قازاقتىڭ ءتىلىن قورلاعان مۋحورياپوۆ زاڭ الدىندا جاۋاپ بەرسىن!
Chocolife كومپانياسىنىڭ باسشىسى، كاسىپكەر راميل مۋحورياپوۆ قازاقستانعا كەلگەن رەسەيلىكتەرمەن كەزدەسۋىندە قازاق ءتىلى تۋرالى جاعىمسىز پىكىر ايتىپ، ەلدىڭ اشۋ-ىزاسىنا ءتيدى.
كەشەدەن بەرى الەۋمەتتىك جەلىلەردە قازاقستاندىقتار كاسىپكەردىڭ ويسىز قىلىعىن سىنعا الىپ، ونىڭ كومپانياسىنىڭ ونىمدەرىن ۇيالى تەلەفوندارىنان ءوشىرىپ جاتىر.
وقيعانىڭ ءمان-جايى بىلاي: الەۋمەتتىك جەلىدە تاراعان بەينەروليكتە بەيتانىس قىز بالا قازاق جەرىنە كەلگەن رەسەيلىكتەرگە «ەگەر جەرگىلىكتى تۇرعىندار ءسىزدىڭ سۇراعىڭىزعا قازاقشا جاۋاپ بەرسە، بۇل ءسىزدى جەك كورۋ دەگەن ماعىنانى بىلدىرمەيدى. تۇسىنىستىك تانىتۋعا تىرىسىڭىزدار» دەيدى.
ال مۋحورياپوۆ قىزدىڭ ءسوزى بولە-جارا «ەگەر ماعان ورىسشا بىلە تۇرا، وسىلاي سويلەسە كوڭىلىم ءتۇسىپ قالار ەدى. بۇل ءبارىبىر ءبىرتۇرلى. بۇل ۇلتشىلدىقتىڭ بەلگىسى جانە مادەنيەتسىزدىك» دەپ قويىپ قالدى.
كاسىپكەردىڭ لوگيكاسىنا سالساق، ءسىز قىتايعا بارىپ، قىتاي ازاماتىنان قىتايشا جاۋاپ الساڭىز، ۇلىبريتانياعا بارىپ، اعىلشىن تىلىندە جاۋاپ الساڭىز – بۇل ولاردىڭ مادەنيەتسىزدىگى ەكەن.
Dala Inside تەلەگرام ارناسى Chocolife كومپانياسىنىڭ جۇمىسىن باسقا قىزمەت كورسەتۋ قوسىمشالارى وڭاي الماستىرا الاتىنىن جازدى.
«مۋحورياپوۆ ەلگە قاشىپ كەلگەن رەسەيلىكتەرمەن وتكەن كەزدەسۋدە "ەگەر ءسىز ورىسشا سۇراپ، سىزگە قازاقشا جاۋاپ بەرسە، سول ادام ۇلتشىل جانە ونىڭ مادەنيەتى تومەن" دەپ قاداپ ايتتى. ءبىر قىزىعى، قازاقستاندا ورىسشا بىلمەيتىن، سويلەۋگە قينالاتىن ادامداردىڭ دا بارشىلىق ەكەنىن ول ۇمىتىپ كەتكەن سياقتى. جانە قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل بولىپ سانالاتىنىن، دەمەك ءبىزدىڭ وسى ەلدە قازاقشا سويلەۋگە ءمورالدى قۇقىعىمىز بار ەكەنىن راميل مۋحورياپوۆ جوققا شىعارىپ تاستادى.
باس پروكۋراتۋرا مۋحورياپوۆتىڭ بۇل سوزدەرىن قر قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 174 بابى بويىنشا تەكسەرە الادى. تەك ول ءۇشىن ونىڭ ۇستىنەن كەز-كەلگەن قازاقستان ازاماتى شاعىم ءتۇسىرۋى ءتيىس.
راميل مۋحورياپوۆتىڭ Chocofamily Holding قىزمەتىنە Chocolife.me كۋپوندارى، Chocotravel اۆيابيلەت سەرۆيسى، Chocomart.kz, Lensmark.kz ينتەرنەت-دۇكەندەرى، Chocofood.kz تاعامعا تاپسىرىس بەرۋ جانە جەتكىزۋ قىزمەتى، iDoctor.kz دارىگەر ىزدەۋ سەرۆيسى مەن كەشبەك الۋعا ارنالعان راحمەت ءموبيلدى قوسىمشاسى كىرەدى. 2021 جىلدىڭ قورتىندىسى بويىنشا حولدينگ ۆىرۋچكاسى 17,8 ميلليون دوللارعا جەتتى.
