پرولوگ:

پراگا. 2011 ج.

م.ماعاۋين شاڭىراعىندا.

زورعا سنح العان قۋانىشىم سۋ سەپكەندەي باسىلدى.

- مۇحتار اعا! - دەدىم جان داۋسىممەن.

ادام ەمەس ەكەسىز عوي!

مۇحاڭ كۇلىپ جىبەردى:

- نە بولدى؟

- مىنا سۇحباتىڭىزدى ەش تۆ، ەش گازەت قازاقستاندا  جاريالامايدى!

مەن قالاي شىدايمىن؟

- قاليلا، مەن ساعان سۇحبات بەرمەيمىن دەپ قانشا قاسارىستىم، ءوزىڭ عوي كونبەگەن.

سول تۇرار رىسقۇلوۆ (قازاق قىرىلعان كوللەكتيۆيزاتسيا يدەياسى ءۇشىن م.م.) پەن مۇحتار شاحانوۆتىڭ (تاموجەننىي سويۋز ۋسلوۆياسىن ءتيىمدى قابىلداتتىرۋ تالقىسى كەزىندە، پاسپورتتاعى ۇلتتى الدىرتپايمىز شوۋى ءۇشىن م.م.)  قازاق مۇددەسىنە ءبىلىپ-بىلمەي جاساعان "ساتقىندىقتارىن" ايتپاي اق قويايىن دەپ ەدىم...

ءالحيسسا.

مۇحاڭمەن العاش رەت كوزبە - كوز تانىسىپ، سۇحباتتاسقانىم، 2003 جىلى پروديۋسەر، جاستىق شاقتىڭ جالىندى كۋاگەرى، جاڭاقورعاندىق جەرلەس دوسىم ءالجان ابدۋللاەۆ تۇسىرتكىزگەن "دۇكەنباي جولى" دەرەكتى فيلمىندە بولدى.

الماتىداعى قازاقستان جازۋشىلار وداعى قارا شاڭىراعى.

مۇحتار:

- دۇكەنباي تۋرالى ايتاتىن قاتار زامانداستارى بارشىلىق. مەن ءبىر ءوزىم بىلەتىن تۇلعالىق قاسيەتىن ايقىندايتىن دەتالىن عانا ايتايىن.

الماتى. 1960 جىلدار.

وتتەپەلدىڭ عاجاپ كەزەڭىنە تويماي قاناتتانعان ءابىش، دۇكەنباي ءبارىمىز بىرگە كازگۋدىڭ ستۋدەنتىمىز. جايما شۋاق اسپانىمىزدا نايزاعاي جارق ەتتى!

استانامىز الماتىدا جالعىز قازاقشا مەكتەپ بار. قازاق ءتىلىنىڭ اياسى نەگە تارىلۋدا؟ - دەگەن انتي سوۆەتتىك ليستوۆكالار ايالدامادا جاپسىرىلىپ، جاستار قۇشىرلانىپ وقىپ، قىزۋ تالقىعا ءتۇستى.

ءۇش ءارىپ توتالنىي اڭدۋعا كىرىسكەسىن قويا ما؟

كسەروكس جوق. بارلىق ليستوۆكانى قولمەن كوشىرىپ جازعان عوي. ول دا ءبىر قايتپايتىن، جۇرەك جۇتقان كەششە عوي دەيمىن. ادامنىڭ قول تاڭباسى دا قايتالانبايتىن ساۋساق تاڭباسى سياقتى ەمەس پە؟

جاسىرىن پودپولنىي پاتريوت اگيتاتور ءبىزدىڭ ستۋدەنتتىك جاتاقحانامىزداعى ءبىر بولمەدەگى دوسىمىز دۇكەنباي بولىپ شىعىپتى. ەندىگى ماقساتتارى ۇيىمنىڭ مۇشەلەرىن انىقتاۋ.  ساياسي يدەولوگيالىق پروتسەستى اشكەرەلەپ، ءتۇپ تامىرىمەن جۇلۋ كەرەك قوي. ۇيىمسىز ودينوچكا پاتريوتتى ايادى ما؟ جاريالانسا، رەزونانس تۋىپ كەتەدى دەپ قورىقتى ما؟ جۇلىنبادىق.

مىنە، ءبىر ءوزى ءبىر رۋحاني مايداننىڭ جالعىز سولداتى بولعان دۇكەنباي دوسىم وسىنداي ادام. تۇلعالىق قاسيەت پە؟ قاسيەت.

قۇمارىم قانباي:

- ارى قاراي ايتا بەرىڭىشى مۇحا.

