كءىتاپحانا – تەڭدەسسءىز بءىلءىم وشاعى. قوعامنىڭ وركەندەۋءى، ادامزاتتىڭ ءوسۋءى كىتاپپەن تىعىز بايلانىستى. جاس ۇرپاقتىڭ ساناسىنا تۋعان حالقىنا دەگەن قۇرمەت پەن ماقتانىش سەزءىمءىن ۇيالاتىپ، ۇلتتىق رۋحتى سءىڭىرۋ، سونداي-اق، انا تءىلءى مەن ادەبيەتءىن، تاريحى مەن ونەرءىن قاستەرلەپ، حالىقتىڭ سالت-دءاستءۇرءىن ايالاي، ارداقتاي بىلۋگە تاربيەلەۋ كءىتاپتىڭ ەنشءىسىندە. قازىرگءى تاڭدا كءىتاپحانالار – الەمدىك دەڭگەيدەگءى رۋحاني، مادەني، تاريحي، عىلىمي قۇندىلىقتاردى قۇرايتىن ەرەكشەلىككە يە.

بۇگىندە ەلوردامىزدىڭ بىردەن-ءبىر مادەني وشاعى بولىپ تابىلاتىن، 23 كى­تاپحاناسى بار استانا قالاسىنىڭ «ورتالىقتاندىرىلعان كىتاپ­حا­نالار جۇيەسى» كمم 70 مىڭعا جۋىق وقىرمانىنا جۇمىس ىستەپ جاتىر. كىتاپحانالار قالا تۇر­عىن­دارىنىڭ بارلىق ساناتىنا ءداستۇرلى كىتاپحانالىق قىزمەت كور­سەتەدى. وقىرماندار اراسىندا با­عا جەتپەس بايلىق – كىتاپتى ناسيحاتتاۋدا ءداستۇرلى جانە باسقا دا ادىستەردى قولدانۋ ارقىلى مادەني-كوپشىلىك شارالار ۇيىمداستىرىپ، وقىرمانداردىڭ كوڭىلىنەن شىعۋدا. بۇل كىتاپحانالاردا جەرگىلىكتى وقىر­مانداردىڭ اقپاراتتىق قور­لارعا ەركىن ەنۋىنە جان-جاقتى جاعداي جاسالعان.
استانا قالاسىنىڭ «ور­تا­لىق­­­­تاندىرىلعان كىتاپحانالار جۇ­يەسى» كمم قورلارى جاڭا ادە­بيەت­تەرمەن جىل سايىن جۇيەلى تۇردە تولىقتىرىلىپ وتىرادى. كى­تاپحانالاردىڭ كىتاپ قورى تاريحىنا كەلەتىن بولساق، ول سوناۋ كەڭەس وكىمەتى زامانىنىڭ 1974 جىلدارىنان باستاۋ الادى. 1974-1998 جىلدار ارالىعىنداعى كىتاپحانالار جۇيەسىنىڭ كىتاپ قورى – 569 مىڭ دانا. ونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك تىلدەگى ادەبيەتتەردىڭ سانى نەبارى 38 مىڭ 247 دانا بولاتىن. ال، 1998 جىلدان باستاپ كىتاپحانالار جۇيە­سىنىڭ كىتاپ قورى – 672 مىڭ 852 دانا بولسا، ونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك تىلدەگى ادەبيەتتەردىڭ سانى 92 مىڭ 890-عا دەيىن جەتتى. بۇل جىلداردا كىتاپحانا قورى «جازۋشى»، «قازاقستان»، «جالىن»، «جىبەك جولى»، «اۋدارما»، «سوزدىك» جانە «انا ءتىلى»، «بالالار ادەبيەتى»، «ارۋنا»، «ونەر» باسپالارىنان الىناتىن ادەبيەتتەرمەن تو­لىقتى. قازىر دە «مادەني مۇرا» باعدارلاماسى ارقىلى الەۋمەتتىك ماڭىزى مول ادەبيەتتەرمەن مولايا تۇسۋدە. مەملەكەتتىك تاپسىرىس بويىنشا 2000-2012 جىلدارى 59 مىڭ 702 دانا كىتاپ ءتۇستى. ونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك تىلدەگىسى – 56 مىڭ 800 دانا.

قازىرگى بارلىق كىتاپحانالار كومپيۋتەرلىك تەحنولوگيالارمەن جابدىقتالعان. كىتاپحانالىق باعدارلاما 2000 جىلدان بەرى رابيس-پەن جۇمىس ىستەيدى. ينتەرنەت جەلىسىنە دە قوسىلعان. 2007-2009 جىلدارى اقپاراتتىق تەڭسىزدىكتى ازايتۋ اياسىندا استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ ارنايى كومپيۋتەرلەر ءبولۋىنىڭ ناتيجەسىندە جەتى «كومپيۋتەرلىك سىنىپتار» كىتاپحاناسى ۇيىمداستىرىلدى.