Choco ونىمدەرىن تۇتىنباي، تولىق الماستىرۋعا بولادى. قازاق اۋديتورياسى Chocolife.me كۋپوندارىن BeSmart-قا، Chocotravel اۆيابيلەت سەرۆيسىن Kaspi ترەۆەلگە، Chocomart.kz, Lensmark.kz ينتەرنەت دۇكەندەرىن Kaspi.kz دۇكەنىنە، iDoctor.kz دارىگەر ىزدەۋ سەرۆيسىن Doq.kz سەرۆيسىنە، راحمەت كەشبەك ءموبيلدى قوسىمشاسىن Dosmart قوسىمشاسىنا الماستىرا الادى.
ارينە، مۋحورياپوۆتىڭ ەرتەڭ كەشىرىم سۇرايتىنى انىق. بىراق "ايتىلعان ءسوز - اتىلعان وق". قازاق اۋديتورياسىنىڭ كوڭىلىن قالتىرۋ بيزنەسكە دە، يميدجگە دە ءبارىبىر سالقىنىن تيگىزبەك»،-دەپ جازدى Dala Inside.
جۋرناليست زارينا احماتوۆا مۋحورياپوۆتى يمپەريالىق رەپرەسسيانىڭ مۇراسىنان باس تارتۋعا شاقىردى.
«ءيا، رەسەيلىكتەر موبيليزاتسيادان، وزدەرىنىڭ فيۋرەرى ويلاپ تاپقان ورىس الەمىنەن، ولىمنەن قاشىپ جاتىر. ءبىزدىڭ جانىمىز اشىپ تا جاتىر. ەندى ولاردىڭ «بارلىق جەردىڭ قوجاسى ەمەس ەكەندەرىنە كوزدەرى جەتىپ»، ەسىن جياتىن تاريحي ءسات كەلگەن شىعار. ەندەشە بۇل مۋحورياپوۆتىڭ دا ميىنا جەتۋى كەرەك.
ال ونىڭ «وزىنشە» ءوزىنىڭ ادامدارى تۋرالى «وعان نازار اۋدارماڭدار، ولار مادەنيەتسىز عوي» دەگەنىنە جاۋابىم، كەرىسىنشە وركەنيەتتى الەم قازىر ولاردىڭ مادەنيەتىنەن باس تارتىپ جاتىر. شوۆينيزمنەن، يمپەريالىق رەپرەسسيالىق مۇرادان باس تارتىپ جاتىر»،-دەدى جۋرناليست.
ول سونداي-اق مۋحورياپوۆتىڭ «كسرو كەزىندە كۇشپەن جەر اۋدارىلعان شەشەندەر مەن موبيليزاتسيادان قاشقان ورىستاردى سالىستىرۋىن» ءوزىن-ءوزى اقتاۋ ەكەنىن ايتتى.
سەبەبى Chocolife باسشىسى «شەشەن حالقىنا ەشكىم كەل دەمەسە دە ، ولاردى قازاقتار سىيلاپ قارسى العان» دەپتى.
احماتوۆا كەزىندەگى حالىقتاردى كۇشتەپ دەپورتاتسيالاۋ قازىر بولىپ جاتقان جاعدايمەن سالىستىرۋعا كەلمەيتىنىن ايتتى.
جۋرناليست ايبار ولجاەۆ مۋحورياپوۆتىڭ قىلىعى زاڭ بويىنشا جازاسىن الۋى كەرەك دە سانايدى.
«ChocoFamily باسشىسى راميل مۋحورياپوۆتىڭ جەلىگە تاراپ كەتكەن رەپليكاسى قوعامنىڭ اشۋىن تۋعىزعانى راس. بىراق اشۋ - ول ەموتسيا. ەموتسيا زاڭمەن رەتتەلمەيدى.
راميل مۋحورياپوۆ زاڭدى بۇزدى ما؟ باستى سۇراق وسى. وعان تەك قانا قۇزىرلى ورگان ارنايى تەكسەرۋدەن كەيىن جاۋاپ بەرە الادى. بىراق ول ءۇشىن ازاماتتىق قوعام قۇزىرلى ورگانعا جۇگىنۋى ءتيىس.
