قر پرەمەر-ءمينيسترى

سەرىك احمەتوۆكە

اشىق حات

قۇرمەتتى  سەرىك نىعمەتۇلى!

مىنە، جاڭا 2013 جىل دا كەلدى. بۇل التىنشى جىل - قوستاناي ءوڭىرى جۇرتشىلىعىنىڭ  ۇكىمەتتىڭ ۇشار  باسىنا جانە  «قازاقستان تەمىر جولى ۇك» ۇمىتپەن قاراپ، سارعايا كۇتىپ، سارىلعان كەزەڭى. سەبەبى، وتكەن  جىلدىڭ جەلتوقسانىنىڭ سوڭعى كۇندەرىندە استانادان ماعان تاعى دا  ءوتىنىشىمىزدىڭ ءال - ءازىر ورىندالمايتىندىعىن تەلەفون ارقىلى جەتكىزدى. ول ءوتىنىش قانداي دەسەڭىز، ونى قىسقاشا بايان ەتەلىك:

قر پرەمەر-ءمينيسترى

سەرىك احمەتوۆكە

اشىق حات

قۇرمەتتى  سەرىك نىعمەتۇلى!

مىنە، جاڭا 2013 جىل دا كەلدى. بۇل التىنشى جىل - قوستاناي ءوڭىرى جۇرتشىلىعىنىڭ  ۇكىمەتتىڭ ۇشار  باسىنا جانە  «قازاقستان تەمىر جولى ۇك» ۇمىتپەن قاراپ، سارعايا كۇتىپ، سارىلعان كەزەڭى. سەبەبى، وتكەن  جىلدىڭ جەلتوقسانىنىڭ سوڭعى كۇندەرىندە استانادان ماعان تاعى دا  ءوتىنىشىمىزدىڭ ءال - ءازىر ورىندالمايتىندىعىن تەلەفون ارقىلى جەتكىزدى. ول ءوتىنىش قانداي دەسەڭىز، ونى قىسقاشا بايان ەتەلىك:

2007 جىلى قوستاناي ءوڭىرىنىڭ  ءۇش مىڭعا تارتا تۇرعىندارى مەن كەلىمدى - كەتىمدى  كاسىپكەرلەر مەن بيزنەس، زيالى قاۋىم وكىلدەرى ءوتىنىش جاساعان بولاتىن. وندا  قوستاناي قالاسىنان ءالى كۇنگە دەيىن ەلىمىزدىڭ  وڭتۇستىك وڭىرىنە جولاۋشىلاردى اۋىسپاي تاسيتىن  تىكەلەي تەمىر جول  كولىگىنىڭ بولماۋىنان   جول ازابىن   قاتتى تارتىپ جۇرگەنى، اتاپ ايتقاندا قوستانايدان قازاقستاننىڭ ءۇش بىردەي وبلىسىن قامتيتىن   تاراز،  شىمكەنت، سارىاعاش، تۇركىستان، قىزىلورداعا دەيىن جولاۋشىلار تۇسپەي ءمىنىپ باراتىن پويىز جوق. اتى اتالعان  ەل وڭىرلەرىنە ارقانىڭ التى اي قىسىندا، شىلدەنىڭ شىلىڭگىر اپتابىندا، كۇزدىڭ قارا سۋىعىندا قوستانايدان  شىققان جولاۋشىلار استانا، شۋ قالالارىنان ءتۇسىپ  وڭتۇستىككە باراتىن پويىزداردى كۇتىپ، شارشاپ شالدىعىپ، دىڭكەسىن قۇرتىپ بارىپ مىنۋگە   ءماجبۇر. بۇل ەڭ الدىمەن  اسا باعالى قازىنا  -  ۋاقىتتى  زايا جىبەرۋ، كەشىگۋ، جولاۋشىلاردىڭ دەنساۋلىعىنا نۇقسان كەلتىرۋ، ورايلاستىرعان ىسكە، ءساتتى قىزمەتكە زالالىن تيگىزۋ. ت.س.س.  سوندىقتان دا قوستانايدان ءمىنىپ ەلىمىزدىڭ  جامبىل، وڭتۇستىك قازاقستان، قىزىلوردا وبلىستارى جانە   كورشىلەس  وزبەكستان مەملەكەتىنە دەيىن جولاۋشىلارى تۇسپەي  قاتىنايتىن  تىم  بولماسا بىرنەشە ۆاگوندار جاساقتاۋ ايتىلعان ەدى.

