كەڭەس كەزىندە قازاقتىڭ ۇلتتىق پارتياسى بولماعانمەن ۇلت مۇددەسى سىنعا تۇسكەندە ەسەسىن جىبەرمەيتىن جۇماباي تاشەنوۆ، وزبەكالى جانىبەكوۆ قاتارلى تاۋ تۇلعالارى بولدى. سولاردىڭ ارقاسىندا ۇلتتىق ادەبيەت، ونەر قاتتى دامىدى. بىرىڭعاي ۇلتتىق سيپات الدى. اۋىلدىق جەرلەردە قۇرىلعان مادەنيەت وتاۋلارىن ايتپاعاندا، حالىقتىڭ ۇلتتىق  نامىسىن وياتقان تاريحي روماندار جازىلدى. مۇنداي ۇلتتىق سىلكىنىس ءوز كەزەگىندە ساياسي باس كوتەرۋگە، تالاپتارعا ۇلاستى. "جەلتوقسان كوتەرىلىسى" سونىڭ ايعاعى. 

قازاق ءان ونەرىندە ەرەكشە ورنى بار ارقا ءوڭىرىنىڭ تۋماسى بەكبولات تىلەۋقان سول قوزعالىستاردىڭ بەل ورتاسىندا ءجۇردى. الاڭعا بارعانى ءۇشىن پوليتەحتەن (قازىرگى قاز ۇتۋ) وقۋدان شىعارىلعاننان كەيىن، ءبىرجولاتا ونەر جولىنا ءتۇستى. ەسكى عاسىرلاردىڭ اۋەنىن جادىنا قۇيدى. ول تولعاعان قازتۋعان، اقتانبەردىنىڭ جىرلارى، ماعجاننىڭ "باتىر بايانى" تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعان قازاق ەلىنىڭ رۋحىن وياتتى. ەڭسەسىن كوتەرىپ، مەرەيىن تاسىتتى.

ەگەمەندىكتىڭ العاشقى كەزەڭىندە جوعارىدا اتاپ وتكەنىمىزدەي ءسوز تىزگىنىن ۇستاعان قالامگەرلەردىڭ بيلىككە ىقپالى ءوتىمدى بولدى. ءبىر عانا قىزىل پارتيا ۇستەمدىك ەتكەن داۋىردە دەموكراتيالىق باعىتتاعى ساياسي كۇشتەر قالىپتاسىپ ۇلگەرمەگەن ەدى. اتالمىش زيالىلار نازارباەۆتىڭ، ءبىر عانا ادامنىڭ اينالاسىنا بىرىگۋدى وزدەرىنە تۇعىرناما ەتتى. 2000-جىلدىڭ باسىنا دەيىن ول ءۇمىت اقتالدى دا. بىراق جاڭا عاسىر كىرگەننەن باستاپ، نازارباەۆ حالىقتىڭ، ۇلت سەركەلەرىنىڭ وزىنە دەگەن سەنىمىن جەكە باسىنا پايدالانىپ بارلىق بيلىكتى ءبىر ءوزى شەڭگەلدەپ الدى. ونىڭ دەموكراتياعا جات، قوعامدى تىعىرىققا تىرەيتىن تويىمسىز ارەكەتىنە ەڭ الدىمەن قاسىندا جۇرگەن، سەنىمدى سەرىكتەرى بولعان جاسامىسى بار، جاسى بار شەنەۋنىكتەر قارسى شىقتى. مارقۇم التىنبەك سارسەنباەۆ ء"بىر عانا ادام تاۋەلسىزدىك پەن تۇراقتىلىقتىڭ كەپىلى بولسا، قالعان 14 ميلليون 999 مىڭ 999 ادامنىڭ پىكىرىن قايدا قويامىز؟" دەپ جازدى. (سول كەزدە قازاقستاننىڭ حالىق سانى رەسمي دەرەكتە15 ميلليون دەلىنەتىن).

ادەبي-مادەني ورتادان شىققان بەكەڭ قازاقستانعا ءبىر عانا ادام تىرەك بولادى دەگەن سەنىمنەن ءالى اينىماي كەلەدى. استانانىڭ اتاۋىن وزگەرتۋگە، الدا بولاتىن پرەزيدەنت سايلاۋىنا بايلانىستى ايتقان پىكىرلەرى سونى  اڭعارتادى. وعان بولا بەكەڭدى جازعىرۋدان اۋلاقپىز. بەكەڭ تاۋەلسىزدىككە، ءدىنىمىزدىڭ قايتا ورالعانىنا شىن قۋانعان، شىن بەرىلگەن ادام. ول كىسىنىڭ وسى اق سەنىمىن ساياسي، باسقالاي مۇدەسىنە پايدالانعاندار جەتىپ ارتىلادى.

سوڭعى كەزدە اق پەن قارانى ايىرماي، ول كىسىنىڭ قازاقى بولمىسىنا ء(وزىن نازالاندىرعاندارعا نالەت ايتۋىنا، پايعامبار سۇننەتىن ۇستانىپ ۇرپاعىن كوبەيتكەنىنە) شابۋىلدايتىنداردىڭ كوبەيگەنى وكىنىشتى. بۇل ساياسي بەلسەندىلىك ەمەس، ۇساقتالۋ. دەموكراتيالىق قۇندىلىقتاردى كۇل-پارشا ەتۋ. بەكەڭ تاۋەلسىز ەلدىڭ مادەنيەت سالاسىندا قىزمەت ەتتى. پارلامەنت دەپۋتاتى بولعاندا دا ۇلتتىق، رۋحاني ماسەلەلەردى كوتەردى. ەشقاشان بىرەۋلەر بىقسىتىپ جۇرگەندەي يدەولوگ بولعان جوق. شاريعات زاڭىمەن جۇرەتىن مەملەكەتتى اڭساپ سيرياعا بارعاندارعا ول كىسىنى جازىقتى ەتۋ اقىلعا سيمايدى.ول كىسىنىڭ ءانىن تىڭداعان، اينالاسىنان شىقپايتىن جاستار كەرىسىنشە ەلىمىزدىڭ رۋحانياتىنا قالامىمەن، ونەرىمەن ۇلەس قوسىپ جاتىر. كەيبىرەۋلەر ءتىپتى بەكەڭنىڭ كۇللى تۇركىنىڭ باسىن قوسۋدى مۇرات تۇتقان تۇركيا پرەزيدەنتى ەردوعانمەن كەزدەسۋىنەن دە ساياسي استار ىزدەپتى. بەكەڭ ەلدەن سىرتتا جۇرسەدە مەملەكەتىمىزدىڭ، ءتۇبى ءبىر باۋىرلاس اعايىندارىمىزدىڭ گەوساياسي قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتەتىن تۇركى وداعىنىڭ بىرلىگىن نىعايتۋعا، قابىرعاسىنىڭ قاتايۋىنا ناقتى ارەكەتىمەن ۇلەس قوسىپ جاتىر. ونى كورمەۋ، كۇستالانۋ كورسوقىرلىق.

ەسبول ۇسەنۇلى

Abai.kz