قازاق دالاسىنا حاكىم اباي ءىلىمىن ناسيحاتتاپ، ۇلت مۇددەسىن ءومىرىنىڭ باستى ماقساتى رەتىندە ۇستانىپ، ەلىنە پايدا تيگىزەر ونەگەلى ىستەردىڭ  باستاپقى ساپىندا جۇرگەن تۇلعالار از ەمەس. بۇگىنگى جاھاندانۋ داۋىرىندە ۇلتتىق سانانى اباي ىلىمىمەن وياتىپ، اقىننىڭ دانالىعىن ءاربىر قازاقتىڭ بويىنا سىڭىرۋگە قادام جاساپ، ويشىل قاراسوزدەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن زەردەلەپ، پالساپالىق ءمانىن ءتۇسىندىرىپ، «ابايدى تانۋ – قازاقتى تانۋ» دەگەن ۇعىمدى ءاربىر جۇرەككە جەتكىزىپ جۇرگەن ابايتانۋشى عالىمداردىڭ ءبىرى – شويىنبەت جابال الشىنبەكۇلى. 

ۇستازى، كورنەكتى ابايتانۋشى عالىم مەكەمتاس مىرزاحمەتۇلىنىڭ جەتەكشىلىگىمەن «اباي قاراسوزدەرىنىڭ جانرلىق جانە ستيلدىك ەرەكشەلىكتەرى» اتتى تاقىرىپتا كانديداتتىق ديسسەرتاتسيا قورعايدى. ۇستازىنىڭ باعىت-باعدارى بويىنشا حاكىم ابايدىڭ دانالىق تاعىلىمىن، شىعارماشىلىعىن ومىرلىك تاقىرىبىنا اينالدىرعان عالىم ج.شويىنبەت وسىنداي يگى مۇرات جولىندا ەڭبەكتەنىپ جۇرگەن زەرتتەۋشى. ويشىل اقىننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا قاتىستى كوپتەگەن عىلىمي ەڭبەكتەردىڭ جارىققا شىعۋىنا مۇرىندىق بولىپ، اتسالىسىپ، سونىمەن قاتار حاكىم اباي دانالىق تاعىلىمى جونىندە پايىمدى زەرتتەۋلەر جازىپ جۇرگەن ەڭبەكقور ازامات. سوزىمىزگە دالەل رەتىندە تومەندەگى ەڭبەكتەردى تىلگە تيەك ەتىپ وتكەندى ءجون ساناپ وتىرمىز. ابايدىڭ اكادەميالىق ەكى تومدىق (1995 ج.) جيناعى، «اباي مۇراسىنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى» اتتى (2010ج. م.مىرزاحمەتۇلى، م.الىپحانمەن بىرلەسكەن اۆتورلىقتا) عىلىمي ەڭبەگى، «ابايدىڭ دانا سوزدەرى» (2015 ج.), «ابايدىڭ قاراسوزدەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى» (2015 ج.) مونوگرافيالارى، «تۇركىستان – كەنتاۋ بەلەستەرى. قازاقتىڭ سوڭى ءبيى – شويىنبەت» (2022 ج.) كىتابى، «ابايدىڭ «تولىق ادام» ءىلىمىنىڭ زەرتتەلۋى جانە ۇرپاق تاربيەسىنە ىقپالى» (2022 ج.),  «ابايدىڭ «تولىق ادام» ءىلىمى جانە قوعامدىق سانانى جاڭعىرتۋ» (2023 ج.) زەرتتەۋلەرىن اتاپ وتۋگە بولادى.  حاكىم اباي تاعىلىمىن عۇمىرىنىڭ نەگىزگى تەمىرقازىعىنا اينالدىرعان ابايتانۋشى عالىم ج.شويىنبەت قازاق جوعارى ءبىلىمىنىڭ قارا شاڭىراعى سانالاتىن اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە «حاكىم اباي» عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى قىزمەتىن اتقارادى.