سودان بۇل ارىز بيلىك تاراپىنان  ەسكەرىلگەندەي سول جىلى قوستاناي - سارىاعاش باعىتىندا جولاۋشىلار پويىزى جۇرەتىندىگى تۋرالى جەرگىلىكتى گازەتتەر حابارلاندىرۋ بەردى. بىراق  بۇل  جەل ءسوز  بوپ شىقتى.  سول كەزدەگى پرەمەر-مينيستر كارىم ماسىموۆكە جولدانعان حات بويىنشا  "قازاقستان تەمىر جولى" ۇك" اكتسيونەرلىك قوعامىنان  قوستاناي - وڭتۇستىك باعىتى - الەۋمەتتىك باعىتتار قاتارىنا كىرمەيدى،  قوسىمشا تىركەمە جانە توقتاماي قاتىنايتىن ۆاگوندارعا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن سۋبسيديا بولىنبەيدى. سوندىقتان بۇل شىعىنى شاش ەتەكتەگى شارۋا، شەشىلۋى مۇمكىن ەمەس دەگەن جاۋاپ كەلدى. الايدا بۇل ءجاي  نەمقۇرايدىلىق، «جانى اشىماستىڭ قاسىندا باسى اۋىرماس» جاۋاپ ەدى.  سەبەبى، تەمىرجول ماماندارى  قوستانايدان استانا باعىتىنداعى كەز - كەلگەن  پويىزعا ءۇش- ءتورت ۆاگون جاساقتاپ، استاناعا بارعان سوڭ  وڭتۇستىككە اعىلىپ جاتقان پويىزدارعا تىركەپ جىبەرۋدىڭ ەشقانداي تەحنيكالىق تا، ۇيىمداستىرۋشىلىق تا قيىندىعى جوق. ايتالىق، قوستانايدان " قوستاناي - قاراعاندى  " پويىزى استاناعا تاڭعى  04 ساعات 40 مينۋتتا بارادى. ال «استانا - سارىاعاش» پويىزى ساعات تاڭعى 06-دا جۇرەدى. قوستانايدان  تىركەلگەن  «وڭتۇستىكتىك» ۆاگونداردى    سوعان جالعاپ جىبەرسە بولار ەدى. مۇنىڭ ءبارىنىڭ شىعىنىن جولاۋشى بيلەتى مەن سەرۆيستىك قىزمەتتەن تۇسكەن قارجى تولىعىمەن وتەيدى دەگەندى ءالى كۇنگە دەيىن ايتىپ وتىر.

مىنە، وسى تۇيتكىل تۋرالى «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىندە (\04\27\2010) ماقالا  جاريالانۋىنا تۇرتكى بولعانبىز.

