1- سۋرەت: ۇلتتار باسپاسى قازاق رەداكتسياسىنىڭ جالپى ۇجىمى
2- سۋرەت: ۇلتتار باسپاسىنىڭ بەيجىڭدەگى قىزمەت عيماراتى
3- سۋرەت: ۇلتتار باسپاسى قازاق رەداكتسياسىنىڭ باستىعى باقىتبەك توقتاسىن ۇلى
4- سۋرەت: بەيجىڭدەگى تيان-انمىن قورعان مىنبەسى

(بەيجىڭ ۇلتتار باسپاسىنا 60 جىل)

     قاي زاماندا بولماسىن، ادامزات الدىندا تۇرعان  ۇلى مۇرات-مىندەتتەردىڭ ەڭ باستىسى ـــ  سالاۋاتتى، سانالى ۇرپاق تاربيەلەۋ. جاس ۇرپاقتىڭ وسكەلەڭ تالابىن قاناعاتتاندىرۋدا، رۋحاني بايلىعىن، انا ءتىلىن، جالپى وي-ءورىسىن دامىتۋدا، جوعارى ەستەتيكالىق تالاپ-تالعامىن قالىپتاستىرۋدا ەڭ ۇلكەن دە  ۇلى تاربيە قۇرالى ــــ كىتاپ. كىتاپسىز ءتالىم-تاربيە مەن ءىلىم-ءبىلىمنىڭ ورنى بوس قالاتىنى بەسەنەدەن بەلگىلى. «كىتاپ ـــ ءبىلىم بۇلاعى، ءبىلىم ـــ ءومىر شىراعى» دەگەن دانا ءسوز تەگىننەن-تەگىن ايتىلماعان بولسا كەرەك. ادامنىڭ ويىن بايىتىپ، ساۋاتىن جوعارىلاتىپ، ءبىلىم نارىمەن سۋسىنداتار قۇرال ــــ الۋان مازمۇنداعى كىتاپتار مەن ءتۇرلى گازەت-جۋرنال بولسا، سول رۋحاني ونىمدەردى وندىرەتىن ورىن باسپا نەمەسە باسپا ءۇيى دەپ اتالادى. وسىنداي باسپالاردىڭ ءبىرى ــــ قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى بەيجىڭدە، قازاق ءتىل-جازۋىندا جۇمىس اتقاراتىن ۇلتتار باسپاسى ەدى.

1- سۋرەت: ۇلتتار باسپاسى قازاق رەداكتسياسىنىڭ جالپى ۇجىمى
2- سۋرەت: ۇلتتار باسپاسىنىڭ بەيجىڭدەگى قىزمەت عيماراتى
3- سۋرەت: ۇلتتار باسپاسى قازاق رەداكتسياسىنىڭ باستىعى باقىتبەك توقتاسىن ۇلى
4- سۋرەت: بەيجىڭدەگى تيان-انمىن قورعان مىنبەسى

(بەيجىڭ ۇلتتار باسپاسىنا 60 جىل)

     قاي زاماندا بولماسىن، ادامزات الدىندا تۇرعان  ۇلى مۇرات-مىندەتتەردىڭ ەڭ باستىسى ـــ  سالاۋاتتى، سانالى ۇرپاق تاربيەلەۋ. جاس ۇرپاقتىڭ وسكەلەڭ تالابىن قاناعاتتاندىرۋدا، رۋحاني بايلىعىن، انا ءتىلىن، جالپى وي-ءورىسىن دامىتۋدا، جوعارى ەستەتيكالىق تالاپ-تالعامىن قالىپتاستىرۋدا ەڭ ۇلكەن دە  ۇلى تاربيە قۇرالى ــــ كىتاپ. كىتاپسىز ءتالىم-تاربيە مەن ءىلىم-ءبىلىمنىڭ ورنى بوس قالاتىنى بەسەنەدەن بەلگىلى. «كىتاپ ـــ ءبىلىم بۇلاعى، ءبىلىم ـــ ءومىر شىراعى» دەگەن دانا ءسوز تەگىننەن-تەگىن ايتىلماعان بولسا كەرەك. ادامنىڭ ويىن بايىتىپ، ساۋاتىن جوعارىلاتىپ، ءبىلىم نارىمەن سۋسىنداتار قۇرال ــــ الۋان مازمۇنداعى كىتاپتار مەن ءتۇرلى گازەت-جۋرنال بولسا، سول رۋحاني ونىمدەردى وندىرەتىن ورىن باسپا نەمەسە باسپا ءۇيى دەپ اتالادى. وسىنداي باسپالاردىڭ ءبىرى ــــ قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى بەيجىڭدە، قازاق ءتىل-جازۋىندا جۇمىس اتقاراتىن ۇلتتار باسپاسى ەدى.