ج.شويىنبەت ابايدىڭ حاكىمدىك بولمىسى تۋرالى پايىمدى تۇجىرىمدارىن ايتىپ تا (سۇحباتتارى، تەلەدارىستەرى), جازىپ تا (ماقالالارى، زەرتتەۋ ەڭبەكتەرى) جۇرەتىنىن بىلەمىز.  ۇلتىمىزدىڭ ءۇنى سانالاتىن قازاق راديوسىنىڭ «ءسوز كيەسى» حابارىندا بەرگەن كەزەكتى سۇحباتىندا ج.شويىنبەت: «ابايدى قايتا-قايتا وقىعان ادام جەتىلەدى. اباي ولەڭدەرىن تەك تاقپاق رەتىندە جاتتاتىپ وتتىك. ونىڭ شىن ءمانىن تۇسىنەتىن ۋاقىت جەتتى... ابايدىڭ ولەڭى مەن قاراسوزىن قاتار وقىساڭىز، ۇلكەن ءمان شىعارىپ، ىشكى ماعىناسىن تۇسىنەسىز. بۇگىندە ادامزات بالاسى رۋحاني قۇلدىراۋدى باسىنان وتكەرۋدە. ابايدا ادامزات بالاسىنا قاجەتتى ىزگىلىك پەن قۇندىلىقتار بار.  بىز، ەڭ بىرىنشىدەن، ادامزاتتىڭ ابايى دەپ جاس ۇرپاققا ونىڭ حاكىمدىك بولمىسىن ناسيحاتتاپ، ءتۇسىندىرۋىمىز قاجەت»، - دەيدى.

ۇستازى م.مىرزاحمەتۇلىنىڭ كوكىرەگى وياۋ، ساناسى سەرگەك شاكىرتى ج.شويىنبەتكە ابايدىڭ قاراسوزدەرىن زەردەلەۋدى  عىلىمي تاقىرىپ رەتىندە ۇسىنعان كەزدە ءوزىنىڭ جەتەكشىسىنە بەرگەن جاۋابىن بۇگىنگى كۇنى بىلاي دەپ ەسىنە الادى: «سەن قالايدا وسى تاقىرىپتى زەرتتەۋ نىسانى رەتىندە الۋىڭ كەرەك»، - دەگەن ۇستازى مەكەمتاس اعانىڭ ۇسىنىسىنا ول: «وي، اعاي، ابايدىڭ قاراسوزدەرىن نەگىزىنەن م.اۋەزوۆ، ح.سۇيىنشاليەۆ قانا زەرتتەگەن. سول كەزەڭدەگى يدەولوگيانىڭ تالابىنا ساي ەڭبەكتەرىندە حاكىمنىڭ دانالىق تاعىلىمى جايىندا تولىق زەردەلەۋگە مۇمكىندىكتەرى بولماعان، ايتار ويلارىن ەمەۋرىن رەتىندە عانا جەتكىزگەن. مۇنداي كۇردەلى تاقىرىپتىڭ كوتەرەر جۇگى، سالماعى وتە اۋىر بولادى»، - دەپ بۇل تاقىرىپتى الۋدان «قاشتىم». سوندا مەكەمتاس اعاي: «ارينە، وڭاي دۇنيە ەمەس، قينالاسىڭ، بىراق سوڭىندا ۇتاسىڭ. ابايدى قايتالاپ وقىعان سايىن جەتىلەسىڭ، ەشقاشان توقىراپ قالمايسىڭ...»، دەيدى. ويىن ارى قاراي بىلاي دەپ وربىتەدى: «شىنىندا دا، ابايدىڭ قازاق حالقىنا ايتقان ناسيحاتى – بۇكىل ادامزات بالاسىنا ايتقان وي دانالىعى. قازاقتىڭ ابايى عانا ەمەس، ول اقىندىق  جولدان  حاكىمدىك دارەجەگە كوتەرىلىپ وتىر. حاكىم بۇكىل ادامزات بالاسىنا جاقسىلىق ويلاپ، سول جاقسىلىقتىڭ جولىن ناسيحاتتاپ، ونەگە كورسەتەتىن ادام، ول – حاكىم، ول – اباي».

حاكىمنىڭ دانالىعىنان تاعىلىم العان ج.شويىنبەتتىڭ باستى ماقساتى – ابايدىڭ «تولىق ادام» ءىلىمىن زەرتتەپ، ونى كەمەل كەلەشەككە ناسيحاتتاۋ، سول ارقىلى ءاربىر جۇرەكتى ىزگىلىككە بولەۋ. عالىم كۇللى قازاق دالاسىن حاكىم ءىلىمىنىڭ ساۋلەسىمەن شۋاقتاندىرىپ، اقىننىڭ قاراسوزدەرىن كوپ جىلدار بويى ىندەتە زەرتتەپ، تاپجىلماي ىزدەنىپ كەلەدى ءارى بۇل ۇددەدەن شىعا ءبىلدى.