مۇحاڭ مايدا سوزگە قولى تيمەيتىندىگىنە كەشىرىم سۇراپ، كينو تۇسىرۋشىلەر توبىمەن قوشتاستى.

شىنىندا، باستى كەيىپكەرىم جازۋشى دۇكەنباي مەن ونىڭ ءومىر سۇرگەن زامانى اراسىنداعى كونفليكتىنى ناقتى ايقىندايتىن بريلليانتتى ۇستاتقان مۇحتار ماعاۋين زولوتو يسكاتەلدىڭ ءوزى ەكەن.

بۇل قاسيەت پە؟ قاسيەت!

جاس كەزىمدە، لەنينگرادتا وقىپ جۇرگەندە، ءار كينوسىن كۇتىپ ءجۇرىپ، قانشا ساعات كاسسادا بيلەتكە كەزەكتە تۇرعانداعى ەڭبەگىمدى اقتايتىن، ءبىر زاماندا، ءبىر اۋانى جۇتقانىمدى باق ساناعان گەني كينورەجيسسەر اندرەي تاركوۆسكي بولاتىن.

قازاقستانعا كەلگەندەگى سونداي كۋميرىم، "جۇلدىز" جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى، جازۋشى - عالىم، مۇحتار ماعاۋين بولىپ شىقتى. سول كەزدەگى جۇلدىزدىڭ ءار نومەرىن قالاي كۇتەتىنمىن، قالاي اپتىعىپ، شاشالا وقيتىنمىن، قالاي "حاباردىڭ" دۋبلياج بولىمىندەگى تۇرىسبەك ساۋكەتاي باستاعان اۋدارماشىلار بارلىعىمىز قاراما-قايشى پوزيتسيامەن تەكە تىرەسىپ قىزىل كەڭىردەك ايتىسىپ قىرقىسامىز.

مىنە، بۇل جالعىز مەنى عانا ەمەس، سول ديسكۋسسيا الاڭىمىزدىڭ وپپونەنتتەرى: زامانبەك ابدەش، مىرزان كەنجەباي، قۇلتولەۋ مۇقاش، نۇرلان قامي جانە تۇرىسبەك ساۋكەتاي – مەنىڭ ازاماتتىق كوزقاراسىمدى قايراعان ء"بىزدىڭ حابارداعى قازاق دۋبلياجى" كابينەتىندەگى مىقتى قىز-كەلىنشەكتەر جاعدايىمىزدى جاساپ، ەركەلەتكەن توك-شوۋىمىز بولدى. ارعى-بەرگى زامانداعى قازاق مۇددەسى تۇرعىسىنان ار تارازى باسىنا قازاق زيالى قاۋىمىن ءبىر - بىرلەپ سالىپ بەرەدى.

سودان تالقىلايمىز!

مىنە، سويتسەك، ءبىزدىڭ ءوزىمىزدى تارازى باسىنا سالىپتى: سولاي بىرەسە قايناق، بىرەسە مۇزداق سۋعا باتىرىپ، اياماي شىنىقتىرعان ساحنا سىرتىنداعى ۇلى رەجيسسەر كىم؟

ارينە كوزى ءتىرى كلاسسيك مۇحتار ماعاۋين!

ار ديكتاتۋراسىنا كىم شىدايدى؟ ۋحيت - سۋحيت "جۇلدىزدان" قۋدى. شەت ەلگە كەتتى. رەجيسسەرسىز قالعان ساحنا ەسەڭگىرەدى. زامانا تريبۋناسى  ازعىندىقتىق كايفىنە كوشتى...

قۇدەكەڭ دە قىزىق قوي! بەرەم دەسە... قاليلانى ءولتىرسىن بە؟! سوناۋ پراگادا سوپىلانىپ وڭاشادا عۇمىر كەشكەن كۋميرىمە قايتا جولىقتىردى.

بۇل 2011 - ءشى جىلدىڭ كۇزى بولاتىن.

ۇلىبريتانيالىق قازاقتىڭ اتپال ازاماتى، شاكارىم قاجىنىڭ ۇرپاعى شىڭعىس مەدعاتۇلى قولداۋى ارقاسىندا، ۇلىم مۇحتار ەكەۋىمىز لوندوندى دۇبىرلەتىپ، پراگاعا قۋانا - قۋانا مۇحاڭنىڭ شاڭىراعىنا جەتكەنىم بار بولسىن، قازى - قارتانى جەپ قوناق بول، بىراق ەشكىمگە سۇحبات بەرمەيتىن بولعانمىن! ساعان دا بەرمەيمىن

ماسساعان بەزگەلدەك!

قاليلا وماروۆ 

Abai.kz