      قىتايداعى از ۇلتتار ءۇشىن قىزمەت اتقاراتىن مەملەكەت دارەجەلى باسپا ورنى ـــ ۇلتتار باسپاسى بەيجىڭدە قۇرىلدى. قىتاي كومپارتياسى مەن مەملەكەتىنىڭ ۇلتتار باسپاسىن قۇرۋى جاڭا قىتاي وكىمەتىنىڭ مادەنيەت ىستەرىندەگى تىڭ باستاما بولدى، بۇل قىتاي تاريحىندا، قالا بەردى، دۇنيە تاريحىندا ەرەكشە ءمان الدى.

     ۇلتتار باسپاسى 1953-جىلى 1-قاڭتاردا قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى بەيجىڭدەگى دۇڭ-انمىن قاقپاسى بىيحى-ان كوشەسى يزى حۋتۇڭىندا (شولاق كوشەسىندە) رەسمي قۇرىلدى. ۇلتتار باسپاسىنىڭ قۇرىلۋى قىتاي مەملەكەتىنىڭ  ۇلتتىق ساياساتىنىڭ جەمىسى، سول ەلدەگى از ۇلت ءتىل-جازۋ ساياساتىنىڭ جاندى بەينەلەنۋى بولدى. ۇلتتار باسپاسى 20 نەشە ۇلتتان قۇرام تاپقان، 300 دەن استام قىزمەتشى-جۇمىسشىلاردان قۇرالعان، از ۇلتتار ءتىل-جازۋى مەن از ۇلتتار ەرەكشەلىگىن ارقاۋ ەتكەن، از ۇلتتاردىڭ ساياسي، ەكونوميكا، ءدىني، مادەني، كوركەمونەر جاقتارىنداعى جەتىستىكەرىن ەل ءىشى-سىرتىنا تانىستىراتىن، از ۇلتتار ءتىل-جازۋىنداعى بىردەن-ءبىر مەملەكەت دارەجەلى ۋنيۆەرسالدى باسپا. باسپا قۇرىلعان تۇستا، ونىڭ قاراماعىندا موڭعۇل، تيبەت، ۇيعۇر، قازاق، كورەي ۇلتتارى تىلىندەگى رەداكتسيا-اۋدارما بولىمدەرى بىرگە قۇرىلدى. قازاق رەداكتسيا-اۋدارما ءبولىمى وسى اتالعان رەداكتسيا-اۋدارما بولىمدەرىمەن بىرگە قۇرىلىپ، جۇمىس باستاعانىمەن، ونىڭ العاشقى دايىندىق جۇمىستارى 1950-جىلدىڭ باسىنان باستاۋ العان بولاتىن.

    قحر قۇرىلعان 1949-جىلدىڭ العاشقى جىلدارىندا، مادەنيەت-كوركەمونەر سالاسىن جاڭادان قولعا الىپ، مادەنيەت قۇرىلىسى ءۇشىن شارت-جاعداي ازىرلەپ، ەل ىشىندەگى از ۇلتتاردىڭ ءتىل-جازۋىن قالپىنا كەلتىرۋ ماقساتىندا 1950-جىلى 15-قاڭتاردا قحر ۇلتتىق ىستەر كوميتەتىنىڭ اقىلشىلار كەڭسەسى قۇرىلىپ، از ۇلت ءتىل-جازۋىنداعى اۋدارما جۇمىسىن باستاعان ەدى. كەڭسە جۇمىس باستاعاننان كەيىن، ماعاۋيا جاكۋلين مەن ساعيدوللا توقتاسىن ۇلى تالاپ بويىنشا وسى كەڭسەنىڭ قىزمەتكەرى بولىپ بەكىتىلەدى دە، اۋدارما قىزمەتىن ىستەيدى. بۇل سالادان مۇلدەم حابارسىز ولار، تىڭنان كىرىسىپ، قىزعىندى ىستەۋدىڭ ناتيجەسىندە، العاشقى ەڭبەكتەرى ـــ ەكى ءبولىمدى «قىتاي توڭكەرىسى وقۋلىعى» اتتى كىتاپتى اۋدارىپ، 1952-جىلى باسىپ شىعارادى. مىنە، بۇل ۇلتتار باسپاسى رەسمي قۇرىلۋدان ىلگەرى، ورتالىق قالا بەيجىڭنەن انا تىلىمىزدە باسىلىم كورگەن تۇڭعىش باسىلىم ەدى. كىتاپتىڭ باسپادان جارىق كورۋى ولاردىڭ اۋدارما قىزمەتىنە دەگەن تالپىنىسىن، ۇلتتىق ءتىل-جازۋدا باسپا قۇرۋ سەنىمىن ءتىپتى دە بەكەمدەي تۇسەدى. ولار ءبىر جاقتان جوعارى ورىننىڭ بۇيرىعى بويىنشا مەملەكەتتىڭ ماڭىزدى قۇجاتتارىن، قۇرىلتاي قۇجاتتارىن، جيىن رۋحىن اۋدارسا، ەندى ءبىر جاقتان ۇلتىمىزدىڭ ادەبيەتى مەن مادەنيەتىنىڭ دامۋىنا ءتيىمدى سانالعان كەيبىر سارا تۋىندىلاردى اۋدارۋ جۇمىستارىمەن دە شۇعىلدانادى. 1952-جىلى قاراشادا، شي-ان قالاسىنداعى قحر باتىس-تەرىستىك رايوندىق ۇلتتىق ىستەر كوميتەتىندە جۇمىس ىستەيتىن، اۋدارماعا ىسىلعان، تاجىريبەلى، كاسىپتىك قابىلەتى جوعارى نىعىمەت مىڭجان ۇلى قىتاي مەملەكەتتىك ۇلتتىق ىستەر كوميتەتىنىڭ اقىلشىلار كەڭسەسىنە الماسىپ كەلەدى. سونىمەن، 1953-جىلى 15-قاڭتاردا دۇڭ-انمىن قاقپاسى بىيحى-ان كوشەسى يزى حۋتىڭىندا، ورتالىق ۇلتتار باسپاسىن قۇرۋ جيىنى رەسمي شاقىرىلادى. جيىنعا وزگە ۇلت ۋاكىلدەرىنەن تىس، نىعىمەت مىڭجان، بالقاش باپيندار قاتىناسىپ، نىعىمەت مىڭجانۇلى ۇلتتار باسپاسى قازاق رەداكتسيا-اۋدارما ءبولىمىنىڭ تۇڭعىش مەڭگەرۋشىلىگىنە تاعايىندالادى. مىنە، وسىلايشا، ۇلتتار باسپاسىنىڭ قازاق رەداكتسيا ءبولىمى، بولاشاق ساپارىنىڭ ءبىرىنشى قادامىن، وسى ءبىر تاريحى ۇزاق، كونە مادەنيەتتىڭ مايەگى بولعان، ەسكى جۇرتتىڭ ەجەلگى حۋتىڭىنان باستايدى.

