24 تامىز ۋكراينا ءۇشىن ايتۋلى داتا. بۇگىن ۋكراينانىڭ تاۋەلسىزدىك كۇنى. سونىمەن قاتار بۇگىن ۋكرايناعا رەسەيدىڭ باساكوكتەپ كىرگەنىنە تۋرا التى اي. 

رەسەي ۋكراينا استاناسى كيەۆتى 48 ساعاتتىڭ ىشىندە باسىپ الامىز دەگەنىنە 6 اي بولدى. سوعىستى "ارنايى وپەراتسيا" دەپ اتاعان كرەمل، ۋكرايناعا بىرنەشە باعىتتا باسىپ كىردى، الايدا تەك وڭتۇستىك باعىتتا جەتىستىككە جەتە الدى. ول حەرسون وبلىسى مەن زاپاروجە ايماعىندا. سوعىستىڭ العاشقى كۇندەرى رەسەي ارنالارى "ۋكراينا زىمىران قورعانىس جۇيەسى تالقاندالدى", "ۋكراينا اۆياتسياسىز قالدى", "ماريۋپول بىرنەشە ساعات ىشىندە رەسەيدىڭ قولىنا وتەدى", "ازات ەتۋشى اسكەردى ۋكراين حالقى قۋانا قارسى الۋدا" دەگەن اقپاراتتاردى تاراتتى. الايدا ونىڭ قيسىنعا ساي ەمەستىگىن ۋاقىت ءوزى دالەلدەدى.

"ۋكراينا سوعىسىن ءۇش كەزەڭگە ءبولىپ قاراستىرسا بولادى" دەيدى ساراپشىلار. ول رەسەي اسكەرىنىڭ ءۇش مارتە ىشقىنا شابۋىل جاساۋىمەن تىكەلەي بايلانىستى.

ءبىرىنشى كەزەڭ اقپان ايى مەن ءساۋىردىڭ باسىنا دەيىنگى ارالىقتى قامتيدى. بۇل ارالىقتا رەسەي اسكەرى جىلدام قيمىلداپ، كيەۆتى الۋعا تىرىستى. الايدا ساتسىزدىككە ۇشىرادى. ناتو ەلدەرى ۋكرايناعا اسكەري كومەك بەرۋدى ءالى ناقتى جۇيەگە قويماعان كەزەڭ. رەسەي اسكەرى كيەۆ ماڭىندا جەڭىلىسكە ۇشىراپ، ءۇش وبلىستان شەگىندى. الايدا بۋچا، يرپەن قالالارىندا قان-قاساپ جاساپ، گەنوتسيد ۇيىمداستىردى.

ەكىنشى كەزەڭدى ءساۋىر مەن شىلدە ارالىعىندا دەپ قاراستىرۋعا بولادى. بۇل ۋكراينا اسكەرىنىڭ شوكتىق اسەردەن ەسىن جيىپ، جۇيەلى كۇرەس جۇرگىزە باستاعان ءساتى. ءدال وسى كەزەڭدە رەسەي اسكەرىنە قارسى باتىس ەلدەرى ۋكرايناعا كومەك كورسەتۋ ماقساتىندا "رامشتاين" فورماتىن جۇيەلەدى، اقش ءوز تاريحىندا ەكىنشى مارتە لەند-ليز قابىلدادى. لەند-ليز بويىنشا قارۋ تۇرلەرى ۋكرايناعا كۇزدە كەلىپ جەتپەك، قازىرگى تاڭدا ول بويىنشا 800 كومپانيا ءوز ونىمدەرىن ۇسىنۋدا.

ەكىنشى كەزەڭنىڭ بىرنەشە ايتۋلى وقيعالارىن اتاپ وتۋگە بولادى. ول "ماسكەۋ" كرەيسەرىنىڭ سۋعا باتۋى. رەسەيدىڭ قارا تەڭىزدەگى فلاگمانى بولعان "ماسكەۋ" كرەيسەرى 14 ساۋىردە سۋعا كەتتى. رەسەي بيلىگى "ماسكەۋدىڭ" سۋعا كەتۋى كەمەدەگى قاۋىپسىزدىك شارالارىن ساقتاماۋدان دەسە، الەمدىك اسكەري ساراپشىلار كەمەگە زىمىران سوققىسى جاسالعانىن دالەلدەدى.

ماريۋپول قالاسىنىڭ قورعانىسى "ازوۆ" پولكى مەن ازوۆستال زاۋىتىنداعى شايقاستاردى الەمگە جاريا ەتتى. "ازوۆ" پولكىنىڭ قورعانىسىن رەسەي اسكەرى ءۇش اي بۇزا الماي، اقىرى زاۋىتتى قورعاعان جاۋىنگەرلەر بەلگىسىز شارتتار بويىنشا كەلىسىمگە كەلىپ، تۇتقىنعا بەرىلدى. ۋكراينا مالىمەتىنە سۇيەنسەك، ماريۋپول قالاسىندا 20 مىڭنان استام بەيبىت تۇرعىن وپات بولعان.