ج.الشىنبەكۇلى بۇل جايىندا: «ابايدىڭ اقىندىعى دەگەنىمىزدە ونىڭ ولەڭدەرى جاقسى زەرتتەلدى، ال اقىننىڭ دانالىق ويلارىنىڭ قاينار كوزى – قاراسوزدەرى تولىق زەرتتەلمەدى. باستى كەدەرگى «اللانىڭ ءوزى دە راس، ءسوزى دە راس» دەگەن ءدىني كوزقاراسى ەدى. ابايتانۋدىڭ نەگىزىن قالاۋشى مۇحتار اۋەزوۆتىڭ بىلسە دە ايتا الماعان ماسەلەلەرىن حاكىم اباي دانالىعىنا ءوزىنىڭ بۇكىل شىعارماشىلىق عۇمىرىن ارناعان مەكەمتاس مىرزاحمەتۇلى تەرەڭ تالداۋ جاساپ، جان-جاقتى اشىپ كورسەتىپ، حاكىمنىڭ «تولىق ادام» ءىلىمىن جان-جاقتى زەرتتەپ، كوپشىلىككە ۇسىندى. مىنە، ءبىزدىڭ ورتالىق ابايتانۋداعى وسى جاڭالىقتى كوپشىلىككە ناسيحاتتاۋدى، جاس ۇرپاققا وقىتۋدى قولعا الدى. ورتالىق اشىلعان كەزەڭنەن بەرى وندا قىزمەت ەتكەن، قىزمەت ەتىپ جۇرگەن عىلىمي قىزمەتكەرلەر «ابايتانۋ» سەرياسى بويىنشا 1909 جىلى شىققان زەينەلعابيدەن يبن امىرە ءال-جاۋھاري ءال-ومسكاۋيدىڭ «ناسيحات قازاقيا» (2009 ج.), 1916 جىلى شىققان سامات ءابىشۇلىنىڭ «اباي تەرمەسى» كىتابىن (2010 ج.) م.مىرزاحمەتۇلىنىڭ تۇسىندىرمەسىمەن قايتا جاريالادى. م.مىرزاحمەتۇلى ءوزىنىڭ تاعى ءبىر شاكىرتى نۇرقانات كەرىمبەكوۆپەن بىرگە 5-9 سىنىپتارعا ارنالعان «ابايتانۋ الىپپەسى» (2010 ج.) ينتەلەكتۋالدى وقۋ-ادىستەمەلىك كەشەنىنىڭ ەلەكتروندى نۇسقاسىن الەمنىڭ ەڭ ۇزدىك تەحنولوگياسىمەن جاپونيانىڭ توكيو قالاسىندا جارىق كوردى. م.مىرزاحمەتۇلىنىڭ «حاكىم اباي مۇراسىن تانىپ ءبىلۋدىڭ 125 (1889-2014) جىلدىق تاريحىنان» (2015 ج.), «اباي لۇعاتى» (2017 ج.), «ابايدىڭ شىعىستىق الەمى» (2020 ج.), «ابايدىڭ «تولىق ادام» ءىلىمى» (2020 ج.) كىتاپتارى جارىق كوردى. مەكەمتاس اعاي «اباي لۇعاتى» سوزدىك كىتابىن ۇزاق جىل جازدى، سەبەبى اباي شىعارمالارىندى تۇسىنىككە اۋىر تەرميندەردى انىقتاۋ وڭاي بولمادى، ال «ابايدىڭ «تولىق ادام» ءىلىمى» كىتابى دا كوپ جىلدىق زەرتتەۋىنىڭ قورىتىندىسى بولارلىق وتە كۇردەلى عىلىمي ەڭبەك. ابايتانۋشى عالىم م.مىرزاحمەتۇلىنىڭ تەك اباي شىعارماشىلىعىنا بايلانىستى ەڭبەكتەرى ون توم كىتاپ بولىپ «قازىعۇرت» باسپاسىنان شىقتى. ءبىزدىڭ ماقسات – ابايدىڭ «تولىق ادام» ءىلىمىن ەلىمىزدەگى بارلىق جوعارى وقۋ ورىندارى پايدالاناتىنداي «ابايتانۋ» پانىنە ارنالعان وقۋلىق، حرەستوماتيا، قوسىمشا وقۋلىقتاردى قايتا وڭدەپ، تولىقتىرىپ ۇسىنۋ. ارينە جاڭا باستامانىڭ جاڭا ءىستىڭ جولى اۋىر بولاتىنىن تۇسىنەمىز، سوندىقتان دا ءبىزدىڭ ابايتانۋشى-عىلىمدارىمىز ۇرپاق ءۇشىن اسا قاجەتتى حاكىم اباي دانالىعىن ۇزاق جىلدار زەرتتەپ عانا قويماي، ناقتى ىسپەن تاجىريبە جينادىق، بۇل - «حاكىم اباي» عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعى ۇجىمىنىڭ باستى ارتىقشىلىعى دەپ بىلەمىن. ماقسات ءالىپحان «قازاق ادەبيەتىندەگى ادامگەرشىلىك ءىلىمى» (2013 ج.), مارات بەكبوسىنوۆ «دۋلات پەن اباي شىعارمالارىنىڭ ۇندەستىگى» (2015 ج.), مەن (ج.شويىنبەت – اۆت.) «ابايدىڭ قاراسوزدەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى» (2015 ج.), «ابايدىڭ دانا سوزدەرى» (2015 ج.), بالجان جابالقىزى «اباي قاراسوزدەرىندەگى شىعىستىق سارىندار» (2012 ج.) تۋرالى زەرتتەۋ جۇرگىزدىك. جوعارىدا اتى-جوندەرى اتالعان بارلىعىمىز دا مەكەمتاس اعايدىڭ شاكىرتتەرىمىز. 2010 جىلدان باستاپ  اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ بارلىق ماماندىقتارىندا تۇڭعىش رەت «ابايتانۋ» ءپانى ەنگىزىلدى. 2013 جىلى «حاكىم اباي» عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىنداعى ابايتانۋشى عالىمداردىڭ باستاماسىمەن مەكتەپتەرگە «ابايتانۋ» تاڭداۋ ءپانى رەتىندە جۇرگىزىلە باستادى».

