كەشە سەنات ءوزىنىڭ اعىمداعى جىلعى سوڭعى جالپى وتىرىسىن وتكىزدى. شۇعىل شارۋالار تۋىنداماسا، پارلامەنتتىڭ جوعارى پالاتاسى ەندى كەلەسى جىلى بىراق جينالماق. سوعان وراي سوڭعى وتىرىستا سەناتورلار ءۇش بىردەي زاڭ قابىلداپ تارقاستى.

كەشە سەنات ءوزىنىڭ اعىمداعى جىلعى سوڭعى جالپى وتىرىسىن وتكىزدى. شۇعىل شارۋالار تۋىنداماسا، پارلامەنتتىڭ جوعارى پالاتاسى ەندى كەلەسى جىلى بىراق جينالماق. سوعان وراي سوڭعى وتىرىستا سەناتورلار ءۇش بىردەي زاڭ قابىلداپ تارقاستى.

سەناتتىڭ اعىمداعى جىلدىڭ اقىرعى وتى­رىسىندا قابىلداعان قۇجاتى مەملە­كەت­تىك شەكارا ساياساتىن مىعىمداۋعا با­عىتتالعان. بۇعان دەيىن ءماجىلىس ماقۇلداعان قۇ­جاتتىڭ جاي-جاپسارىن ءبىرشاما جاز­عان­بىز. مەملەكەتتىك شەكارانىڭ قىزمەتىن رەتتەيتىن زاڭنىڭ ەسكىرگەندىگىن، ونىڭ جاڭا قا­تەرلەر تۋىنداعان، بۇرىنعىسى ۋشىققان بۇگىنگى زامان تالابىنا سايكەس ەمەستىگىن اتاپ-اتاپ ايتقانبىز.   ەڭ باستىسى، ۇدايى قى­را­عىلىقتى تا­لاپ ەتەتىن شەكارا قاتى­ناس­تارىندا زامان تالابىنان شىعاتىن قۇ­قىقتىق قاعيداتتار قامتىلماعاندىقتان، «تە­رىس­ايرىق» پەن «ار­قان­كەرگەندەگى» وقي­عا­لاردىڭ ورىن العانىنا، سول ولقىلىقتىڭ ور­نىن تولتىراتىن قۇجاتتىڭ جاڭالىعىنا دا نازار اۋدارتقانبىز. تاعى ءبىر توقتالساق، زاڭدا قازاقستاننىڭ شەكارالىق كەڭىس­تى­گىن­دە قولدانىلاتىن بىرقاتار رەجيمنىڭ ما­عىناسى مەن مازمۇنى اشىلادى. بۇدان ءبو­لەك قۇجاتتا مەملەكەتتىك شەكارانى سا­نات­تارعا ءبولۋ ءراسىمى  ەنگىزىلەدى. مەم­لە­كەتتىك ورگانداردىڭ، ونىڭ ىشىندە جەرگىلىكتى ات­قارۋ ورگاندارىنىڭ قۇزىرەتى جان-جاقتى اي­قىندالىپ، ارا-جىگى اجىراتىلادى. سو­نىمەن قاتار قازاقستان ازاماتتارىنىڭ مەم­لەكەتتىك شەكارانى قورعاۋعا قاتىسۋ ءتار­تىبى ناقتىلانىپ، ولاردىڭ قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرى رەتتەلەدى. مەملەكەتتىك شە­كا­رانى قورعاۋ جونىندەگى مىندەتتەردى ورىن­داۋ كەزىندە قارۋ-جاراقتى جانە ءاس­كەري تەحنيكانى، ارناۋلى قۇرالداردى، قىز­مەتتىك جانۋارلاردى جانە دەنە كۇشىن قول­دانۋدىڭ شارتتارى مەن شەكتەرى بەل­گى­لە­نەدى. ال شەكارا ساياساتىن مىعىم­داي ءتۇسۋ ءۇشىن ۇكىمەت جانى­نان ارنايى مەم­لە­كەتتىك شەكارا كوميس­سيا­سى قۇرىلىپ، شە­كا­رالار ساناتتارعا بولىنەدى، ياعني ەندىگارى ەلى­مىزدىڭ شەكارا ساياساتىن اتالعان مەم­لە­كەتتىك شەكارا كوميسسياسى قولعا الاتىن بو­­لادى. كوميسسيانىڭ قۇرامى مەن وكى­لەتتىلىگىن ۇكىمەت بەكىتەدى.