بىراق ءبىز بۇل بايسالدى ماسەلەنى  ءجونى- جوسىعىنا قاراي 2011 جىلى 19 قاڭتاردا قر كولىك جانە كوممۋنيكاتسيا مينيسترلىگىنە  حات جازىپ، قايتا  كوتەرگەن ەدىك.  ول حاتقا وسى مينيسترلىكتىڭ كولىك جانە قاتىناس جولدارى كوميتەتىنىڭ توراعاسى ن. قيلىبايدىڭ قولىمەن    كەلگەن جاۋابىندا (№18-1-18\فل-س-12- ي\ 04.02.2011.) جولاۋشىلار تاسىمالى ۆاگوندارى تاپشى ءارى توزعان، سوندىقتان ونداي پوەزدى ۇيىمداستىرۋ مۇمكىن بولماي وتىر دەي كەلە، 2011-2013 جىلدارى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت ارقىلى جاڭا  157 جولداۋشىلار تاسىمالى ۆاگوندارىن ساتىپ الۋ قاراستىرىلعانىن جانە 2011 جىلدىڭ سوڭىندا استانا قالاسىندا جىلىنا  150 جولاۋشىلار ۆاگوندارىن شىعاراتىن زاۆود ىسكە قوسىلاتىنىن اتاپ ايتقان. سونىڭ نەگىزىندە وسى ماسەلەلەر شەشىلگەن سوڭ: «قوستاناي -سارىاعاش باعىتىن الەۋمەتتىك ماڭىزى بار باعىتتار تىزبەسىنە ەنگىزگەننەن كەيىن، وڭتۇستىككە قاتىنايتىن «قوستاناي -سارىاعاش»   جولدا توقتامايتىن ۆاگون ۇيىمداستىرۋ ماسەلەسى 2012 جىلدىڭ باسىنان جوسپارلانۋدا» دەپ حابارلاعان. ءسويتىپ ءبىر ءۇمىت وتى جىلت ەتىپ ەدى. وسىدان كەيىن جازعان حاتىمىزعا وراي  "قازاقستان تەمىر جولى" ۇلتتىق كومپانياسى" اكتسيونەرلىك قوعامىنان ماركەتينگ جونىندەگى باسقارۋشى ديرەكتورى ە. جاكىشەۆ قول قويعان  (№ ك\ە-317,103.12. 2012.)  جاۋاپ حاتتا 2004 جىلعى 11  قاراشاداعى №1185 قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن تاسىمالداۋشىنىڭ شىعىنىن  جاباتىن ءتيىستى جاردەماقى بولىنگەن باعىتتار تىزبەسىندە تاعى سول «قوستاناي -سارىاعاش»  جول قاتىناسى جوق، «سول سەبەپتى اتالعان باعىت بويىنشا پوەزدى بەلگىلەۋ مۇمكىن ەمەس» دەپ كەسىپ ايتادى. دەگەنمەن بۇدان ءارى: «كوپتەگەن جولاۋشىلاردىڭ وتىنىشتەرىن نازارعا الا وتىرىپ، «جولاۋشىلار تاسىمالى» اكتسيونەرلىك قوعامى» 2013 جىلعى قاڭتار ايىنان باستاپ №328\86\85\39 پويىزدارىنىڭ قۇرامىندا بەلگىلى كۇندەر بويىنشا 4 كۇندە 1 قاتىنايتىن «قوستاناي -  سارىاعاش» باعىتىندا جۇرەتىن جولدا تۇسپەيتىن ۆاگوندى ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدە. ۆاگونداردى بەلگىلەۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسى كولىك جانە كوممۋنيكاتسيا مەن  قارجى مينيسترلىگىنىڭ جاردەماقى ءبولۋ ماسەلەسىن شەشكەننەن كەيىن بەلگىلى بولادى» دەپ اياقتاعان ەدى. كوڭىلگە قۋانىش ۇيالاتىپ جىلتىراعان ءۇمىت وتىن جارىق قىلا تۇسكەندەي بولعان وسى جاۋاپتىڭ سوڭى اقىر اياعى بولمايدىعا كەلىپ تىرەلدى. مۇنى «قازاقستان تەمىر جولى» اق  جانە قر كولىك جانە كوممۋنيكاتسيا مينيسترلىگىندەگى جاۋاپتى قىزمەتكەرلەر تەلەفون ارقىلى جەتكىزدى.سوندىقتان دا سىزگە   حات ارقىلى شىعۋعا ءماجبۇرمىز.

قۇرمەتتى  سەرىك نىعمەتۇلى! بۇل جاي عانا شىعارىپ سالما جاۋاپ بەرە سالاتىن نەمەسە   داڭعازالاپ بارىپ باسىلادى دەپ  جىلى جابا قوياتىن  تۇيتكىل ەمەس.   بىزدىڭشە، مۇنىڭ ستراتەگيالىق، ەكونوميكالىق الەۋمەتتىك ءمانى زور پروبلەما. ەگەر ماسەلەنىڭ مانىسىنە ۇڭىلسەك، الدىمەن، ەلباسىمىز ەل ىشىندە  شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە باسىمدىق بەرىپ، ونى قارقىندى دامىتۋعا ايرىقشا مۇددەلى. ەندەشە ەلىمىزدىڭ سولتۇستىگى مەن وڭتۇستىك  وڭىرىندەگى  كاسىپكەرلەردىڭ ءوزارا بىرلەسكەن،  ءوزارا ورتاق قۇرعان كاسىپورىن ونىمدەرىن وتكىزۋ، ساتۋ نەمەسە  جەكە جوبالارىن ىسكە اسىرىپ، دامىتۋ، تاجىريبە ۇيرەنۋ، مۇددەلەستەردىڭ   ساۋدا-ساتتىق بايلانىستارىن ورىستەتۋ ءۇشىن  بارىس - كەلىسى، الىس - بەرىسى جىلدام، كەدەرگىسىز  بولۋ كەرەك. بۇل جەردە ادام فاكتورى: جۇزبە -ءجۇز، كوزبە- كوز  قارىم - قاتىناسىنىڭ   ءرولى زور.

