بۇگىن «قازاق مەديا اسسوتسياتسياسى» زتججكب ۇيىمداستىرۋىمەن جانە اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن «قازاق» گازەتىنىڭ 110 جىلدىعىنا ارنالعان «قازاق» گازەتى جانە ۇلتتىق ءباسپاسوز» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى.

شاراعا «قازاق مەديا اسسوتسياتسياسى» توراعاسىنىڭ ورىنباسارى ءومىرجان ابدىحالىق مودەراتورلىق ەتتى. بەلگىلى جۋرناليست ۇلتتىق ءباسپاسوزدىڭ بىرىگىپ كوتەرۋى ءتيىس ماسەلەلەرىندە ورتاق كوزقاراس، ۇستانىم بولۋى كەرەكتىگىنە ارنايى توقتالدى.

دوڭگەلەك ۇستەلدى وتكىزۋدەگى نەگىزگى ماقسات –​ بيىلعى «قازاق» گازەتىنىڭ 110 جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ ءوتۋ جانە قازىرگى ۇلت ءباسپاسوزىنىڭ ماسەلەلەرىن تالقىلاۋ.

«العاشقى تاۋەلسىز ءارى ۇلتتىق ءھام مەملەكەتشىلدىك باعىتتاعى «قازاق» گازەتىنىڭ 110 جىلدىعىن اتاپ ءوتۋ – ۇلتتىق باسپاسوزگە ونىڭ تاريحىنا قۇرمەت جانە بورىش»، - دەدى وسى ورايدا ءومىرجان ابدىحالىق.

ياعني، قازىرگى ۇلتتىق ءباسپاسوز ماسەلەلەرى بويىنشا تۇراقتى جۇمىسشى توبىن قۇرۋ، ۇلتتىق ءباسپاسوزدىڭ سالالىق، اعىمدىق ماسەلەلەرىن تالقىلاپ، شەشۋ جولدارىن قاراستىرۋ، قازىرگى ۇلتتىق ءباسپاسوزدىڭ بىرىگىپ كوتەرۋى ءتيىس ماسەلەلەرىندە ورتاق كوزقاراس، ۇستانىم ماسەلەلەرىن كەڭەسۋ، جەلىلىك باسىلىمدار مەن مەرزىمدى باسىلىمدار اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى، ءوزارا ءىس-قيمىلدى جانداندىرۋ، 110 جىلدىق اياسىندا «قازاق» گازەتىنىڭ 264 سانىنىڭ جانە گازەت تۋرالى زەرتتەۋلەردىڭ ەلەكتروندى قورىن جاساقتاۋ تۋرالى ماسەلە ورتاعا سالىندى.

دوڭگەلەك ۇستەلدە مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى دارحان قىدىرالىنىڭ شارا قاتىسۋشىلارىنا ساتتىلىك تىلەگەن لەبىزى وقىلدى.

وندا: «قازاق» گازەتى جارىق كورگەن كۇننەن باستاپ ۇلتتىڭ ەڭ تاعدىرشەشتى، وتكىر ماسەلەلەرىن قاۋزادى. حالىقتىڭ جان-جۇرەگىن سىزداتقان وزەكتى تاقىرىپتارىن جۇرتپەن بىرگە تالقىعا سالدى. ءاليحان بوكەيحان، مىرجاقىپ دۋلاتۇلى، سەكىلدى ۇلت زيالىلارىنىڭ ەسىمىمەن ۇشتاسىپ جاتقان باسىلىم – تالاي تاريحتىڭ كۋاسى، حالىقتىڭ رۋحاني قازىناسى. ۇلت ۇستازى ا.بايتۇرسىنۇلىنىڭ «گازەت – حالىقتىڭ كوزى، قۇلاعى ءھام ءتىلى» دەگەن ايگىلى ءسوزى عاسىردان اسا ۋاقىت بويى قازاق ءباسپاسوزىنىڭ دامۋىنا دەمەۋ بولىپ، ۇرانىنا اينالدى» دەلىنگەن.

«قازاق» گازەتىنىڭ شىعۋ تاريحى تۋرالى ءسوز العان تاريحشى سۆەتلانا سماعۇلوۆا «قازاق» گازەتى حح عاسىردىڭ باسىندا جۋرناليستيكانىڭ شوعىرى بيىك باسىلىمى بولعانىن ايتتى.

«بىرىنشىدەن، گازەتتى ۇنەمى باقىلاۋدا ۇستاسا دا، سول كەزدىڭ وزىندە بەيرەسمي، ۇكىمەتتىڭ اكىمشىلدىك، امىرشىلدىگىنەن ادا بولدى. ەكىنشىدەن، باسىلىم قازاقتىڭ زيالى قاۋىمىن، باس كوتەرەر ازاماتتارىن بىرىكتىرىپ، جۇمىلدىرا ءبىلدى. ۇشىنشىدەن، ۇلتتىق مۇددە جولىندا قىزمەت ەتىپ، حالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن كوتەرە ءبىلدى»، – دەپ از-كەم تاريحىنا توقتالدى.

ايتا كەتۋ كەرەك، «قازاق» گازەتىنىڭ 1913-1918 جىلدار ارالىعىندا 266 ءنومىرى جارىق كوردى. گازەتتىڭ جارىق كورۋىنە جانىن سالعان احمەت بايتۇرسىنۇلى باستاعان زيالىلار قازاقتىڭ جان جاراسىنا اينالعان جەر، ءدىن، ءتىل، وقۋ جانە ۇلت ماسەلەسىن كوتەردى. سول «قازاق» گازەتى ءالى دە وقىرمانىمەن قاۋىشىپ ءجۇر.