ەڭ باستىسى، زاڭناماداعى تىڭ نور­ما­لار  «تەرىسايرىق» پەن «ارقانكەرگەن» شە­كا­را بەكەتىندە ورىن العان كەلەڭسىز، قاي­عىلى وقيعالاردىڭ قاي­تا­لانۋىنا جول بەر­­­مەۋگە باعىتتالادى. ال وقىستان ورىن ال­­عان ولقىلىقتاردى بولدىرماۋ ءۇشىن نە ءىس­­تەۋ كەرەك؟ بۇل رەتتە ەڭ الدىمەن شە­كا­را­دا قىزمەت وتكەرۋ ءۇشىن شاقىرىلاتىن كون­­تينگەنتتىڭ ساپاسىن ارتتىرۋعا باعىت­تال­­عان نورمالار جاڭا زاڭ جوباسىندا قام­­­تىلىپ وتىر. اتاپ ايتقاندا، شەكارا قىز­­مەتىندە ءاس­كەري قىزمەتتى وتكەرۋ ءما­سەلەسى جەكە باپ­تا بەلگىلەنگەن. وعان ءساي­كەس، ازا­­مات­تار­دى اسكەر قاتارىنا شاقىرۋ با­­رىسىندا ۇلت­تىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى شا­­قىرۋ كو­ميس­سيا­سىنىڭ قۇرامىنا ءوز وكىل­­دەرىن ءجى­بەرەتىن بو­لادى. سونىمەن قا­تار اكىم­­شى­لىك­­تەردىڭ ءاس­كەري باسقارمالارعا بەر­گەن جيىنتىق ءما­لىمەتتەرى نەگى­زىن­دە مو­ني­تو­رينگ جا­سا­لىپ، شەكا­را قىزمەتىنە الى­ناتىن ءۇمىت­كەر­لەر ىرىكتەلەدى. ءبىر ءسوز­بەن ايت­­قاندا، شەكارا ءاس­كەرى قىزمەتىنە لا­­يىق­تى جاستار ەرتە ىرىك­تە­لەدى. سوسىن شە­كارا ءاس­كەرلەرىنە قاتىستى مەرزىمدى ءاس­كەري قىز­مەت­كە شاقىرىلاتىن قا­زاقستان رەس­پۋ­بلي­كا­سى ازاماتتارىنىڭ دە­نە ءبى­تىمىنە عانا ەمەس، مورالدىق-پسي­حو­­لو­گيالىق سا­پا­سى­نا دا باسا كوڭىل ءبو­لىنەدى. ءاس­كەرگە شا­قىرۋ با­­رىسىندا شەكارا قىز­مەتىنە ىرىك­تە­لە­تىن­دەرگە قا­تىستى پسي­حو­في­زيولوگيالىق تەك­سە­رۋدەن، كەيبىر جاع­داي­دا پو­ليگرا­فيا­لىق زەرت­تەۋلەردەن ءوت­كىزۋ نور­مالارى قام­تىل­عان. سول ار­قىلى شە­كارا قىز­مەتىنىڭ تا­لاپ­تا­رىنا ساي كەل­مەيتىن سار­بازداردىڭ وسى قىزمەتكە ءوتىپ كەتۋىنە توسقاۋىل قويىلماق.

تاعى ءبىر جاڭالىق، زاڭ نورمالارىنا ءساي­­كەس، كەلەسى جىلدىڭ قاڭتارىنان باستاپ شە­­كارا قىزمەتىنىڭ باسشىلىق قۇرامى جاپ­­پاي اتتەستاتتاۋدان وتەتىن بولادى. پار­لا­مەنت قابىلداعان زاڭ مەملەكەت باس­شى­سى­نىڭ قول قويۋىنا جولدانادى.

شەكاراداعى جەڭىلدەتىلگەن وتكىزۋ پۋنكتىلەرى رەسەيدەن باسقا  ەلدەرمەن ەش قاراستىرىلمايدى

