ەلەكتروندى ۇكىمەت يدەياسى ءتۇپتىڭ تۇبىندە الەمدىك باسقارۋ جۇيەسىنە ءبىرجولا ەنەتىنى تۇسىنىكتى جايت. اسىرەسە حالىقپەن جۇمىس جاساۋ ماسەلەسىندە ۆيرتۋالدى بايلانىس رەسمي مەكەمەلەرگە دە، حالىققا دا ايتارلىقتاي جەڭىلدىك  بەرەدى. بۇرىندارى مەكەمە باسشىسىنا ءبىر اۋىز ءوتىنىش، ارىز-شاعىم، لەبىز ايتۋ ءۇشىن دە رەسمي تۇلعانىڭ قابىلداۋىنا كەزەككە تۇرىپ، كۇندەپ، اپتالاپ، ايلاپ كۇتەتىن جاعدايلار كەزدەسەدى. ال «ەلەكتروندىق ۇكىمەت» ۆەب-پورتالى جانىنان قۇرىلعان مەملەكەتتىك ورگان باسشىلارىنىڭ رەسمي بلوگ-تۇعىرناماسى جانە اكىمدەردىڭ جەكە پاراقشالارى حالىقپەن شۇعىل بايلانىس ورناتۋدى جەڭىلدەتتى.

جالپى ايتقاندا، قازىر قالا مەن شاعىن وڭىرلەردى ايتپاعاندا، وبلىس اكىمدەرىنىڭ كەز كەلگەنىندە جەكە بلوگ-تۇعىرناما جۇ­مىس جاساپ تۇر. تۇرعىنداردىڭ ءارتۇرلى تا­قىرىپتاردى قامتيتىن ساۋالدارىنا ءبىر اكىم شۇعىل جاۋاپ قايتارسا، ەكىنشىسى جاي­با­سارلىق تانىتىپ، ءبىرى تۇشىمدى جاۋاپ اي­تىپ، قول ۇشىن بەرىپ جاتسا، ەكىنشى بىرەۋ­لەرى حالىقتىڭ وتىنىشتەرىنە سالعىرت قاراپ جاتقان جايى بار. قازىر اكىمنىڭ جەكە بلو­گى ونىڭ جۇمىس بەلسەندىلىگىنىڭ ءبىر كور­سەتكىشىنە اينالعانى دا راس. جالپاق تىلمەن ايت­قاندا، اكىمنىڭ بلوگى اكىمدىكتىڭ اينا­سىنا اينالىپ كەلەدى.

ەلەكتروندى ۇكىمەت يدەياسى ءتۇپتىڭ تۇبىندە الەمدىك باسقارۋ جۇيەسىنە ءبىرجولا ەنەتىنى تۇسىنىكتى جايت. اسىرەسە حالىقپەن جۇمىس جاساۋ ماسەلەسىندە ۆيرتۋالدى بايلانىس رەسمي مەكەمەلەرگە دە، حالىققا دا ايتارلىقتاي جەڭىلدىك  بەرەدى. بۇرىندارى مەكەمە باسشىسىنا ءبىر اۋىز ءوتىنىش، ارىز-شاعىم، لەبىز ايتۋ ءۇشىن دە رەسمي تۇلعانىڭ قابىلداۋىنا كەزەككە تۇرىپ، كۇندەپ، اپتالاپ، ايلاپ كۇتەتىن جاعدايلار كەزدەسەدى. ال «ەلەكتروندىق ۇكىمەت» ۆەب-پورتالى جانىنان قۇرىلعان مەملەكەتتىك ورگان باسشىلارىنىڭ رەسمي بلوگ-تۇعىرناماسى جانە اكىمدەردىڭ جەكە پاراقشالارى حالىقپەن شۇعىل بايلانىس ورناتۋدى جەڭىلدەتتى.

جالپى ايتقاندا، قازىر قالا مەن شاعىن وڭىرلەردى ايتپاعاندا، وبلىس اكىمدەرىنىڭ كەز كەلگەنىندە جەكە بلوگ-تۇعىرناما جۇ­مىس جاساپ تۇر. تۇرعىنداردىڭ ءارتۇرلى تا­قىرىپتاردى قامتيتىن ساۋالدارىنا ءبىر اكىم شۇعىل جاۋاپ قايتارسا، ەكىنشىسى جاي­با­سارلىق تانىتىپ، ءبىرى تۇشىمدى جاۋاپ اي­تىپ، قول ۇشىن بەرىپ جاتسا، ەكىنشى بىرەۋ­لەرى حالىقتىڭ وتىنىشتەرىنە سالعىرت قاراپ جاتقان جايى بار. قازىر اكىمنىڭ جەكە بلو­گى ونىڭ جۇمىس بەلسەندىلىگىنىڭ ءبىر كور­سەتكىشىنە اينالعانى دا راس. جالپاق تىلمەن ايت­قاندا، اكىمنىڭ بلوگى اكىمدىكتىڭ اينا­سىنا اينالىپ كەلەدى.