مەملەكەت باسشىسى ق.ج.توقاەۆ ءوزىنىڭ «اباي جانە XXI عاسىرداعى قازاقستان» ماقالاسىندا: «ءبىز ەلگە، ۇلتقا ابايشا ءومىر ءسۇرۋدى ۇيرەتۋىمىز كەرەك... ءبىز ابايدىڭ «تولىق ادام» تۇجىرىمىن قايتا زەردەلەۋىمىز قاجەت. بۇل باعىتتا عالىمدارىمىز تىڭ زەرتتەۋلەردى قولعا الۋ قاجەت. «تولىق ادام كونتسەپتسياسى، شىنداپ كەلگەندە، ءومىرىمىزدىڭ كەز كەلگەن سالاسىنىڭ مەملەكەتتى باسقارۋ مەن ءبىلىم جۇيەسىنىڭ، بيزنەس پەن وتباسى ينستيتۋتتارىنىڭ نەگىزگى تۇعىرىنا اينالۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن»، - دەپ پايىمدى تۇجىرىمىن بىلدىرگەن بولاتىن. ج.شويىنبەت رۋحاني قۇندىلىقتى دارىپتەيتىن مۇنداي وزەكتى ماسەلە جايىندا بىلاي دەيدى: «عىلىمي جەتەكشىمىز م.مىرزاحمەتۇلىنىڭ «تولىق ادام» ءىلىمىن زەردەلەگەن ەڭبەكتەرىن ءبىز، ابايتانۋشى شاكىرتتەرى جاس ۇرپاققا ناسيحاتتاۋدامىز، ۇستازىمىزدىڭ ونەگەسىمەن ءوزىمىز دە زەرتتەۋ ەڭبەكتەر جازىپ، اباي تانىمىن جاڭاشا تۇسىندىرۋدەمىز. «ابايتانۋ» ءپانى تەك اباي شىعارماشىلىعىن عانا ەمەس، سونىمەن قاتار قازاقتىڭ ءتىلىن، ءدىنىن، ءداستۇرىن ۇيرەتەتىن «قازاقتانۋ» ءپانى، سەبەبى حاكىم اباي قازاقتىڭ، ادامزاتتىڭ رۋحاني قۇندىلىقتارىن بويىنا ءسىڭىرىپ، ونى قورىتىپ، قايتا ۇسىنىپ وتىر. حاكىم ابايدى تانىتۋ – ادامزاتتىڭ بارىنە قاجەتتى دانالىقتى تانىتۋ».

