توقاەۆ پۋتين جانە وزبەكستان باسشىسى شاۆكات ميرزياەۆپەن بىرگە رەسەي گازىن قازاقستان ارقىلى وزبەكستانعا تاسىمالداۋ جوباسىنىڭ اشىلۋىنا قاتىستى.

"ماسەلە ەنەرگەتيكا سالاسىنداعى ءۇش جاقتى ءىرى جوبا جونىندە بولىپ وتىر، ونى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن وتكەن عاسىردىڭ 60-جىلدارى سالىنعان ورتا ازيا – ورتالىق گاز قۇبىرى پايدالانىلادى. ول كەزدە بۇل ترانسكونتينەنتالدى ەۋرازيالىق باعىت بولاتىن. سول باعىت ارقىلى وزبەكستان وداقتىڭ سەگىز رەسپۋبليكاسىن جىلىنا 80 ملرد تەكشە مەتر گازبەن قامتاماسىز ەتكەن. ەندى بۇل ماگيسترال رەۆەرس رەجيمىندە جۇمىس ىستەيدى جانە وزبەكستاننىڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان ەكونوميكاسى مەن قازاقستان سۇرانىسىنىڭ ءبىر بولىگىن قامتاماسىز ەتەدى. قازاقستان جىلدام قارقىنمەن دامىپ جاتىر جانە قوسىمشا ەنەرگەتيكا رەسۋرستارىنا ءزارۋ" دەدى پۋتين اشىلۋ كەزىندە.

ۋكرايناعا باسىپ كىرگەننەن كەيىن ەۋروپا نارىعىنان ايىرىلعان رەسەي كەيىنگى كەزدە شيكىزاتىن ساتىپ الۋشىلاردى ىزدەستىرۋگە كوشكەن. ماسكەۋ ونى وزىنە ەكونوميكالىق جانە ساياسي جاعىنان تاۋەلدى ەكى ەلدەن تاۋىپ وتىر.

سەنبى كۇنى ماسكەۋدە توقاەۆ اتالعان جوبا "رەسەي گازى ەكسپورتىن ءارتاراپتاندىرۋدى قامتاماسىز ەتىپ", "قازاقستاننىڭ گاز-كولىك ينفراقۇرىلىمىن كەڭەيتۋگە جانە جاڭارتۋعا ىقپال ەتەدى. وزبەكستاننىڭ جىلىنا 3 ملرد تەكشەمەتر تابيعي گازعا دەگەن سۇرانىسىن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى" دەدى. بۇعان قوسا، ەلدەرىمىزدىڭ ونەركاسىبىنە دەم بەرىپ، بيزنەس كليماتتى جاقسارتۋعا، ازاماتتاردىڭ ءومىر ساپاسىن ارتتىرۋعا كومەكتەسەدى" دەدى.

اشىلۋ راسىمىنە قازاقستاننىڭ اتىراۋ وبلىسىنان ۆيدەوبايلانىسپەن قوسىلعان قازاقستان ەنەرگەتيكا ءمينيسترى الماسادام ساتقاليەۆ وسى جوبانى ىسكە قوسۋ ءۇشىن "جەلىلەر مەن ينفراقۇرىلىمداردى جوندەۋمەن بايلانىستى وتە اۋقىمدى جۇمىس" جۇرگىزىلگەنىن اتاپ ءوتتى.

رەسەي، وزبەكستان جانە قازاقستان اراسىندا "گاز وداعىن" قۇرۋ تۋرالى ۇسىنىستى بىلتىر قاراشادا پۋتين ۇسىنعان. "وداق" ءسوزىن بۇرىن سوۆەت بيلىگى قۇرامىندا بولعان ورتالىق ازيا رەسپۋبليكالارىنىڭ حالقى ناشار قارسى الدى (قازىر بۇل ءسوزدىڭ ورنىنا تاراپتار "جوبا" ءسوزىن پايدالانىپ ءجۇر). توقاەۆ ءپۋتيننىڭ ۇسىنىسىنان كەيىن ماسەلەنى قاراستىرۋعا ۋادە بەرگەن، ال تاشكەنت "وداق قۇرۋ" يدەياسىنان باس تارتىپ، گاز سالاسىندا ارىپتەستىك كوممەرتسيالىق كەلىسىمدەرگە عانا نەگىزدەلۋى ءتيىس دەپ "ساياسي شارتتاردى گازعا ايىرباستامايمىز" دەدى.

الايدا بىرنەشە ايدان كەيىن 2023 جىلى ساۋىردە رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆ رەسەي، وزبەكستان مەن قازاقستان اراسىندا "گاز وداعى" ماسەلەسىن تالقىلاۋدا ىلگەرىلەۋشىلىكتەر بارىن ايتقان.

جازدا قازاقستان جاعى رەسەي گازىن وزبەكستانعا تاسىمالدايتىن ينفراقۇرىلىم 2024 جىلى كۇز-قىستا دايىن بولادى دەپ مالىمدەگەن. ال 4 قازاندا ساتقاليەۆ رەسەي گازىن وزبەكستانعا تاسىمالداۋدى وسى ايدىڭ سوڭىندا جوندەۋ جۇمىستارى اياقتالعاننان كەيىن باستايتىنىن ايتقان. الايدا جوبانى ىسكە قوسۋ ءراسىمى ءپۋتيننىڭ تۋعان كۇنى بولدى.

ءپۋتيننىڭ تۋعان كۇنىندە تمد جەتەكشىلەرىنىڭ ماسكەۋگە جينالۋى "داستۇرگە" اينالىپ بارادى. الدىڭعى كەزدەسۋلەر تمد، ۇقشۇ جانە ەۋرازيا ەكونوميكا وداعى اياسىندا باسشىلاردىڭ كەزدەسۋى فورماتى اياسىندا وتكەن. بيىل رەسەي استاناسىنا توقاەۆپەن بىرگە ميرزياەۆ تە باردى. كرەملدىڭ حابارلاۋىنشا، ءپۋتيندى تۋعان كۇنىمەن قازاقستاننىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ تا قۇتتىقتاعان.

ميرزياەۆ پەن توقاەۆ ماسكەۋگە باتىس ەلدەرىنە ساپارىنان كەيىن كەلىپ وتىر. قىركۇيەكتە نيۋ-يوركتە جوعارى دەڭگەيدە العاش رەت "اقش – ورتالىق ازيا" ءسامميتى ءوتتى. وعان ورتالىق ازيانىڭ بەس مەملەكەتىنىڭ باسشىلارى قاتىستى. ودان كەيىن ورتالىق ازيا باسشىلارى گەرمانيا استاناسى بەرليندە وتكەن "گەرمانيا – ورتالىق ازيا" سامميتىنە قاتىستى. كەزدەسۋلەر كەزىندە ەكونوميكالىق ارىپتەستىك پەن قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى تالقىلانعان، رەسەيدىڭ ۋكرايناداعى سوعىسى دا ءسوز بولدى. ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، اقپارات قۇرالدارى قاتىسپاعان جيىنداردا ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ رەسەيگە قارسى سانكتسيا ەرەجەلەرىن ساقتاۋ، رەسەيگە سانكتسياعا ىلىنگەن تاۋارلاردى تاسىمالداۋعا جول بەرمەۋ قاجەتتىگى ايتىلعان.