اكىمدەردىڭ ۆيرتۋالدى جاۋاپتارىن سيپاتىنا قاراي ەكى توپقا بولۋگە بولادى ەكەن. العاشقىسىن - تۇششىمدى جاۋاپ، ەكىن­­شى­سىن سىرعىتپا جاۋاپ دەپ اتاۋدى ءجون كور­دىك. وكىنىشكە قاراي، شەنەۋنىكتەردىڭ بلو­گىن اقتارا باستاساڭىز سىرعىتپا، نەم­­­قۇراي­دى جاۋاپتى كوپ كەزدەستىرەسىز. بۇ­عان سەبەپ - بلوگ-تۇعىرناماداعى تۇر­عىن­داردىڭ ساۋالىنا اكىمنىڭ كومەكشىلەرى نەمەسە قول استىنداعى قىزمەتكەرلەر جا­ۋاپ بەرەدى. ادەتتە بۇل «جانسىز جاۋاپتار­دا» زاڭنامادان، ۇكىمەت قاۋلىلارىنان، جەر­گىلىكتى بيلىكتىڭ بەلگىلى ءبىر ماسەلەگە قا­تىستى جارلىقتارىنان كەسەك-كەسەك ءۇزىن­دى­لەر بەرىلىپ تۇرادى. كەيدە بۇل رەسمي جا­ۋاپ­تار تۇرعىننىڭ قويعان ساۋالىنا ساي كەل­مەي دە جاتادى.

ساۋالىڭا سالماقتى قارايتىن اكىمدەر

ال اكىمنىڭ ءوزى قاراپ، ءوزىنىڭ قاراپايىم تىلىمەن، جاناشىرلىعىمەن بەرگەن جاۋاپ­تارى دا كوزگە بىردەن بايقالادى. مۇنداي ەرەك­شەلىكتى پاۆلودار وبلىسىنىڭ اكىمى ەر­لان ارىن، استانا قالاسىنىڭ اكىمى يمان­­عالي تاسماعامبەتوۆ، شىعىس قازاق­س­تان وبلىسىنىڭ اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى اسقار مىرزاحمەتوۆ، باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى نۇرلان نوعاەۆتاردىڭ بلوگتارىنان بايقاۋعا بولادى. اسىرەسە استانا اكىمى مەن شقو اكىمىنىڭ بلوگ-تۇعىرناماداعى كەلىپ تۇسكەن ساۋالدارىنا سالماقتى قارايتىنى تۇرعىندار ءۇشىن جاعىمدى قۇبىلىس ەكەنى تۇسىنىكتى.

سوڭعى كەزدەرى وقو اكىمى اسقار مىر­زا­ح­مەتوۆتىڭ بەلسەندىلىگى ارتىپ، حالىق­پەن، تۇرعىندارمەن ناقتىلى جۇمىس جا­ساۋ­عا دەگەن ۇمتىلىسى سەزىلىپ ءجۇر. بۇل بە­سەن­دىلىكتى وڭىتۇستىك قازاقستان وبلىسى اكىم­دىگى سايتىنداعى بلوگ-تۇعىرنامادان دا بايقاۋعا بولادى.

سونداي-اق الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى اڭ­سار مۇساحانوۆتىڭ ءوزى باسقاراتىن ايماقتاعى تۇرعىندارعا دەگەن قۇرمەتى جەكە بلوگىنان-اق بايقالادى. جالپى، الماتى وبلىسىنىڭ ەكس-اكىمى سەرىك ۇمبەتوۆ تە بۇل ماسەلەدە ۇقىپتى بولاتىن. ا. مۇساحانوۆ سول قارقىندى ۇستاپ قالعا­نىن بايقاۋعا بولادى. ءبىر كۇن ىشىندە كەلىپ تۇسكەن ون شاقتى ساۋالعا جاۋاپ جازىلىپ ۇلگەرىلەدى. ءبىر وكىنىشتىسى، قازىر بارلىق اكىمدەردىڭ بلوگىنا كۇنىنە قانشا سۇراق كەلىپ تۇسەتىنىن جانە سونىڭ قانشاسى رەسمي جا­ۋاپپەن تولىعىپ وتىراتىنى بەلگىسىز. بۇ­رىن­دارى بىرقاتار اكىمدىكتەردىڭ سايت­تارىن­دا تۇرعىن تاراپىنان قويىلعان سۇ­راق بىردەن كورىنىپ تۇراتىن. قازىر تەك جا­ۋاپ جازىلعان سۇراقتارمەن عانا تانىسا ال­اسىز.

