭ كولەمىندە نازارباەۆ جۇيەسىنىڭ قايتپاس سىناۋشىسى بولدى. ول ايتارىن ايتىپ كەتتى. ءبىزدىڭ كوپتەگەن زيالى، قوعام قايراتكەرلەرى دەگەن اتتى الىپ جۇرگەن ازاماتتار بۇعىپ جاتقان كەزدە، بۇل كىسى حالىققا اراشا ءتۇسىپ، ءوزىنىڭ ازاماتتىق وي-پىكىرىن اشىق تۇردە جاريا ەتكەن، بيلىكتى قاتاڭ سىناعان قازاق قايراتكەرلەرىنىڭ قارا نارى بولدى.

بيىلعى قاڭتار قىرعىنىنان كەيىن الماتىدا قۇرىلعان قاڭتار وقيعاسىن زەرتتەۋ جونىندەگى تاۋەلسىز كوميسسيانىڭ بەلدى مۇشەسى بولىپ، تاعى دا جەر-جەرگە بارىپ، جازىقسىز جاپا شەككەن ازاماتتارعا اراشا ءتۇسىپ، كوميسسيانىڭ قامقورلىعىنا الدى. ءوزىنىڭ اعالىق، اقساقالدىق كوڭىلىمەن ساياسي پاناسىز قالعان، زاڭي قولداۋشىسى جوق حالىققا پانا بولۋعا تىرىستى.

ەڭ باستىسى بالتاش اعا پرەزيدەنت توقاەۆ جاريا ەتكەن جاڭا قازاقستانعا قۇشتار، قازاقستاندى جاڭاشا قۇرۋعا ىنتىزار ەدى، مارقۇم. «دات» گازەتىنە بەرگەن سوڭعى سۇحباتىندا «ەگەر وسى قىركۇيەكتەگى پرەزيدەنت جولداۋىنان كەيىن ەلدە ناقتى وزگەرىستەر باستالسا، مەن ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتى قولدايمىن، وعان كومەك بەرىپ، قاسىندا تۇرۋعا دايىنمىن. بىراق ماعان ەشقانداي قىزمەتتىڭ قاجەتى جوق، مەنىڭ جاسىم 75-تەن استى. قوعامدى پرەزيدەنتتىك بيلىكتىڭ ماڭىنا توپتاستىرۋعا قولعابىسىمدى تيگىزەمىن» دەگەن ەدى.

قاراپ وتىرساق، بالتاش اعامەن قازاقستاندىق وپپوزيتسيالىق قوزعالىستىڭ ءبىر ءداۋىرى بىرگە كەتتى.  ەندى ول كىسىنىڭ وي-ساناسىندا كەتكەن قازاقستاندى وزگەرتۋ، ادام كەيپىندەگى مەملەكەت پەن قوعام قۇرۋ، بيلىك پەن حالىق اراسىن جاقىنداستىرۋ تۋرالى اماناتىن كەيىنگى ۇرپاق ورىندايدى دەگەن ويدامىن.

قاراعايعا قارسى بىتكەن قايراتكەر ەدى...

قازىبەك يسا:

- كورنەكتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى بالتاش تۇرسىمباي اعامىز دا دۇنيەدەن ءوتتى دەگەن سۋىق حابار جەتتى. قازاق ساياساتىنداعى قاراعايعا قارسى بىتكەن بۇتاقتاي قايسار قايراتكەرلەردىڭ بىرەگەيى ەدى بالتاش اعامىز! بىلتىر عانا كۇزدە مەرەيلى جاسى - جەمىستى 75 جاسىمەن قۇتتىقتاۋ جازىپ ەدىك…

مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ايتۋلى ارىسى، ساڭلاق ساياساتكەر بالتاش اعامىزدىڭ زور قارىمى مەن ىسكەرلىك دارىنىن بيلىك، ياعني مەملەكەت جەتكىلىكتى پايدالانۋى كەرەك ەدى. بيلىكتە جۇرسە دە، ەلدىڭ قامى ءۇشىن قاسقايىپ تۇرىپ، شىندىقتى ايتىپ ءجۇردى. ادەتتەگىدەي ءادىلىن ايتقاندار سەكىلدى ورنىنان كەتكەن سوڭ، اۋىلشارۋاشىلىعى ارپا مەن بيدايدى ايىرا المايتىن، اسفالتتا وسكەن كوممەرسانتتاردىڭ قولىنا تۇسكەن ەدى… اقىرى نە بولعانىن ازىق-تۇلىكتىڭ باسىم بولىگىن شەتەلدەن ساتىپ الىپ، اۋادان باسقاسىنىڭ ءبارى قىمباتتاپ، قيىندىق قىسپاعىندا وتىرعانىمىزعا قاراپ بىلە بەرىڭىز…

مەن قالاي پارلامەنتكە باردىم، اسپانداعى عارىشتا ءبىر ماسەلە بولسا دا، وعان جەردەگى قازىبەك يسا كىنالى دەپ جامانداي جونەلەتىن جالدامالى جالاقورلار توبىرى پايدا بولدى. كادىمگى اتتارى شتاتتا تىركەلگەن، بۇيرىق بويىنشا بىرىنەن سوڭ ءبىرى شىعىپ تۇرادى كەزەكتەرىمەن... بىلتىر كوكتەمدە سولاردىڭ ءبىرى، بالتاش اعامىزعا وتىرىك «ءىنى» بولىپ جۇرگەن ءبىر پاقىر كامەراسىن الىپ جەتىپ بارىپ، شاتىپ-بۇتىپ سۇراقتار قويىپ جاتتى دا، اي-شاي جوق، تاقىرىپقا قاتىسى جوق مەن تۋرالى پىكىر سۇراپ، جات تا كەپ جامانداسىن…

سوندا بالتاش اعامنىڭ سۇستى قالپىمەن ارانداتۋشىنىڭ اقىماق سۇراعىن قايتارىپ تاستاپ، اقيقاتىن ايتقان ۇلكەن ازاماتتىعىنا، ەشقانداي بۇرىن ارالاسىپ كورمەگەن مەن تۋرالى ىزگى لەبىزىنە بەك ريزا بولدىم. اقيقاتىن ايتاتىن ادىلدىگى تۋرالى اڭگىمەنىڭ ءبارى راستىعىنا كۋا بولدىم.

بالتاش اعامىزدىڭ «ەل مەن جەر» ءۇشىن تەر مەن شەر توگىپ جۇرگەن زور ەڭبەگىن ەل جاقسى بىلەدى. ارىسىنىڭ نار تۇلعاسى حالقىنىڭ ەسىندە ەرەكشە اسقاقتاي بەرەدى.

بالتاش اعامىز تەرەڭنەن ويلاپ، الىسقا قارايتىن، تاريحتى دا ءادىل تارازىلاي بىلەتىن زيالى تۇلعا ەدى. اناۋ ءبىر جىلدارى جەرگىلىكتى اكىمدەر تۇركىستانعا اقساق تەمىردىڭ ەسكەرتكىشىن ورناتپاق بولعاندا بالتاش تۇرسىمباي: «التىن وردانىڭ قۇلاۋىنا ۇلەس قوسقان بيلەۋشىنىڭ ەسكەرتكىشى التىن وردانىڭ مۇراگەر ەلى تۇركىستاندا تۇرۋعا لايىق ەمەس»، - دەپ توقتاتىپ تاستاعان دەگەن حابار ەستىپ، رازى بولعان ەدىك.

بالتاش اعامىزدىڭ وتباسىنا، تۋعان-تۋىستارىنا، قايراتكەرىن قابىرعاسى قايىسا جوقتاپ جاتقان قالىڭ قازاققا كوڭىل ايتامىز! اللا الدىنان جارىلقاسىن! پەيىشتە رۋحى شالقي بەرگەي! يمانى سالامات بولسىن!

Abai.kz