جۋرناليست سەرىك جانبولات اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىنە قاتىستى پىكىرىن بىلاي ساباقتادى.

«اقپاراتتىق مايداندا سوعىس بولىپ جاتىر. اقپاراتتىق ساياساتقا ءبارىمىز قاتىسۋىمىز كەرەك. رەسەيدىڭ اقپارات تاسقىنىنان قۇتىلۋ ءۇشىن تام-تۇمداپ ارەكەت جاسالادى. بىراق باستالعان ءىس سوڭىنا جەتپەيدى. تاۋەلسىز اقپارات جۇيەسىن قۇرامىز دەسەك، سوعان ساي ساياسات جۇرگىزىلۋى كەرەك» دەيدى. ونىڭ ايتۋىنشا، باسقا مەملەكەتتەر زاڭ بويىنشا  اقپارات كەڭىستىگىن بوتەنگە بەرمەيدى.

«ماسەلەن، رەسەيدە شەتەلدىكتەر اقپارات قۇرالىنىڭ 20 پايىزدىق اكتسياسىنا عانا يە بولا الادى. بىزدە شە؟ رەسەيدىڭ ىرگەلى باسىلىمدارى، قوسىمشالارى ەلىمىزدە دە شىعادى. ولاردا نە جاريالانىپ جاتىر؟ كىم قاداعالاپ جاتىر؟ اقپارات كەڭىستىگىن قورعاۋ ءۇشىن مينيسترلىك قانا ەمەس، ۇكىمەت قولعا الۋ كەرەك»، – دەدى سەرىك جانبولات.

ال قازاق باسىلىمدارىنىڭ بۇگىنگى حال-احۋالى جايىندا «قازاق گازەتتەرى» جشس باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى – الماتى قالاسى باسىلىمدارىنىڭ جەتەكشىسى دۋمان اناش ءبىراز تۇيتكىلدى جەتكىزدى.

ونىڭ پىكىرىنشە، بۇگىن جارىق كورىپ جاتقان باسىلىمدار – «قازاق» گازەتىنىڭ مۇراگەرلەرى. قاي كەزدە دە مەرزىمدى ءباسپاسوز كەرەك. بيىل اقپاراتتىق دوكترينا قابىلداندى. «ماسس مەديا» تۋرالى زاڭ جوباسى قارالىپ جاتىر. قازىر قازاق باسىلىمدارىنىڭ جاعدايى ءماز ەمەس. جازىلۋ ماسەلەسىن ايتىپ كەلەمىز. باعاسى سول كۇيى، بىراق باسپاحانا قىزمەتى، جەتكىزۋ قۇنى قىمباتتاپ كەتتى. بىراق باسىلىمعا جازىلۋ قۇنى وزگەرگەن جوق.

بۇرىنعىداي ەمەس، باسپاسوزگە جارناما بەرۋ دە ازايىپ كەتتى. ياعني، ءبىز تابىسقا ەمەس، شىعىسقا جۇمىس ىستەپ كەلەمىز. زامان تالابىنا ساي، الەۋمەتتىك جەلىدەگى ارنالارىمىزدى دامىتۋعا كۇش سالىپ جاتىرمىز»، – دەدى دۋمان اناش.

«جاس الاش» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى الماس ءنۇسىپ «قازىر قازاق جۋرناليستيكاسىن تاۋەلسىز دەپ ايتۋعا كەلمەيدى. ءبارى قارجىلىق جاعدايعا كەپ تىرەلەدى. تيراجى ءوزىن اقتاسا، سول كەزدە عانا گازەت تولىق تاۋەلسىز. وكىنىشكە قاراي، قازىر ولاي ەمەس. گازەت – ارحيۆ ءۇشىن كەرەك. زەرتتەۋ جۇرگىزۋمەن اينالىساتىن باسىلىم جوقتىڭ قاسى. ەڭ الدىمەن، تارالىم، اقشا تابۋ ماسەلەسىن قاراستىرۋ كەرەك» دەسە، «الاتاۋ اقپارات» مەدياحولدينگىنىڭ باس ديرەكتورى ەرجان قالىمبايۇلى: «اقپاراتتىق كەڭىستىكتى قورعاۋىمىز كەرەك. ادامنىڭ اقىل-ويىن باسقارۋ باياعىدا باستالىپ كەتكەن. بۇل وتە قاۋىپتى. ءدال قازىر زامانعا ساي اقپاراتتىق ستراتەگيا قاجەت. كوپتەگەن باسىلىم سىرتىن عانا وزگەرتەدى. ماسەلە – مازمۇنىندا.

ساپالى، ولمەيتىن، ءمانىن جوعالتپايتىن دۇنيە جاريالانۋى ءتيىس. ءداستۇرلى مەديا مەن جاڭا مەديانى ءبىر-بىرىنە قارسى قويماي، ۇيلەستىرۋ قاجەت. سول كەزدە بىزدەگى ساپالى كونتەنتتى الەۋمەتتىك جەلى الىپ، تاراتاتىن بولادى» دەگەن ويىن جەتكىزدى.

بۇگىنگى باسقوسۋ «قازاق مەديا اسسوتسياتسياسى» وتكىزىپ وتىرعان العاشقى القالى وتىرىس. قاۋىمداستىققا مۇشە جۋرناليستەر الداعى ۋاقىتتا قازاقتىلدى مەديا ماسەلەسىن كەڭىنەن قاۋزاۋدى كوزدەپ وتىر.

Abai.kz