عالىم قازىرگى قازاق قوعامىنداعى وزەكتى ماسەلەلەر مەن وتكىر تاقىرىپتاردى كوتەرىپ، قوعامدىق ويدىڭ تالقىسىنا سالىپ وتىرادى. بۇل پىكىرىمىزگە ج.شويىنبەتتىڭ حاكىم اباي ءىلىمىن، تاعىلىمىن ساف كۇيىندە ناسيحاتتاۋدى ماقسات ەتىپ قويعانىن، وسى مۇرات جولىنداعى ميسسياسىن تەلە-راديو باعدارلامالارىنا بەرىپ جۇرگەن سۇحباتتارىنان، ءارتۇرلى مەرزىمدى باسىلىم بەتتەرىندە ۇنەمى جاريالانىپ تۇراتىن ماقالالارىنان اڭعارامىز. ابايدىڭ رۋحاني الەمىنە قاتىستى بارلىق قۇبىلىستارعا ءجىتى قاراپ، وڭى مەن تەرىسىن ويانعان سانانىڭ جوعارى دەڭگەيىمەن باعامداپ، بۇدان شىعاتىن دۇرىس جولدى كورسەتەدى. ول ءوزى ايتقانداي،  ابايدىڭ «تولىق ادام» ءىلىمىن زەرتتەپ، سول ارقىلى جۇرەكتەردى ىزگىلىكتىڭ شۇعىلاسىمەن وياتۋ. جوعارىدا اتاپ وتكەن ماسەلەلەر عالىمنىڭ ۇلتقا، ونىڭ رۋحانياتىنا جاناشىر ەكەنىن جانە قايراتكەرلىك بولمىسىن ايعاقتايدى.

ج.الشىنبەكۇلى: «ابايدىڭ رۋحاني الەمىن اشۋدا قازىرگى كۇنى ونەر سالاسىندا، اسىرەسە، وتاندىق كينويندۋستريا سالاسىندا جاتتاندىلىق، كوشىرمە، جاساندىلىق سياقتى ماسەلەلەر ورىن الۋدا. اباي بەينەسى ۇنەمى شاپانىن جەلەڭ جامىلعان، الىپ دەنەلى، جالعىز ءوزى ادىمداپ بارا جاتقان ورتادان تىس بەينە رەتىندە سومدالادى. سونىمەن قاتار اباي ساحنالىق كورىنىستەردە دە شاپانىن جامىلىپ ءۇنسىز وتىرادى، ول قاشانعى ءۇنسىز وتىرا بەرەدى؟! دانىشپان دانالىعىن سوزبەن جەتكىزۋ كەرەك قوي، ال ءبىز ءوزىمىز سىرتتاي ماداق-ماقتاۋ ايتىپ سويلەي بەرەمىز، سويلەي بەرەمىز. بۇل نە دەگەن جاتتاندىلىق، نە دەگەن جاساندىلىق؟!؟ اباي بەينەسىن ونەردە سومداۋدا، بەينەلەۋدە الدىڭعى اعالاردىڭ ءىسىن قاشانعى كوشىرە بەرەمىز، ىزدەنىسىمىز قايدا، ابايدىڭ دانالىعى قايدا؟!»، - دەپ كوكەيدەگى ساۋالدىڭ جاۋابىن ىزدەيدى. شىنىندا دا، ۇيىسقان ۇلت رەتىندە بارشامىز ويلاناتىن ماڭىزدى سۇراق. ابايدىڭ دانالىعىن ءاربىر قازاعىنىڭ جۇرەگىنە جەتكىزىپ،  قازاقتىڭ ۇلتتىق رۋحىن كوتەرىپ،  مۇلگىگەن مىلقاۋ تىنىشتىقتان وياتىپ، قۇلدىق سانادان ازات ەتسەم دەگەن ىزگى ارمانى عالىمنىڭ جانىن كۇندىز-ءتۇنى جەگىدەي جەيتىنىن جان دۇنيەمىزبەن سەزىنەمىز. ابايتانۋشى عالىم حاكىم سالعان ىزبەنەن جۇرە وتىرىپ، ۇيقىداعى جانداردى حاكىم ءىلىمىنىڭ شامشىراعىن جاعىپ وياتىپ،  اقىننىڭ ءبىر وقىعان ادامعا تۇسىنىكسىزدەۋ كورىنەتىن كۇردەلى قاراسوزدەرىنىڭ ءمانىن اشىپ، وي بايلامدارىن تەرەڭنەن تارقاتىپ، تۇسىنىك بەرىپ وتىرادى. جالپى العاندا، حاكىمنىڭ قاراسوزدەرى پالساپالىق تەرەڭ مانگە يە بولعاندىقتان، ونى جالاڭ وقىپ، قۇر سىرتتاي ءۇڭىلۋ ويشىل الەمىنىڭ تىلسىم جۇمباعىن اشا المايدى.

