الاتاۋ مەن ۇنسىزدىك
(دىنمۇحامەت قوناەۆ اتامىزدىڭ رۋحىنا ارنايمىن!)

الاتاۋ كىم ايتپادى ساعان ارىز؟
باۋرىڭنان كوشتى تاعى سارى الا كۇز.
عاسىرلار قوڭىراۋىن ءۇنسىز تىڭداپ،
تۇلعاڭنان تۇرادى ءار كەز تاراپ اڭىز.

سەزىمدەرىن سابيدەي ىڭگالاتىپ،
اقىندار ءجۇر جىرلارى قۇمعا باتىپ،
ۇنسىزدىككە سەندەگى قالاي سيار،
ەتەگىڭدە تاڭ جاتىر شۋلاپ اتىپ...

الاتاۋىم، شىڭدارمەن يىقتاسىپ،
ارايلى كۇن، تۇراتىن ءسۇيىپ تاسىن.
الاسارماس رۋحىما ارقاۋ بولعان،
قانشا ءۇنسىز بولساڭ دا بيىك باسىڭ.

قاتپارىڭا جازىلعان ەسىمدەرى،
ماڭدايىڭنان اڭقىعان ەسىل دەمى،
سەن بابامنىڭ اسقاقتىق ايعاعىسىڭ،
تۇرعان ۇلى دالانىڭ توسىندەگى.

جۇرەكتەرى جۇقارىپ، ارى كەمىپ،
بارادى ەلىم وتتارعا جانىپ ەرىپ.
نە ايتاسىڭ الاتاۋ ءتىل قاتشى ءبىر،
حالىق ەدىك، شىن قايسار جانى بەرىك！

جولدان تايماي جۇرسەمدە بابا سالعان،
جالعانىم بار جانىما جارا سالعان،
مىناۋ ۇلى دالاعا نە ايتاسىڭ؟
ادامدارى كۇن سايىن الاسارعان...

xxx

‎كوكجيەكتەرگە سوزىلعان كەرىم قۇلاشى،
‎ۇلانعايىر وسىناۋ دالا، نەنىڭ كۋاسى!؟ ‎
"ۇرپاعىم ۇياتسىز بولماسىن" دەپ تىلەگەن،
‎اۋليە بابالاردىڭ، بالكىم، سەنىم-دۇعاسى. ‎

ولاردىڭ جۇرەگى نۇرلى، حاق ءتاڭىر تەكتى، ‎
ار-نامىس دەگەن يمان باقتا بۇرلەپتى. ‎
تاعىلىم تامىرلارىنان ساناعا سىڭىرگەن،
‎قۇدايشىل قاسيەتتەردى «ساقتا، ءبىل»！ دەپتى.

سان تاريح ساندۋعاشتارى ءان سالعاندا ماقتاپ،
‎ول جىرلاردى العان تارلان تاۋلار دا جاتتاپ.
ء‎سوز ساۋلەسىمەن سۇڭعىلا وسيەتتەرىن،
‎كىم ءۇشىن قالدىرعان سوندا جالعانعا قاتتاپ؟

رۋحانياتى اسپاعان رۋلى ارماننان،
‎تۇڭىلەم نەگە، تۇندىگى ءتۇرۋلى تاڭداردان؟!
‎ولەكشىن-رۋحىمنىڭ وزەگىن نەمەن جالعارمىن،
ء‎وز جۇرتىندا تۇرىپ ءوز تىلىندە ۇلۋدان قالعان...

جولاۋشىنىڭ جۇرەگى

‎ول ءانىن تىڭدايدى،
قۇستاردىڭ قاناتىنان،
‎ساناسىن ساندەيدى،
ساعىنىش ساعاتىنان.
‎ەرتەگىدەن ەستيدى،
بولاشاق بارابانىن،
‎ويعا اۋىر تۇنشىعادى،
جامىلسا دالا تۇمان.

ساعىمدار اراسىنان
ءساتى كوپ سىر تۇسىنگەن،
‎قۋانىش قۇشاعى،
شىققان كۇن بۇلت ىشىنەن.
‎دۇنيە دۇمشەلەرىنەن،
قايعىسى قاباتتالىپ،
‎كوڭىلى كوككە ۇشادى،
سابيلەر كۇلكىسىنەن.

‎جۇرەگى ەمدەلگەن،
ەسكى قارت عاسىرلارمەن، ‎
تاعىلىم بەسىگى،
حاق جولى باسىن بەرگەن.
‎ارمانى تىلگە تومپاق،
اسپاني ماحابباتتا،
‎جانارى كولدەي تۇنعان،
تولقىندى جاسىل داۋرەن.