ۋكراينا جىلاندى (زمەينىي) ارالىن باسقىنشى اسكەرىنەن ازات ەتىپ، تۋىن تىكتى. وسى ارالىقتا كيەۆكە اۋىر ارتيللەريالىق جۇيەلەر بەرىلە باستادى. ارتىنشا قۋاتتى Himars زىمىران كەشەندەرى كەلىپ جەتتى. بۇل ۋكرايناداعى سوعىس كەلبەتىن وزگەرتتى. ەلدىڭ شىعىسىندا قيان-كەسكى شايقاستار جالعاسىن تاپتى، رەسەي اسكەرى اۋپىرىمدەپ ءجۇرىپ لۋگانسك وبلىسىنىڭ شەكاراسىنا شىقتى. ليسيچانسك پەن  سەۆەرودونەتسك قالالارى ءۇشىن بولعان شايقاستا، ۋكراينا اسكەرى قورشاۋدا قالماۋ ءۇشىن تاكتيكالىق شەگىنىس جاسادى. وسىلايشا رەسەيدىڭ ۋكراينا اسكەرىنىڭ ۇلكەن بولىگىن قورشاۋعا الىپ، جويۋ جوسپارى ىسكە اسپاي قالدى.

ۋكراينا باتىس بەرگەن زىمىران كەشەندەرىنىڭ كومەگىمەن حەرسون باعىتىنداعى شابۋىلىن ۇدەتە ءتۇستى. باستى تاكتيكا رەتىندە اسكەري قويمالار مەن شتابتاردى جويۋدى ىسكە اسىرۋدا. بۇل ءوز كەزەگىندە رەسەي اسكەرىنىڭ وق-ءدارى قورىن تاۋىسۋعا سەبەپكەر بولۋدا. رەسەي اسكەرى زىمىران جەتپەيتىن اۋماققا اسكەري شتابتارىن كوشىرۋگە كىرىستى. ۋكراينا حەرسون باعىتىنداعى شابۋىلىن ۇدەتۋ ماقساتىندا حەرسوندى جالعاپ تۇرعان ءۇش كوپىرگە سوققى بەرۋدى ىسكە اسىرۋدا. بۇل جاعالاۋدىڭ باتىس بولىگىندەگى 6 مىڭ رەسەي اسكەرىنىڭ قورشاۋدا قالۋىنا اسەر ەتۋى مۇمكىن.

ءۇشىنشى كەزەڭدى شىلدە-تامىز ارالىعى دەيدى ساراپشىلار. بۇل كەزەڭدە تاراپتار ايتارلىقتاي ءىرى وپەراتسيالاردى ىسكە اسىرمادى. سوعىس پوزيتسيالىق سيپاتقا ءوتتى. ارتيللەريالىق سوققى الماسۋ مەن زىمىرانمەن توپەشتەۋ ىسكە اسۋدا. ۋكراينا سوڭعىستىڭ ءۇشىنشى كەزەڭىندە قىرىمدا ءساتتى وپەراتسيالاردى ىسكە اسىرۋدا. قىرىمداعى ساكي اسكەري اۋەجايى جويىلدى. رەسەي ورتتەن دەسە، ساراپشىلار سوققى بولعانىن ايتادى. اۋەجايداعى ونداعان شابۋىل جاساۋشى جانە بومبالاۋشى ۇشاقتار جويىلدى. ارتىنشا قىرىمداعى قارا تەڭىز فلوتىنىڭ شتابىنا كاميكادزە درونمەن شابۋىل جاسالىپ، بىرنەشە اسكەري قويما جارىلدى. بۇل قىرىمداعى رەسەيلىكتەردى ۇرەيلەندىرىپ، ونداعان مىڭ رەسەيلىك قىرىمنان رەسەي اۋماعىنا كەتتى. وسىلايشا ۋكراينا ءۇشىنشى كەزەڭدە سوعىس گەوگرافياسىن كەڭەيتتى.

رەسەي اسكەرىنىڭ شابۋىل جاساۋ قارقىنىنىڭ باسەڭدەۋ سەبەبى، جاياۋ اسكەر قۇرامىنداعى شىعىننىڭ كوپ بولۋىنان دەيدى ماماندار. جاپپاي موبيليزاتسيا جاساۋ ارقىلى قۇرامدى تولىقتىرۋعا بولادى، الايدا ول ءۇشىن كرەمل "ارنايى وپەراتسيا" ەمەس، سوعىس دەپ فورماتىن وزگەرتۋى ءتيىس. بۇل ءوز كەزەگىندە ۋكرايناداعى رەسەي اسكەرىنىڭ ساتسىزدىگىن ءوز حالقىنا مويىنداعانمەن بىردەي بولارى انىق. بۇل پۋتين رەجيمىنىڭ ءيميدجىن بۇزادى، سوندىقتان ماسكەۋ ونداي قادامعا بارمايدى دەيدى ماماندار.

ۋكراينا وسى ارالىقتا ەو-عا كىرۋگە كانديدات ەل رەتىندە تىركەلدى. بۇل سوعىستىڭ باستى جەڭىسى دەيدى كيەۆ. سەبەبى رەسەيدىڭ شابۋىل جاساۋىنىڭ ءبىر سەبەبى كيەۆتىڭ ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا كىرمەۋىنەن ەدى. بۇگىندە كيەۆ ۇيىمعا كىرۋ بويىنشا تالاپتاردى ورىنداۋ ۇستىندە. ەڭ الدىمەن ەلەكتر ەنەرگياسىن ەۋروپالىق ستاندارتقا وتكىزۋدى ىسكە اسىرىپ جاتىر.

ال سوعىس جالعاسۋدا. الەمنىڭ "ەكىنشى اسكەرى" ءالى دە العان بەتىنەن قايتپاي، شابۋىلدى ۇدەتەمىز دەيدى. التى اي بويى كىپ-كىشكەنتاي ەكى وبلىستى الا الماي جاتىر...

اسحات قاسەنعالي

Abai.kz