ۇلت ۇستازى احمەت بايتۇرسىنۇلى ءوزىنىڭ: «قازاقتىڭ باس اقىنى» اتتى ماقالاسىندا وقىرمانعا بىلاي: «بۇرىن ەستىمەگەن ادامعا شاپشاڭ وقىپ شىقساڭ، ازىنا ءتۇسىنىپ، كوبىنىڭ ماعىناسىنا جەتە الماي قالاسىڭ. كەي سوزدەرىن ويلانىپ، داعدىلانعان ادامدار بولماسا، مىڭ قايتارا وقىسا دا تۇسىنە المايدى. نە ماعىنادا ايتىلعانىن بىرەۋ بايانداپ ۇقتىرعاندا عانا بىلەدى. سوندىقتان اباي سوزدەرى جالپى ادامنىڭ تۇسىنۋىنە اۋىر ەكەنى راس. بىراق ول اۋىرلىق ابايدىڭ ايتا الماعانىنان بولعان كەمشىلىك ەمەس، وقۋشىلاردىڭ تۇسىنەرلىك دارەجەگە جەتە الماعاندىعىنان بولاتىن كەمشىلىك. ولاي بولعاندا ايىپ جازۋشىدا ەمەس، وقۋشىدا. نە نارسە جايىنان جازسا دا اباي ءتۇبىرىن، تامىرىن، ىشكى سىرىن، قاسيەتىن ءبىلىپ جازادى»، - دەيدى. ونى سان مارتە وقىپ، ابايدىڭ ايتپاق بولعان ويىنىڭ  تۇپكى ءمانىن ءتۇسىنۋ، ولەڭدەرىمەن ساباقتاستىرا وتىرىپ، وي-تۇجىرىم جاساۋ وتە كۇردەلى ماسەلە ەكەنىن بىلەمىز. سوندىقتان دانىشپاننىڭ قاراسوزدەرىن زەرتتەۋشىلەر قاتارى سيرەك. اتالمىش تاقىرىپتا قالام تەربەۋدىڭ ءوزى ساناعا سالماق ءتۇسىرىپ، ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكتى، اسقان قىراعىلىقتى تالاپ ەتەدى. بۇل تۇرعىسىنان ج.شويىنبەت ابايدى مىڭ مارتە وقۋ، ۇزدىكسىز تالماي ىزدەنۋ، قيىنعا قاراي قىرانشا قانات قاعۋ ارقىلى ءونىمدى ەڭبەكتىڭ ناتيجەسىندە قول جەتكىزدى. اباي قاراسوزدەرىنىڭ جانرلىق جانە ستيلدىك ەرەكشەلىكتەرى ج.الشىنبەكۇلىنىڭ ومىرلىك ۇستانىمىنا اينالدى. ويشىلدىڭ حاكىمدىگى جايىندا عالىم: «ابايدىڭ حاكىمدىگىن شىعارماشىلىعىنان ايقىن اڭعارىلادى. مىسالى، «وتىز سەگىزىنشى قاراسوزىندە» اباي «ادام، جارتى ادام، تولىق ادام، عالىم، اۋليە، حاكىم، پايعامبار، اللا» دەپ، سولاردىڭ بارىنە تالداۋ جاساپ كورسەتىپ كەتكەن. اباي: «دۇنيەدە عالىم كوپ حاكىم از. ال عالىم حاكىم بولا المايدى. حاكىم عالىم بولا الادى» دەيدى. ياعني حاكىم ىلۋدە بىرەۋ شىعادى. سوسىن اباي: «ەگەر دە حاكىم بولماسا، دۇنيەنىڭ استان-كەستەنى شىعار ەدى» دەيدى. ياعني عالىمدار ءوزىنىڭ اشقان جاڭالىعىن ادامزاتتىڭ جاقسىلىعى ءۇشىن دە، جاماندىعى ءۇشىن جۇمساي بەرەدى. ال حاكىم جاڭالىعىن تەك قانا ءبىر-اق نارسەگە – بۇكىل ادامزاتتىڭ جاقسىلىعىنا عانا جۇمسايدى»، - دەيدى. ج.الشىنبەكۇلىنىڭ ابايتانۋشى عالىمدارعا قاتىستى ومىردە كورگەنى مەن بىلگەنىنەن تۇيىندەگەن مول تاجىريبەسى بويىنشا وزىندىك پىكىرى بار. عالىم: «ءوز باسىم ابايتانۋشى دەپ م.اۋەزوۆتى، ق.مۇحامەدحانوۆتى جانە ۇستازىم م.مىرزاحمەتۇلىن تولىق مويىندايمىن. بۇلار بۇكىل شىعارماشىلىق عۇمىرىن اباي مۇراسىن زەرتتەۋگە، ناسيحاتتاۋعا ارناعان... سوڭعى ۋاقىتتاردا تەگىنە ابايتانۋشى دەگەن اتاقتى وزدەرى قوسارلاپ جازاتىن ابايتانۋشىلار دا كوبەيىپ بارا جاتىر، كەيبىرەۋى ناۋقاندىق ءبىر-ەكى ماقالا جازسا، كەيبىرەۋى ءتىپتى اباي تۋرالى بىردە-ءبىر ماقالا جازباسا دا وزدەرىن ابايتانۋشىمىن دەپ اتايدى»، - دەپ شىندىقتى ايتادى.