مۇراتىن مەكەندەگەن،
سۇلۋلىق ساندۋعاشى،
‎جالعىزدىق جىرى بىتپەس،
جۇرەكتىڭ جان قۇرداسى.
‎سوزىنەن سامال ەسەر،
عايىپتىڭ حابارىنداي، ‎
جاپىراق ءجۇزىن جۋعان،
سەبەزگى جاڭبىر جاسى.

دۇنيەلىك مۇڭداردان،
ءبىر ساتى بيىك تۇرىپ،
‎كوكىرەگىنە كۇندەردەن،
جۇرگەن جوق جيىپ كۇدىك.
‎ساۋلەلى ساپارىمەن
كۇردەلى جولدارىنىڭ،
‎داستانىن جازادى ءار ءتۇن،
عۇمىردى ءسۇيىپ تۇرىپ...

اقىن دەگەن پەندەمىن

اۋىق-اۋىق بۇرقىرايدى
كەۋدەدەگى شەر-دەمىم.
بۇل ساۋلەلى ساپارىمدا،
جۇرەك قانا سەنگەنىم.
دۇنيەگە سونىڭ سىرىن،
اشامىن دەپ كەلگەمىن،
مىنا عالام شەڭبەرىم،
اسپانعا ۇشىپ كەتكەنىم جوق، جەردەمىن.
قالجىراعان تۇستارىمدا،
قانشا ءۇمىتتى جەرلەدىم.
ال ويلارىم ءومىر ءمانىن
اڭدىپ جۇرگەن مەرگەنىم.
ەمەس ولەڭ ەرمەگىم،
وعان ادال بولۋ ءۇشىن،
قانشا توڭىپ، تەرلەدىم.
قۇپياسىنا عاشىقپىن
ەكى دۇنيە اراسىنداعى پەردەنىڭ！
ارۋاناداي اقيقاتتىڭ
اق ساۋلەسى ەمگەنىم.
كوكشىل مۇڭى كورگەنىم،
كەلتە عۇمىر كەرۋەنى،
جىردىڭ كوشى ەرگەنىم.
كوك تيىندىق قۇنى قالماي
كەتەتىنى بار تاعى،
كەرمەلەرى كورىنگەندە،
«و دۇنيە» دەگەن كومبەنىڭ...

اپپاق جەيدە

قازاق جىرىنىڭ جىراۋىنا اينالعان، جايىردا تۋىپ، جىر اسپانىنان جارىق جۇلدىزداي اعىپ كەتكەن جاركەن بودەش اتامىزدى ىزدەپ بارىپ اڭگىمەسىن تىڭداۋ وزىنەن كەيىنگى ارمانشىل قالامداس ءىنى-باۋىرلارىنىڭ داستۇرىنە اينالعان داعدىسى ەدى. مەن دە سول شاراپاتتى شايىرعا سالەم بەرە باراتىنمىن. سوڭعى رەت بارعانىمدا تۇستەن باستاپ تۇنگە دەيىن كوپ سىرلاستىم. بىردە ىشكى بولمەگە كىرىپ كەتتى دە، «كەل، بالام مىناۋ اق جەيدەنى ساعان سىيلايمىن» دەپ ماعان كيگىزىپ ەدى، اق ءجۇزى جارقىلداپ، اق كوڭىلى اڭقىلداپ！ كەيىن ويلاسام شايىر جۇرەكتىڭ بەرگەن سىيىن دا امانات بار سياقتى... ۇيىمە قايتىپ بارا جاتىپ تاس جول شەتىنەن قارسى جاققا بۇرىلا قاراسام: سامالدىققا شىعىپ تەمەكىسىن تۇتاتىپ تۇر ەكەن！ قولىن كوتەرىپ قويادى، امان بول دەگەندەي！ سول كەزدەسۋ سوڭعى سىرلاسۋ بولعانى وكىنىشتى-اق!

‎سۇلۋ سىرى ساعىنىشتىڭ،
ء‎سىز اڭساعان سول ءبىر مەكەن.
‎جايىر جايلاپ، مايلى قونىپ،
‎امان-ەسەن ەل ءجۇر مە ەكەن؟ ‎
قاتۋ تاۋدىڭ قاتپار تاسىن، ‎
تىمىسكىلەپ جەل ءجۇر مە ەكەن؟ ‎
حاس تۇلپارداي قاڭتارىلىپ،
ەلدى ويلاعان ەر ءجۇر مە ەكەن؟
بيىكتەتكەن جىرلارىڭدى،
جايىر تاۋىڭ زەڭگىر مە ەكەن؟
ال مۇنداعى تارلان ۇلدى،
تاعدىر قالاي ءسوندىردى ەكەن؟

