قازاققا 1930-31 جىلدارى جادىنان جاڭىلدىرار ۋكول سالعانى جايلى اكىم ءتارازيدىڭ 2011 جىلى جازىلعان «اندرەي» دەگەن شىعارماسىن وقىپ شىقتىم.

«وتىزىنشى جىلى مەن وتىز ءبىرىنشى جىلى... مەن ول كەزدە جاپ جاس مەديتسينالىق سەسترامىن عوي. التاي تاۋىندا قازاقتاردىڭ، كەشىر كيرگيزداردىڭ، كەشىر قازاقتاردىڭ... ول كەزدە ءبىز قازاق دەپ ايتپايتىنبىز.

سەن كەشىر، اكيم. ۇلكەن تاپسىرما بولدى بىزگە. بۇكىل قازاقستان بويىنشا ۇلكەن تاپسىرما بولدى. ءبىز كيرگيز اۋىلدارىن ءبىر جەرگە جيناپ بارىنە ۋكول سالدىق قوي، ۋكول. بىلەسىڭ بە، سەن؟ ۋكول. مەن العاش ول ۋكولدىڭ نە سىرى بار ەكەنىن بىلمەيتىن ەدىم. ءبىز ۋكول سالعاندا اسكەرلەر، اسكەري ادامدار كيرگيزداردى قورشاپ تۇراتىن دالادا بولساق تا. ۇيدە بولسا ءبىز ۋكول سالعان ۇيلەردىڭ سىرتىندا تۇراتىن. مەن ونى ول كەزدە بىلگەن جوقپىن. مەن كوپ ۋكول سالدىم...

بىلەمىن، قازاقتار ماعان كەرەمەت ۇنايدى. جاقسى حالىق. مەن كيىز ۇيلەردە اس ءىشىپ، قونىپ تا ءجۇردىم عوي...وتىز ءبىرىنشى جىلى... ءبىز ۇلكەن يتتىك جاسادىق. ءبىزدىڭ ۋكولدان كەيىن قازاق اۋىلىندا ءتۇرلى اۋرۋلار پايدا بولدى. تالاي قازاقتىڭ مۇرنى شۇڭىرەيىپ ويىلىپ ءتۇستى، تالاي قازاق سارى اۋرۋمەن اۋىردى. تالاي قازاق، قازاق... بايعۇس كيرگيزدار... كوكىرەك اۋرۋىن تاراتتىق ءبىز.

ەڭ قيىنى ادامنىڭ ەرىك جىگەرىن قۇم قىلاتىن ءدارى سالدىق قوي ءبىز ولارعا. ەسىنەن اداسقان ادامداي ماڭگىرىپ قالدى تۇگەل التاي حالقى. قايدا جۇمساساڭ دا بارا بەرەتىن، نە ايتساڭ دا كونە بەرەتىن حالىققا اينالدى. ءبىز اۋىلداردى ارالاپ جۇردىك. سودان كەيىن بىلەسىڭ بە، بىلمەيسىڭ بە، وتىز ەكىنشى جىل باستالدى عوي، اكيم... باستارىن تاز قىلدىق». بۇل  اكىمگە  اندرەيدىڭ اپاسى مانانا قازاققا قارسى جاسالعان  سۇمدىق گەنوتسيد جايلى ايتقانى.

قازاقتى مالشا جادىنان جاڭىلدىرعان قۇپيا ۋكولدى سالعان مانانا، ءوز وزىنە قول جۇمساپ ولەدى. ولەر الدىندا سول قياناتتىڭ جاۋاپكەرىن دە انىق اتاپ، قاعازعا شايا يتسحاكوۆيچ گولوششەكين دەپ  جازىپ كەتەدى.

بۇگىنگى قازاق- «گەنوتسيد» ۋكول العان قازاقتىڭ بەل بالاسى دەگەن جازۋشى سودان بەرى ىشىندە ساقتاپ كەلگەن سىرىن وسى «اندرەي» دەگەن شىعارماسىندا   اقتارادى.

سول شىعارمادا مانانا ايتقانداي «ءبىزدىڭ حالىق -جاقسى حالىق ەدى. قايدا جۇمساساڭ دا بارا بەرەتىن، نە ايتساڭ دا كونە بەرەتىن حالىققا اينالدى. ەركەكتەرى قانشاما مىقتى بولسا دا ماڭگىرىپ قالدى...». ءالى ماڭگىرىپ ءجۇرمىز.

باقىت جانشاەۆا

Abai.kz