ج. شويىنبەت ۇلت جاناشىرى، زەردەلى ابايتانۋشى عالىم، ۇستازى م.مىرزاحمەتۇلىنىڭ ءىزىن جالعاستىرۋشى. ۇستازىنىڭ بويىنداعى قازاق ۇلتىنا، رۋحانياتىنا، ەل مەن جەرگە دەگەن جاناشىرلىق پەن ادالدىقتى، بىربەتكەيلىكتى،  تەكتىلىك پەن وتكىرلىكتى سىڭىرگەن. ول الدەكىمنىڭ ورىنسىز پىكىرىنە قۇلاق اسا بەرمەيدى، ومىردە دە، عىلىمدا دا دەگدار عالىمعا ءتان بەكزادالىق پەن رۋحاني تازالىقتى، ابزال ازاماتقا ءتان ىزگى قاسيەتتەردى ءون بويىنا جيناقتاعان. ومىردە، عىلىمدا وزىندىك ەشكىمگە ۇقسامايتىن قولتاڭباسى مەن ورنەگى بار،  بولمىسىنان كىشىلىك پەن كىسىلىكتىڭ شۋاعى تاراعان ۇلگى-ونەگەسى بار ابىرويلى ازامات. حاكىم اباي ءىلىمىنىڭ شىراقشىسى شويىنبەت جابال الشىنبەكۇلىنىڭ ءومىر جولىنا تەك باقىت پەن ىزگىلىكتىڭ التىن شۋاعى شاشىلىپ، دانىشپان ابايدىڭ  دانالىعىن، تاعىلىمىن قوعامعا، جاس ۇرپاققا ناسيحاتتاي بەرۋىنە تىلەكتەسپىز. ويتكەنى سول دارىتقان دانالىقتى قازاق ساحاراسىنا «ابايدى تانۋ – قازاقتى تانۋ» دەگەن عۇمىرلىق ۇستانىممەن ۇلتىنىڭ ۇرپاعىنا ۇيالاتاتىن دا ءوزى بولماق. «حاكىم ابايدى تانىتۋ – ادامزاتتىڭ بارىنە قاجەتتى دانالىقتى تانىتۋ» بولسا، اقىن اباي، حاكىم اباي ءىلىمىنىڭ جارىق شىراعى ءوزىڭىز اڭساعانداي ءاربىر جۇرەكتەردى جارىقتاندىرىپ، كوڭىلدەردى تەك  يماندىلىق پەن ىزگىلىك نۇرىنا بولەي بەرسىن دەپ تۇيىندەيمىز. وسىنداي ىزگىلىك جولىندا سىزگە قۋاتتى دەنساۋلىق پەن قاجىر-قايرات، ۇزاق عۇمىر مەن تولاعاي تابىستار تىلەيمىز.

داۋرەن باقداۋلەتۇلى

فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى،

قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى

Abai.kz