كوركەم ادەبيەتتى وقۋدى ىزگى­لەندىرۋ، قۇندىلىقتار رەتىندە ىلگەرىلەتۋ – ءبىزدىڭ كىتاپحانالار ءۇشىن باسىم مىندەت. سونداي جۇمىس تۇرلەرىنىڭ ءبىرى – 1998 جىلدان بەرى ۇيىمداستىرىلىپ كەلە جاتقان «كىتاپ جانە پوەزيا» فەستيۆالى. جىلدا استانا كۇنى مەرەكەسى قار­ساڭىندا اباي ەسكەرتكىشى الاڭىندا وتەتىن فەستيۆالدا ت.مولداعاليەۆ، ف.وڭعارسىنوۆا، م.ايتقوجينا، ە.ەلۋباەۆ، ءا.تارازي، ن.ايتۇلى، س.تۇرعىنبەك، ق. ءابىل ت.ب. بەلگىلى اقىن-جازۋشىلارىمىز شارا قو­ناعى عانا بولىپ قويماي، ونىڭ «ءمۇشايرا» كوميسسياسىنا دا تور­اعالىق ەتتى. حالىقارالىق «شابىت» شىعارماشىل جاستار فەس­تيۆالىنىڭ جۇلدەگەرلەرى جانە «بالبوبەك» بايقاۋىنىڭ جەڭىمپاز جەتكىنشەكتەرى، جەرگىلىكتى مەكتەپ وقۋشىلارى سول ساتتەردە ءادىل باعالارىن الدى. اتاپ ايتقاندا، سول ءمۇشايرا جەڭىمپازدارى – بۇگىندە ەسىمدەرى ەلەنىپ جۇرگەن اقىن-جازۋشىلار تالعات ەشەن­ۇلى، جانات اسكەربەكقىزى، داۋ­لەتكەرەي كاپۇلى، مارجان ەرشۋ، الماس تەمىرباي، ابىلاي ماۋدانوۆ، ەرلان ءجۇنىس، باۋىرجان قاراعىزۇلى، ازامات ەسالى، ولجاس ساندىبەك، باقىتگۇل باباش، قۇرالاي ومار، ماقسات مالىكۇلى، ازامات تاسقارا، قالقامان سارين، باۋىرجان ارىستانبەكوۆ، دينارا مالىك، گۇلسارا شالقار، باتىل قاجىبەك، ت.ب. قىز-جىگىتتەر بولدى. فەستيۆالدىڭ باستى يدەياسى – اس­تانا قالاسى تۇرعىندارىن وقۋعا زياتكەرلىك-شىعارماشىلىق دامۋ كوزى رەتىندە تاربيەلەۋ، ولاردى قازاقستاندىق اقىن-جازۋشىلاردىڭ ەڭ ۇزدىك شىعارمالارىمەن جانە جاس استانامىزدىڭ جەتىستىكتەرىمەن تانىستىرۋ.

بۇل فەستيۆال ءۇش بولىمنەن تۇ­راتىن مەرەكە رەتىندە جۇرگى­زىلەدى. ءبىرىنشى بولىمىندە اتاقتى اقىندار، حالىقارالىق «شابىت» شىعارماشىل جاستار فەس­تي­­ۆا­لىنىڭ لاۋرەاتتارى جانە جاڭا ولەڭ جازىپ جۇرگەن اقىندار ءوز ولەڭدەرىن وقيدى. ول ءمۇشايرا رەتىندە وتكىزىلەدى. ەكىنشى بولى­مىندە ءوسىپ كەلە جاتقان جاس بۋىن اقىندارىمىز مانەرلەپ وقۋ سايىس­تارىنا قاتىسادى. بۇل سايىس جىلدا مەرەيتوي يەلەرىنىڭ شىعار­ماشىلىعىنا ارنالىپ وتىرادى. مىسالى، «اباي وقۋلارى»، «مۇ­قاعالي وقۋلارى»، «ەسكەن ەلۋباەۆ وقۋلارى»، «مۇزافار الىمباەۆ وقۋلارى» دەگەندەي. ال، مۇنداي وقۋلار ءوز كەزەگىندە كوپشىلىكتى ادە­بيەتكە جاقىنداتا تۇسەدى. ءۇشىنشى بولىمدە ۇلكەن كوركەم سۋرەتپەن بەزەندىرىلگەن 20 مەترلىك كىتاپ كورمەسى قويىلادى. سونىمەن قاتار، مەرەيلى مەرەكەگە كىتاپ ساتۋ جار­مەڭكەسىن دە ۇيىمداستىرا وتىرىپ، باسپادان شىققان جاڭا كىتاپتاردى تانىستىرامىز.