پاۆلودار وبلىسىنىڭ اكىمى ەرلان ارىن­نىڭ ءوز ىسىنە ۇقىپتى ءارى بيلىكتىڭ ەمەس، تۇرعىنداردىڭ كوڭىل كۇيىنە قاراي جۇ­مىس ىستەيتىن شەنەۋنىك ەكەنى بۇرىننان بەل­گىلى. بۇل بەلسەندىلىكتى ءبىز اكىمنىڭ بلوگ-تۇ­عىرناماسىنان دا بايقاپ وتىرمىز. ءما­سەلەن كەشە كەشكە دەيىن اكىم تۇرعىنداردىڭ ون شاقتى ساۋالعا جاۋاپ بەرۋگە ۋاقىت تاۋىپ­تى. بۇل جاۋاپتاردى اكىم ءوز قولىمەن جازعانىن بايقاۋ قيىندىق تۋدىرمايدى.

سالعىرتتىقتى اكىمنىڭ بلوگىنان دا بايقاۋعا بولادى

قوستاناي وبلىسىنىڭ اكىمى نۇرالى ءسا­دۋاقاس­وۆ بلوگىنا كەلىپ تۇسكەن سۇراقتارعا سوڭعى رەت 9 قاڭتاردا جاۋاپ بەرگەن. سودان بەرى وعان وتىز شاقتى جاڭا سۇراق كەلىپ ءتۇس­تى. جاۋاپ ءالى جوق. «ءۇمىتسىز - شايتان» دەگەن، تۇر­عىندار ءبىر جاۋاپتان ۇمىتتەنىپ سۇراق­تارىن ءالى دە جولداپ جاتىر.

بيىلعى قىس الماتى قالاسىنىڭ اكىمى احمەتجان ەسىموۆتىڭ بەدەلىنە ءبىرشاما اسەر ەتىپ تۇر. قالالىق اكىمدىكتىڭ سايتىنان تۇرعىنداردان قانداي سۇراق بەرىلىپ جاتقانى جانە وعان قانداي جاۋاپ قايتارى­لىپ جاتقانىن تولىق كورە المايسىز. ەگەر اكىمگە كەلىپ تۇسكەن ساۋالدار مەن سىن پىكىر­لەر سايت پايدالانۋشىلارىنا كورىنىپ تۇر­عان بولسا ءبىر عانا «الماتىدا قار نەگە كۇ­رەل­مەيدى؟» دەگەن ساۋالدىڭ استىندا قا­لا­تىنىنا كوز جەتكىزەر ەدىك. الايدا ين­تەرنەت پايدالانۋشىلارعا تەك جاۋاپ جا­زىل­عان سۇراقتار عانا كورىنىپ تۇرادى. سوڭ­عى جاۋاپ وتكەن اپتادا، 10 قاڭتاردا بە­رىل­گەن بولىپ شىقتى. اكىمدىك سايتىنىڭ رە­داك­تورلارىنىڭ ايتۋىنشا، كەلىپ تۇسكەن سۇراق­تارعا ءبىر ايدان كەيىن عانا جاۋاپ جا­زىلادى.

جامبىل وبلىسىنىڭ اكىمى قانات بو­زىم­باەۆتى بەلسەندى اكىم دەپ جاتادى. الايدا سول بەلسەندىلىگىن بلوگ-تۇعىرناما­سى­نان بايقالىپ تۇر دەۋگە كەلمەيدى. اكىم سوڭ­عى رەت تۇرعىنداردىڭ ساۋالىنا 2012 جىل­دىڭ 14 جەلتوقسانىندا جاۋاپ بەرگەن. وعان دەيىن دە بەلسەندى بولماعان. اراعا بەس كۇن سالىپ قازاق تىلىندە ءبىر سۇراققا، ورىس تىلىندە ءبىر سۇراققا جاۋاپ جازىپ وتىرادى.

تۇرعىنداردىڭ ساۋالدارىنا سەلقوس قارايتىن اكىمدەردىڭ قاتارىنا اقمولا وبلىسىنىڭ اكىمى قايرات قوجامجاروۆتى، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى سەرىك ءبىلالوۆتى دا جاتقىزۋعا بولادى.

وي-ءتۇيىن

حالىقتىڭ ۆيرتۋالدى جەلىدەگى بەلسەندىلىگى مەن ەلەكتروندى ۇكىمەتكە دەگەن سۇرانىسى كۇن سايىن ارتىپ كەلەدى. الايدا كەيبىر اكىمقارالار بۇل ءۇردىستى ءوز دەڭگەيىندە باعالاي بەرمەيدى. سوندىقتان اكىمدەر بلوگى رەيتينگتىڭ اسا ماڭىزدى كريتەريىنە اينالعاندا عانا قوردالانعان كوپ ماسەلەلەرگە قاتىستى تەك جاۋاپ بەرىپ قويماي، جاۋاپكەرشىلىك ارتىلعاندا ەلەكتروندى ۇكىمەتتىڭ يگىلىگىن كورەتىن بولامىز.

اۆتور: سادۋاقاس كەبەكباي

"الاش ايناسى" گازەتى