ەكىنشىدەن، "بارماساڭ، كەلمەسەڭ جات بولاسىڭ، بەرمەسەڭ، الماساڭ سارت بولاسىڭ", «ەل مەن ەل ارالاسسا - بەرەكە» دەپ تەگىن ايتىلماعان.  كۇنى كەشەگى  ەلباسى جولداۋىندا ايتقانداي قازاقتىڭ ىشكى تۇتاستىعى -  سولتۇستىك پەن  وڭتۇستىكتەگى  اعايىنداردىڭ    توننىڭ ىشكى باۋىنداي  تۋىستىق، تاتۋلىق، قۇداندالى - جەكجاتتىق ت.س.س   رەتىمەن جاقسىلىق-جاماندىقتا دەر كەزىندە قارايلاسىپ، قاجەتتىلىك تۋىنداعاندا، ولارعا قول ءۇشىن  بەرۋگە  ۇمتىلار، باس قوسار، جۇزدەسىپ، ديدارلاسار، ءماسليحات قۇرار الەۋمەتتىك بىرلىگى بار. الايدا كەيدە سول بىرلىك تاتۋلىققا سىزات  تۇسىرەر، ارا سۋىتار فاكتوردىڭ ءبىرى - قاشىقتىقتى ەڭسەرمەۋ. سول قاشىقتىققا كەرەك كەزىندە، ءزارۋ ساتىندە جەتە   الماۋ. قوستاناي وڭىرىنەن وڭتۇستىكتەگى  اكە - شەشەسىنىڭ، تۋعان ەت- باۋىرلارىنىڭ  قازاسىنا جول ازابىنان  جەتە الماي،  بىر ۋىس توپىراق سالۋعا ۇلگەرمەي وكىنىشتەن ءىشى ورتەنگەندەردى  كورگەنىمىز بار.   سوناۋ وڭتۇستىك قازاقستاننىڭ ءبىر تۇكپىردەگى اۋلىنان قوستانايدىڭ جانكەلدين اۋدانىنىڭ قيانداعى اۋلىندا حال ۇستىندە جاتقان جار دەگەندە جالعىز باۋىرىنا  دارىگەرلىك تە، قول كومەگىن دە ۇلگەرتە الماي، ەل امان، جۇرت تىنىشتا   ايىرىلىپ قالعان ازاماتتىڭ « اتتەڭ، كولىكتىڭ كەلەڭسىزدىگى، بىرەر كۇن ەرتە كەلۋگە مۇرشا بەرگەن جوق»،- دەپ بارماعىن شايناعانىن دا ءوز قۇلاعىمىزبەن ەستىدىك. توسىن جاعدايدا وسىلايشا  اياق استىنان بيلەت الىپ مىنە قوياتىن  پويىزدىڭ جوقتىعىنان امالى تاۋسىلىپ بارا الماي  پۇشايمان كۇي كەشىپ جۇرگەندەر از ەمەس. ساۋ ادام ارەڭ شىدايتىن ساپاردا دىمكاس، ناۋقاس ادامدارعا ءتىپتى قيىن. كوپ جاعدايدا كولىك قاتىناسىنىڭ (پويىز، ماشينا، ۇشاق) ورالىمسىزدىعى مەن تيىمسىزدىگىنەن ، ەندى تەك ۇيالى تەلەفونمەن عانا حابار الىسۋ داستۇرگە اينالىپ، تىرىدەي جۇزدەسۋ قالىپ بارادى.  «بىرگە تۋساق تا، بىرىمىزدەن-ءبىرىمىز الىسپىز، قاتىناۋ قيىنداپ جاتباۋىر  بولاتىن ءتۇرىمىز بار،» - دەيدى، اشىنعان اعايىن.

قۇران كارىمدە جاقىن-جۋىق، اعايىن-تۋىسقاندارمەن جاقسى قارىم-قاتىناستى ۇزبەۋ، ءوزارا بايلانىستى نىعايتۋ -  قاسيەتتى پارىز سانالادى. ەندەشە جاڭا تەحنولوگيا زامانىندا ءومىر ءسۇرىپ وتىرىپ،   الدىڭعى قاتارداعى ەلۋ مەملەكەتتىڭ قاتارىنا ىلەسكەن ەۋروپا تورىنە،  مۇحيتتىڭ ارعى بەتىنە  جورتۋىلداپ بارعىش قازاق ءۇشىن ءوز جەرىنىڭ ءبىر پۇشپاعىنان ەكىنشى پۇشپاعىنا جەتۋى مۇڭ، مۇقتاج  دەگەندى ايتۋعا ۇياتتا بولسا ءماجبۇرمىز.