كىتاپحانالاردا جانە ودان تىس جەرلەردە ۇيىمداستىرىلاتىن اۋقىمدى ءىس-شارالار وقىرماندار سانىنىڭ ارتۋىنا تىكەلەي اسەرىن تيگىزۋدە. قازاقستاننىڭ باسە­كەگە قابىلەتتى 50 ەلدىڭ قاتا­رىنا قوسى­لىپ، گۇلدەنۋىنە، تاۋەل­سىز­دىگى­مىزدىڭ تۇعىرلى دا نىق بولۋىنا زور ۇلەس قوسىپ كەلە جاتقان ەلباسى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ شىق­قان بيىك­­تەرىن ايقىندايتىن، ۇل­تىمىز­دىڭ سالت-ءداستۇرىن ناسي­حات­تايتىن، وقۋ­­شىلارعا پات­ريوت­تىق تاربيە بەرىپ، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۋا­عىزدايتىن جاڭا كىتاپ­تار جاڭا­لىققا جانى قۇمار وقىر­مان­نىڭ ويىنان شى­عۋدا. بۇنداي وقۋلار تەك قالا كۇنى وتكىزىلىپ قانا قو­يىل­مايدى، وكج-نە قاراستى ءىرى كىتاپحانالاردىڭ وقىرمان زالدارىندا دا داۋىستاپ وقۋ جۇمىسىن ءارتۇرلى سايىستار ارقىلى جۇر­گىزۋ قولعا الىنعان. وسىنداي سايىس­تارعا كەيدە اقىن­داردىڭ ءوزى دە قاتىسىپ، سايىسكەرلەرگە ءادىل باعا­سىن بەرىپ وتىرادى.

ۇلكەن شارالاردىڭ تاعى ءبىرى – جىل سايىن استانا قالاسى اكىم­دىگى­نىڭ باستاماسى ارقىلى مادەنيەت باسقارماسىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وتەتىن حالىقارالىق «شابىت» شىعارماشىل جاستار فەستيۆالىنىڭ «ۇزدىك ادەبي جۇمىس» نوميناتسياسى بىزدە وتكىزىلىپ كەلەدى. ول دا جاستاردىڭ شىعارماشىلىق شىڭ­دالۋىنا كومەكتەسەتىن ۇلكەن مەكتەپ. مۇندا قازىلىق جاسا­عان اقىن-جازۋشىلار فاريزا وڭ­عار­سىنوۆا، باقىتجان قانا­پيا­نوۆ، سەرىك اقسۇڭقارۇلى، مارالتاي رايىمبەكۇلى، جانات اسكەر­بەكقىزى جاستارعا شەبەرلىك سىنىپ­تارىن وتكىزىپ تۇرادى. شى­عار­­ماشىلىقتىڭ بۇگىنگى وزەكتى ماسە­لەلەرى ارنايى دوڭگەلەك ۇستەل با­رى­سىندا تالقىلانادى. قازىرگى تاڭدا حالىقارالىق «شابىت» شى­عارماشىل جاستار فەستيۆالىندە «ۇزدىك ادەبي جۇمىس» نوميناتسياسى بويىنشا جۇلدەگەر اتانىپ، ءوز شىعارمالارىمەن وقىر­مانىن قىزىقتىرا تۇسكەن 68 قا­تىسۋشىلارىمىزدىڭ كىتاپتارى «ليتەراتۋرا»، «جالىن» باس­پا­لارىندا باسىلىپ شىقتى.

ءار بالا – ءبىر-ءبىر جۇمباق. سون­دىق­تان، ءبىز جاس جەت­كىن­شەكتەرگە كومەك­تەس­كىمىز كەلەدى. ول ءۇشىن ەر­تەگىنى وقي جانە اڭگىمەلەي وتىرىپ، بالانىڭ ىشكى الەمىن دامىتامىز. بالالار ەرتەگىلەرى بالانىڭ قيالىن، سونىمەن قاتار، شىعارماشىل ۇس­تانىمىن دامىتادى. وسى ورايدا، وكج-ءنىڭ جەتەكشى ماماندارى اس­تانالىق وقۋشىلار مەن جاستار ارا­سىندا «ەرتەگىنى ءوزىمىز جازامىز» سايىسىن وتكىزدى. سايىستىڭ ماقساتى – استانانىڭ دارىندى جاس­تارىن قولداۋ، بالالار ادەبيەتiن شى­­عا­راتىن باسپالاردىڭ كوكەيكەستi ماسەلەلەرىنە قوعامنىڭ نازارىن اۋدارۋ بولىپ تابىلادى. بۇل سايىستا 1-ورىندى №50 مەكتەپتىڭ وقۋشىسى ەلميرا ءىزباساروۆا يەلەنسە، 2 جانە 3-ورىندارعا №7 مەكتەپتىڭ وقۋ­شىلارى ايگەرىم امانگەلدى مەن جانەركە امالبەك لايىق دەپ تانىلدى.

كىتاپحاناشىلاردىڭ ۇيىم­داس­­تىرۋىمەن وتەتىن وسىنداي مازمۇنى تەرەڭ، تاربيەلىك ماڭىزى زور يگى شارالار بولاشاق ۇرپاقتىڭ بو­يىنداعى وتانسۇيگىشتىك، ونە­گەلى­لىك، باۋىرمالدىق، ەڭبەكقورلىق قاسيەتتەردى وياتپاي قويمايدى.

ساپارعالي مەدەۋبەكوۆ،
ورتالىقتاندىرىلعان كءىتاپحانالار جۇيەسءى
ديرەكتورى

Abai.kz