قايران كوكەم، اق تاڭ بەينە،
ۇقسايتۇعىن جانى قۇسقا.
ماعان بەرگەن اپپاق جەيدە
بىتپەي قالعان ساعىنىش پا؟
كىندىك قانىم تامعان ولكەم-
"ونسىز ولەڭ كەرەگىڭ نە"?
جوعالتسا مەنى جالعان ەرتەڭ،
جالعاستىرشى دەگەنىڭ بە؟

اپپاق جەيدە ءدارياڭنىڭ،
اق ايدىنى سەكىلدەنگەن.
جادىگەرى دەپ جان ۇيامنىڭ
كەي ورتادا لەپىرگەم مەن.
جەر مەن جۇرەك ءبىر دەسەمدە،
اقىنىسىڭ ءار قازاقتىڭ.
اينالدىڭ دا جىر كوسەمگە،
جىر-امانات ارقالاتتىڭ.

ويحوي تۋعان توپىراعىم،
تولىقسىعان تولى اۋدانىم.
ءار ءبىر توبە شوقىلارىڭ،
ءبىر بارا السام جوق ارمانىم.
مايلى، جايىر ەگىز جەردە،
قويناۋلارى جازۋ كىلەڭ！
كەم كورمەيمىن تەڭىزدەن دە،
قوڭىروبا سازىمدى مەن.
ارقار جوندى ءار قىرقاسى،
شىقسام بيىك جىر-ساحنام.
جاستىق ەتىپ ءار ءبىر تاسىن،
سىر اڭقىتقام شىرشاسىنان.
ارمان ەمەس ەۆرەست تە،
ايمالاعان كەرميىق كۇن.
كەتكەنىمشە جەر بەسىككە،
ءوز تاۋىممەن مەن بيىكپىن！

‎تاعىلىمدى توپىراق ‎

كەرىم دالامدا جاڭعىرعان،
قۇلاق تۇرەم
كوش ۇنىنە عاجاپ،
‎بۇل توپىراق ۇستىندەگى،
عاسىرلاردىڭ
ەسىمى دە – قازاق.
‎بابالارىمنىڭ ىزىنەن
كوكتەگەن
ىزگىلىك گۇلدەرى، ‎
جۇپارىنا قوسا سەبەدى،
رۋحىمنىڭ ءيىسىن
بەسىگىمە ازات.

ويحوي، شىركىن!
ءبۇل توپىراقتىڭ
تاۋلارعا سىڭگەن،
مىڭ تاعىلىمدارىن، ‎
تاعدىر تاڭىنىڭ ساۋلەسىمەن
تاراتىپ
ۇلتانىڭ-ۇلدارىڭ.
‎ۇلى دالانىڭ ۇلاعاتتارىمەن،
ۇلتىنىڭ
رۋحىن سومداعان،
‎ماڭدايىنا اسپاننىڭ نۇرىن ۇيىتقان،
سەن ەدىڭ
تورقالى قۇنداعىم.

قايراندا-قايران، حاس دۇشپانىمەن
قىلىش
قاعىسقاندارىم，
‎اق نايزاسى ايعا شاعىلعان،
اقجال
ارىستاندارىم.
‎دارحان دالاسىنىڭ باقىتى ءۇشىن كۇرەسكەن،
‎نار تۇلعالارىم-اۋ!
دانالىق دۋلىعاسىن كيىپ،
تاپقان
نامىستان باعىن.

ماڭدايىمدى سۇيسە اق سامال،
تىرناپ تا وتەر سان سۇراق؟
‎بۇل توپىراق ۇستىندەگى،
حاس تاريح
قانشالىق
تۇردى قانسىراپ؟ ‎
ۋاقىت قاراقشىلارى
قايدا اكەتتى،
‎اۋليەلەردىڭ دۇعاسىنان تۇراتىن كۇنىمدى،
حاق نۇرى تامشىلاپ
اق قولتىعىنا قىسىپ اپ؟!

ء‎دال وسى توپىراقتا كومىلگەن،
باق پەن سورى دا
ءاز بابالارىمنىڭ، ‎
اسقار تاۋلارعا اينا بولعان،
اق ايدىن –
نازدى انالارىمنىڭ.
‎و، مەنىڭ قاسيەتتەردەن قانات جاساپ،
قىران بوپ ۇشقان ەلىم،
‎مەندە سەنىڭ ماڭگىلىگىڭدى
اڭساعان،
مازداعان ارىڭمىن!

جاقسىبەك قالەلبەك

Abai.kz