وسىنداي، تەك زاڭدىق، كونستيتۋتسيالىق پرينتسيپپەن راميل مۋحورياپوۆتىڭ رەپليكاسىن قر قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 174 بابى، 1 تارماعى بويىنشا تەكسەرۋدى سۇراپ، الماتى قالاسىنىڭ پروكۋراتۋراسىنا ارىز جىبەردىم. ارىز جت-2022-02543155 نومىرىمەن رەسمي تىركەلدى. 11 قاراشاعا دەيىن پروكۋراتۋرا رەسمي جاۋابىن جىبەرەدى.
وسى 174 باپ نە دەيدى جانە ونىڭ جازاسى قانداي؟
قر قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 174 بابى الەۋمەتتiك، ۇلتتىق، رۋلىق، ناسiلدiك، تەكتىك-توپتىق نەمەسە دiني الاۋىزدىقتى قوزدىرۋ بويىنشا ماسەلەلەردى رەتتەيدى.
1-ءشى بابىندا "الەۋمەتتiك، ۇلتتىق، رۋلىق، ناسiلدiك، تەكتىك-توپتىق نەمەسە دiني الاۋىزدىقتى قوزدىرۋعا، ازاماتتاردىڭ ۇلتتىق ار-نامىسى مەن قادiر-قاسيەتiن نە دiني سەزiمدەرiن قورلاۋعا باعىتتالعان قاساقانا ارەكەتتەر، سول سياقتى ازاماتتاردىڭ دiنگە كوزقاراسى، تەكتiك-توپتىق، ۇلتتىق، رۋلىق نەمەسە ناسiلدiك قاتىستىلىعى بەلگiلەرi بويىنشا ولاردىڭ ايرىقشالىعىن، ارتىقشىلىعىن نە تولىققاندى ەمەستىگىن ناسيحاتتاۋ، ەگەر بۇل ءىس-ارەكەتتەر جاريا نەمەسە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن نەمەسە تەلەكوممۋنيكاتسيالار جەلىلەرىن پايدالانا وتىرىپ، سول سياقتى الەۋمەتتiك، ۇلتتىق، رۋلىق، ناسiلدiك، تەكتىك-توپتىق نەمەسە دiني الاۋىزدىقتى ناسيحاتتايتىن ادەبيەتتى نەمەسە وزگە دە اقپارات جەتكiزگiشتەردi دايىنداۋ نەمەسە تاراتۋ جولىمەن جاسالسا", – دەپ كورسەتىلگەن.
ال جازاسى - ەكى مىڭنان جەتى مىڭعا دەيىنگى ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرىندەگى ايىپپۇل نە ەكى جىلدان جەتى جىلعا دەيiنگi مەرزiمگە باس بوستاندىعىن شەكتەۋگە نە سول مەرزiمگە باس بوستاندىعىنان ايىرۋ.
راميل مۋحورياپوۆ قىلمىس جاسادى ما؟
الدىمەن پروكۋراتۋرا ونىڭ بەلگىلەرىن انىقتايدى. ەگەر، يا، انىقتالسا، ماتەريالدار جيناپ، ساراپتاما جاساپ، سوتقا جىبەرەدى. سوت تاراپتاردىڭ دالەلدەرىن تىڭداپ، شەشىم شىعارادى. ياعني، بارلىق ىسكە نۇكتەنى سوت قويادى. ەگەر پروكۋراتۋرا قىلمىس بەلگىلەرىن تاپپاسا، ول ناقتى دالەلمەن رەسمي جاۋاپ بەرەدى.
ەگەر مۋحورياپوۆتىڭ قىلمىسى دالەلدەنىپ، سوت شەشىمى شىقسا، ول قانداي جازاعا تارتىلۋى مۇمكىن؟
مۇنداعى ەڭ مينيمالدى جازا - 2 مىڭ ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش. قازىر ءبىر اەك - 3063 تەڭگە. دەمەك، ChocoFamily باسشىسىنىڭ ەڭ از جازاسى - 6 126 000 تەڭگە ايىپپۇل بولۋى مۇمكىن. بىراق تەك مۇمكىن دەپ تۇرمىن. سەبەبى ماسەلەنى قۇزىرلى ورگاندار مەن سوت قانا شەشەدى»، -دەپ جازدى ول الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا.
Chocolife باسشىسى قازاق ءتىلىن قۇرمەتتەيتىنىن، قازاقستاندى ءوزىنىڭ وتانى ەكەنىن ايتىپ، ءوز ءسوزىن كوپشىلىكتىڭ دۇرىس تۇسىنبەگەنىن جەتكىزىپتى.
Abai.kz