تالقىلاۋ بارىسىندا سەناتور قۋانىش ايتاحانۇلى قازاق-وزبەك شەكاراسىنداعى جايتتارعا كوبىرەك كوڭىل ءبولدى. «رەسەي مەن قازاقستان شەكاراسىندا 105 جەڭىلدەتىلگەن وتكىزۋ بەكەتى اشىلعان. بۇل دۇرىس شىعار. الايدا وزبەكستانمەن شەكاراداعى پروبلەما ءالى دە وزەكتى كۇيىندە تۇر. كەزىندە قازاقستاننىڭ بىرقاتار اۋدانى وزبەككە بەرىلىپ كەتىپ، كەيىننەن قايتارىلعانىمەن، ءبىراز ازاماتىمىز سول ەلدە قالىپ قويدى. سونىڭ سالدارىنان ءبىر اتانىڭ با­لا­لارى ەكى مەملەكەتكە ءبولىندى. ونداي وت­با­سى­لار­دىڭ ءوزارا قارىم-قاتىناسى سوڭ­عى ۋاقىتتا ودان سايىن قيىنداپ وتىر. توي-تومالاق تۇر­ماق، ءولىم-جىتىمگە جەتە ال­ماي، اعا­يى­ن­نان الىستاپ وتىرعاندارى كوپ»، - دەيدى سە­ناتور قۋانىش ايتاحانۇلى. وسى ماسە­لە­لەردى مەڭزەي كەلە، دەپۋتات «قا­زاقستان مەن ءوز­بەكستان اراسىندا تەرىسكەي شە­كاراداعى سە­كىلدى جەڭىلدەتىلگەن وتكىزۋ پۋنكتىلەرى اشىل­سا» دەگەن تىلەگىن ايتىپ كورگەن. باق­ساق، قازاقستان مەن وزبەكستان اراسىنداعى شە­كارالىق جاعدايدىڭ رەسەي مەن قا­زاق­ستان اراسىنداعى جاعدايدان الدە­قاي­دا كۇر­دەلى ەكەنى اڭعارىلدى. «مۇنداي جەڭىل­دە­تىلگەن وتكىزۋ پۋنكتىلەرى تەك رەسەيمەن ارا­دا عانا بار. ويتكەنى كەدەندىك وداق ايا­سىن­داعى زاڭ تالابى سولاي. ال مۇنداي جە­­ڭىلدەتىلگەن تارتىپپەن وتكىزەتىن شە­كارا پۋنك­تىلەرىن وزبەك جاعىمەن، قىرعىز اعا­يىن­دارمەن اشا المايمىز. ونى اشۋ كە­دەندىك وداقتىڭ زاڭ­ناماسىنا قاي­شى»، - دەي­دى ۇلتتىق قا­ۋىپ­سىزدىك كو­مي­تەتى شەكارا قىزمەتى دي­رەك­تو­رىنىڭ ءمىن­دە­تىن ۋاقىتشا اتقارۋشى تۇر­عان­بەك ستام­بە­كوۆ. ونىڭ اي­تۋىنشا، رە­­سەيدەن باسقا ەل­دەرمەن جە­ڭىل­دەتىلگەن ءوت­­كىزۋ بەكەتتەرىن اشۋ تەك حا­لىق­ارالىق كەلىسىمدەر جاساۋ جو­لىمەن عانا جۇزەگە اسۋى مۇمكىن.

«قازاقستان - 2050» ستراتەگياسى پارلامەنت وكىلەتتىلىكتەرىن كۇشەيتۋدى قاراستىرادى

جيىن سوڭىنا قاراي سوڭعى وتىرىستى قو­­رىتىندىلاعان سەنات سپيكەرى قايرات ءما­مي ءسوزىن مەملەكەت باسشىسى ن.نازار­باەۆ­­تىڭ «قازاقستان - 2050» جاڭا سترا­تە­گيا­­سىمەن ساباقتادى. «ەلباسى ءوز جول­دا­ۋىندا بيىك بەلەستەردى بەلگىلەپ بەردى. بۇل ستراتەگيا سوڭعى 21 جىل ىشىندە قالىپ­تاس­قان جاڭا مەملەكەتتىڭ جاڭا ساياسي با­عىتىن ايقىندايدى. بۇل ۇلكەن تاريحي ما­ڭىزدى قۇجات ۇلكەن اۋقىمداعى مىندەتتەردى، الىپ ماقساتتاردى الدىمىزعا قويىپ وتىر. ول ماقساتتار بيلىكتىڭ ءار تاراپىنا دا دەربەس جا­ۋاپكەرشىلىكتى جۇكتەيدى. سترا­تەگيادا پار­لامەنتتىڭ وكىلەتتىلىكتەرىن كۇ­شەي­تۋ سايا­ساتىنىڭ جالعاساتىنى دا كور­سە­تىلگەن. بۇل زاڭ شىعارۋشى بيلىككە دەگەن ءۇل­­كەن سەنىم مەن زور جاۋاپكەرشىلىكتى ءبىل­دىرەدى»، - دەدى سەنات سپيكەرى. بۇل رەتتە قاي­رات ءما­مي «سە­نات پرەزيدەنتتىڭ بارشا باس­تا­ما­سىن قول­داپ، ولاردى ىسكە اسى­رۋعا دەر كە­زىندە قا­جەتتى زاڭداردى قابىل­داۋ­عا ءجا­نە بو­لا­شاقتا ولاردىڭ ورىن­دالۋىن با­قى­لاۋ­­عا دايىن بولۋى كەرەكتىگىن» ءما­لىم ەتتى.

اۆتور: قانات قازى، استانا

"ايقىن" گازەتى