Júma, 20 Qyrkýiek 2024
1322 3 pikir 9 Qazan, 2023 saghat 14:21

Toqaev Mәskeuge bardy: Gaz odaghy qúryla ma?

Qazaqstan preziydenti Qasym-Jomart Toqaev 7 qazanda – Resey basshysy Vladimir Putinning tughan kýni Mәskeuge bardy. Aqorda preziydentting búl sapary turaly aldyn ala habarlamady – Toqaev Resey astanasyna jetkennen keyin baryp bir-aq mәlimdedi.

Toqaev Putin jәne Ózbekstan basshysy Shavkat Mirziyaevpen birge Resey gazyn Qazaqstan arqyly Ózbekstangha tasymaldau jobasynyng ashyluyna qatysty.

"Mәsele energetika salasyndaghy ýsh jaqty iri joba jóninde bolyp otyr, ony jýzege asyru ýshin ótken ghasyrdyng 60-jyldary salynghan Orta Aziya – Ortalyq gaz qúbyry paydalanylady. Ol kezde búl transkontiynentaldy euraziyalyq baghyt bolatyn. Sol baghyt arqyly Ózbekstan odaqtyng segiz respublikasyn jylyna 80 mlrd tekshe metr gazben qamtamasyz etken. Endi búl magistrali revers rejiyminde júmys isteydi jәne Ózbekstannyng qarqyndy damyp kele jatqan ekonomikasy men Qazaqstan súranysynyng bir bóligin qamtamasyz etedi. Qazaqstan jyldam qarqynmen damyp jatyr jәne qosymsha energetika resurstaryna zәru" dedi Putin ashylu kezinde.

Ukrainagha basyp kirgennen keyin Europa naryghynan aiyrylghan Resey keyingi kezde shiykizatyn satyp alushylardy izdestiruge kóshken. Mәskeu ony ózine ekonomikalyq jәne sayasy jaghynan tәueldi eki elden tauyp otyr.

Senbi kýni Mәskeude Toqaev atalghan joba "Resey gazy eksportyn әrtaraptandyrudy qamtamasyz etip", "Qazaqstannyng gaz-kólik infraqúrylymyn keneytuge jәne janartugha yqpal etedi. Ózbekstannyng jylyna 3 mlrd tekshemetr tabighy gazgha degen súranysyn qamtamasyz etuge mýmkindik beredi" dedi. Búghan qosa, elderimizding ónerkәsibine dem berip, biznes klimatty jaqsartugha, azamattardyng ómir sapasyn arttyrugha kómektesedi" dedi.

Ashylu rәsimine Qazaqstannyng Atyrau oblysynan viydeobaylanyspen qosylghan Qazaqstan energetika ministri Almasadam Sәtqaliyev osy jobany iske qosu ýshin "jeliler men infraqúrylymdardy jóndeumen baylanysty óte auqymdy júmys" jýrgizilgenin atap ótti.

Resey, Ózbekstan jәne Qazaqstan arasynda "gaz odaghyn" qúru turaly úsynysty byltyr qarashada Putin úsynghan. "Odaq" sózin búryn sovet biyligi qúramynda bolghan Ortalyq Aziya respublikalarynyng halqy nashar qarsy aldy (qazir búl sózding ornyna taraptar "joba" sózin paydalanyp jýr). Toqaev Putinning úsynysynan keyin mәseleni qarastyrugha uәde bergen, al Tashkent "odaq qúru" iydeyasynan bas tartyp, gaz salasynda әriptestik kommersiyalyq kelisimderge ghana negizdelui tiyis dep "sayasy sharttardy gazgha aiyrbastamaymyz" dedi.

Alayda birneshe aidan keyin 2023 jyly sәuirde Resey syrtqy ister ministri Sergey Lavrov Resey, Ózbekstan men Qazaqstan arasynda "gaz odaghy" mәselesin talqylauda ilgerileushilikter baryn aitqan.

Jazda Qazaqstan jaghy Resey gazyn Ózbekstangha tasymaldaytyn infraqúrylym 2024 jyly kýz-qysta dayyn bolady dep mәlimdegen. Al 4 qazanda Sәtqaliyev Resey gazyn Ózbekstangha tasymaldaudy osy aidyng sonynda jóndeu júmystary ayaqtalghannan keyin bastaytynyn aitqan. Alayda jobany iske qosu rәsimi Putinning tughan kýni boldy.

Putinning tughan kýninde TMD jetekshilerining Mәskeuge jinaluy "dәstýrge" ainalyp barady. Aldynghy kezdesuler TMD, ÚQShÚ jәne Euraziya ekonomika odaghy ayasynda basshylardyng kezdesui formaty ayasynda ótken. Biyl Resey astanasyna Toqaevpen birge Mirziyaev te bardy. Kremliding habarlauynsha, Putindi tughan kýnimen Qazaqstannyng búrynghy preziydenti Núrsúltan Nazarbaev ta qúttyqtaghan.

Mirziyaev pen Toqaev Mәskeuge Batys elderine saparynan keyin kelip otyr. Qyrkýiekte Niu-Yorkte joghary dengeyde alghash ret "AQSh – Ortalyq Aziya" sammiyti ótti. Oghan Ortalyq Aziyanyng bes memleketining basshylary qatysty. Odan keyin Ortalyq Aziya basshylary Germaniya astanasy Berlinde ótken "Germaniya – Ortalyq Aziya" sammiytine qatysty. Kezdesuler kezinde ekonomikalyq әriptestik pen qauipsizdik mәseleleri talqylanghan, Reseyding Ukrainadaghy soghysy da sóz boldy. Sarapshylardyng pikirinshe, aqparat qúraldary qatyspaghan jiyndarda Ortalyq Aziya elderining Reseyge qarsy sanksiya erejelerin saqtau, Reseyge sanksiyagha ilingen tauarlardy tasymaldaugha jol bermeu qajettigi aitylghan.

Derekkóz: centralasian

Foto: Aqorda

Abai.kz

3 pikir

Ýzdik materialdar

Alashorda

IYdey Alasha y sovremennyy Kazahstan

Kerimsal Jubatkanov 2388