كەيىنگى جىلدارى جول قيامەتىنە قاراماي، جاپپاي الاكولگە بارىپ دەمالىپ جاتقاندار كولدىڭ جاعالاۋىندا شۋنگيت تاستاردىڭ بار ەكەنىن بىلە مە ەكەن؟  

جاعالاۋىنداعى ايگىلى قارا باتپاق پەن اق بالشىقتىڭ قۇرامىندا وسى شۋنگيت وتە كوپ.  بۇل تاستىڭ ۇلكەن ەنەرگياسى قارا باتپاق پەن اق بالشىق سيقىرىنىڭ اسەرىنەن قانشاما ادامنىڭ دەنساۋلىعى جاقساردى. اق بالشىق پەن قارا باتپاقتىڭ پايدالى ەكەنىن بىلسەك تە قۇرامىندا وسىنداي قۇدىرەتتىڭ بار ەكەنىن انىقتاۋ ءۇشىن مامانداردىڭ ارنايى زەرتتەۋى قاجەت.

قولدا بار التىننىڭ قادىرىن جوعالتىپ العاندا سان سوعاتىن بىزدەر كولدىڭ كيەسى مەن قاسيەتىنە تەرەڭ ءمان بەرمەي كەلەمىز. الاكولدىڭ تىلسىم قاسيەتى تۋرالى جاربۇلاقتىڭ اكىمى باۋىرجان كەنجەبايۇلىمەن ەمەن-جارقىن اڭگىمەلەسكەندە: «ءبىر ايتاتىن ماسەلە، ەلگە جامان دەرت جاپپاي كەلگەندە كول جاعالاۋىندا جۇرگەندەردىڭ ەشقايسىسى سىرقاتتانبادى. اۋىلداعىلاردىڭ كەيبىرەۋلەرى سىرتتان اۋىرىپ كەلگەنى بولماسا، الاكولدىڭ ساراي اشار سامالىنىڭ ءوزى جانعا شيپا عوي»، - دەپ مارقايا ايتىپ ەدى.

كولگە كەلگەن ورىس حالقى كول جاعالاۋىنداعى قارا تاستاردى تەرىپ سومكەلەپ ارقالاپ ءجۇر. «بۇل تاستى نە ىستەيسىزدەر؟» دەگەنگە، «بۇل شۋنگيت، ەمدىك قاسيەتى وتە جوعارى»، - دەپ ءتۇسىندىردى.

شۋنگيت – 99 پايىزعا دەيىن كومىرتەكتەن تۇراتىن سيرەك قارا تاس. ول نەگىزىنەن رەسەيدىڭ كارەلياداعى شۋنگا اۋىلىندا كەزدەسەدى. تاستىڭ قۇرامىندا فۋللەرەندەر نەمەسە 60 كومىرتەك اتومىنان تۇراتىن مولەكۋلالار بار. ەجەلگى زاماننان بەرى باكتەريالار مەن ۆيرۋستارعا قارسى بولجامدى بەلسەندىلىگىنە بايلانىستى شۋنگيتتى سۋ تازارتۋ ءۇشىن قولدانىلعان. بۇل كۇندە الاكولگە مولشەردەن تىس ادامداردىڭ كوپ كەلۋى مەن سۋدى لاستاۋى تۋرالى ءجيى ايتىلادى. بىراق كولدىڭ شۋنگيتتى تاستارى مول قاسيەتى تولقىنمەن شايۋ ارقىلى تازارتىپ الادى. ارينە، بۇل كولدى لاستاي بەرۋگە بولادى دەگەن ءسوز ەمەس. كەيىنگى جىلدارى كول كيەسىنىڭ نازدانىپ، لايلانا تولقىپ، كۇركىرەپ، جول اپاتتارىنىڭ ءجيى ورىن الىپ جاتاتىنى دەمالۋشىلاردى ويلاندىرماسى انىق. كيەلى جەردە داڭعازالىق، لاستاۋ، كول سۋىنا دارەت سىندىرۋ – سۋ قاسيەتىن كەتىرەدى. بابالار تىيىمىندا «سۋدى لايلاما!» «سۋعا تۇكىرمە!» دەگەن ءتامسىل بار.