بۇل جەردە قالىپتاسقان جاعداي  قازاقستانداعى تەك قوستاناي وبلىسىنا قاتىستى دەسەك،  ارتىق كەتكەندىك ەمەس.  قاراڭىزشى، قازاقستاننىڭ سولتۇستىك، باتىس جانە شىعىسىنداعى وبلىس ورتالىقتارىن -  پەتروپاۆل، كوكشەتاۋ، اقتوبە، ورال، پاۆلودار، وسكەمەننەن ءبىز ايتىپ وتىرعان تاراز، شىمكەنت، سارىاعاش،  تۇركىستان، قىزىلورداعا دەيىن ۆاگوندارى (كەيدە تىركەمەلى)  اۋىسپاي باراتىن پويىزدار بار. ولاردىڭ ىشىندە تۋرا قاتىنايتىن نەمەسە سول قالالار ارقىلى جۇرەتىن كورشىلەس ەلدىڭ پويىزدارى ، قالاي بولعاندا دا جولاۋشىلار اۋىسىپ مىنبەي ءبىر- اق جەتەدى.  وقشاۋ قالىپ قويعان قوستاناي عانا. وسى ايتىلعاننىڭ ءبارىن اۋە كولىك قاتىناسىنا  دا قاتىسى بار قوستانايدان استانا مەن الماتىدان وزگە قالالارىمىزعا ۇشاق ۇشپايدى. وبلىستا جىلدان جىلعا حالىقتىڭ سانى ازايىپ كەلەدى... بارۋ -كەلۋ، قارىم - قاتىناس قيىنداي تۇسكەسىن جۇرت جانعا جايلى جەردى قالايدى.

تاۋەلسىزدىكتىڭ وتكەن جيىرما ءبىر جىلىندا  وتانىمىزدىڭ وڭتۇستىك  وڭىرىنەن سولتۇستىك وڭىرىنە ءتۇرلى  جۇمىس، قىزمەت بابى، بيزنەس، كاسىپكەرلىك  سەبەپتەرىمەن قونىس اۋدارعان الاش جۇرتى ، وزبەكستاننان   كوشىپ كەلگەن قانداستارىمىز  جەتكىلىكتى.  قازاعى از اۋماقتا قاراكوزدەر قازىق قاعىپ، شاڭىراق كوتەرىپ جاتقان الەۋمەتتىك فاكتورلار مەن قاتار   ەكونوميكالىق تيىمدىلىگى دە زور. مىسالى، تاريحى تەرەڭ  تورعاي دالاسى، ايگىلى  ءالتىنساريننىڭ، امانكەلدى، ءالىبيدىڭ  مۇراجاي-كەشەندەرى،  الاش ارداقتىلارى شوقان، احمەت، مىرجاقىپتىڭ   تابانى تيگەن،  قىزمەت ىستەگەن تاريحي ەلدى - مەكەندەر، ناۋرىزىم قورىعى،  قايىڭ- قاراعايلى  ورماندى دالاسى -  پرەزيدەنتىمىز  قاداپ ايتقان  وتاندىق تۋريزمدى دامىتا تۇسۋگە سەپ بولارى ايدان انىق!

سول سەبەپتى دە سىزدەن  قوستانايدان قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك وڭىرلەرىنە  تىكەلەي تەمىر جول كولىگى قاتىناسىن ورناتۋعا ىقپال ەتىپ، ماسەلەنى قايتا قاراپ،  وڭ شەشىم جاسايتىنداي كومەك سۇرايمىز!

بەكقۇل سادىقوۆ

قازاقستان رەسپۋبليكاسى سۋ شارۋاشىلىعىنىڭ

قۇرمەتتى ارداگەرى،

باستاماشىل توپتىڭ توراعاسى،

قوستاناي قالاسىنىڭ بايىرعى تۇرعىنى.

مەكەن جايى: قوستاناي قالاسى،

دوسجانوۆ كوشەسى ،76 ءۇي، 64 پاتەر،

تەل:  50  - 10 -  51

P.S. قازىر  بۇل ءوتىنىش بويىنشا جينالعان قول  ءتورت مىڭعا جاقىندادى.

«Abai.kz»