كەيىننەن بەلگىلى بولعان ءبىر عانا شۋنگيت تاستىڭ سۋى ادام اعزاسىنا كوپ اسەر ەتەدى ەكەن. اۋىرسىنۋدى تىنىشتاندىرادى، قابىنۋ پروتسەستەرىن جەڭىلدەتەدى، زارارسىزداندىرادى. شۋنگيت سۋى ءسىزدى سوزىلمالى شارشاۋ سيندرومىنان جانە ءتۇرلى اۋرۋدان ساقتايدى. اۋرۋدىڭ الدىن-الۋ ءۇشىن ونى كۇندەلىكتى ءىشۋ پايدالى. شۋنگيت سترەسستى جەڭىلدەتۋگە كومەكتەسەدى. ول تەرىس ەنەرگيانى سىڭىرەدى جانە ەموتسيالاردى تەڭەستىرەدى دەپ سانالادى.

شۋنگيت سۋمەن كۇندەلىكتى جۋ بەت تەرىسىنىڭ جاقسارتادى.  ۇساق اجىمدەر، ءىسىنۋ جانە باسقا دا تەرى اقاۋلارى جوعالادى. فۋللەرەندەر - شۋنگيت قۇرامىنداعى انتيوكسيدانتتى جاسۋشالار تەرىنى قالپىنا كەلتىرەدى. شۋنگيتتى سۋمەن شاشتى شايسا، تامىرلاردى نىعايتادى.

شۋنگيتتىڭ پايداسى تۋرالى عىلىمي دالەلدەر از بولعانىمەن مەديتسينالىق دالەلدەمەلەردە - اللەرگيا، ديابەت، انەميامەن، ءالسىز يممۋنيتەتپەن اۋىراتىندار شۋنگيتتى سۋمەن ەمدەلەدى. جارالار مەن كۇيىك، بۋىنداردىڭ، اسقازان اۋرۋلارىنىڭ الدىن الۋعا كومەكتەسەدى.

شۋنگيت تاسىنىڭ قۇرامىندا مەندەلەەۆتىڭ پەريودتىق جۇيەسىندەگى 25-تەن
استام ەلەمەنتى بار.  شۋنگيت سۋى - اس كورىتۋ بۋزىلىستارىنا، ءارتۇرلى ۋرولوگيالىق بۇزىلۋلارعا پايداسى زور. سونىمەن قاتار، تۇرمىستىق تەحنيكادان، ۇيالى تەلەفوننان جانە كومپيۋتەردەن ەلەكتروماگنيتتىك ساۋلەلەنۋدiڭ زياندى اسەرiنە قارسى تۇرا الادى ەكەن.

شۋنگيتتى بىرنەشە جولمەن قولدانۋعا بولادى. ونى سومكەڭىزدە الىپ جۇرسەڭىز، جاعىمسىز ەنەرگەيالاردان قورعايدى.  قالتاڭىزعا سالىپ جۇرسەڭىز، بويىڭىزداعى ميكروتولقىندى ازايتادى. ۇيقىڭىزدى جاقسارتۋ ءۇشىن تاستى توسەگىڭىزدىڭ جانىنا قويىڭىز.

سوڭعى جىلدارى ەمدىك قاسيەتى تانىلا باستاعان بۇل تاستاردىڭ   اقىل-وي، ادام دەنساۋلىعىن ءارتۇرلى جولدارمەن جاقسارتاتىن قاسيەتتەرگە يە دەپ سانالادى. قوسىمشا جانە بالاما مەديتسينادا قولدانىلعانىمەن، مامانداردىڭ ايتۋىنشا ءالى تولىعىمەن زەرتتەلمەگەن شۋنگيت تاسپەن تۇندىرىلعان سۋ – اللەرگيا، تاماق اۋرۋى، استما، اسقازان، ارتريت، بۇيرەك، باۋىر سىرقاتى، ءوت قابىنۋ، ت.ب.  كومەكتەسەدى.

دەگەنمەن، كازىرگى ۋاقىتتا شۋنگيتپەن تۇندىرىلعان سۋ بۇل جاعدايلاردى ەمدەۋگە كومەكتەسەتىن تەوريانى راستايتىن كلينيكالىق دالەلدەر جوق. الاكول جاعالاۋىندا ەمدىك قاسيەتى مول وسىنداي كلينيكالار اشىلسا، كول جاعالاۋىنداعى شۋنگيت تاستار، قارا باتپاق، اق بالشىق تاپتىرماس بايلىقتىڭ كوزىنە اينالار ەدى.

ءبىزدىڭ «الاكول! الاكول!» قۇر داۋرىعىپ جۇرگەن كولىمىزدىڭ قاسيەتى وسىنداي!

الماحان مۇحامەتقاليقىزى

Abai.kz