     ۇلتتار باسپاسى شاڭىراق كوتەرىپ، قازاق رەداكتسياسى جۇمىس باستاعاندا، رەداكتسيامىزدىڭ قىزمەت سيپاتى قىتاي كومپارتياسى مەن ماركس، ەنگەلس، لەنين، ستالين، ماۋ زىدۇڭ قاتارلى توڭكەرىسشىل، كوممۋنيزمشىل كوسەمدەردىڭ تاڭداۋلى تومدارىن، شىعارمالارىن، سونداي-اق قىتاي كومپارتياسى مەن مەملەكەتتىڭ ماڭىزدى قۇجاتتارىن، زاڭ-جارلىقتارىن انا تىلىمىزگە ياعني، قازاق تىلىنە اۋدارىپ باسپادان شىعارۋدى ءوزىنىڭ نەگىزگى مىندەتى ەتتى. وسى قىزمەتتەردىڭ نەگىزگى جاۋاپكەرشىلىك مىندەتىن ۇستىنە العان نىعمەت مىڭجان ۇلى قاسىنداعى قىزمەتتەستەرى كاجەي ءجامشيتوۆ، بالقاش باپين قاتارلى ساناۋلى كىسىلەردىڭ ساپالى قىزمەتى ارقاسىندا، رەداكتسيا قۇرىلعاننان كەيىنگى تۇڭعىش تاپسىرىستىق مىندەتى «قىتاي كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ نەگىزگى زاڭى» اتتى ەڭبەكتى اۋدارىپ، ساتىمەن باسپادان شىعارادى. وسىدان باستاپ، 1957-جىلعا دەيىن مەملەكەتتىڭ ءتۇرلى ساياسي زاڭ باسىلىمدارىن، ماڭىزدى قۇجات رۋحتارىن، قۇرىلتاي قۇجاتتارىن ارت-ارتىنان باسىپ شىعارىپ، سان مەن ساپاعا بىردەي ءمان بەرىپ، وسە تۇسەدى. 1957-جىلعا كەلگەندە، باسپامىز ءوزىنىڭ وتكەن بىرنەشە جىلعى تاجىريبەلەرىن قورىتىندىلاي كەلىپ، كىلەڭ اۋدارمادان گورى كەيبىر شاعىن ادەبي كىتاپتاردى، سونداي-اق ءتول تۋىندىلاردى تالداپ باسۋدى جوسپارعا الادى. وسى ءبىر شەشىمنىڭ ناتيجەسىندە، قىتاي قازاق ادەبيەت ايدىنىندا قالام تەربەي باستاعان العاشقى كوشباسشىلارىمىزدان راحىمەتوللا اپشە ۇلىنىڭ «وزعاندار مەن توزعاندار» اتتى اڭگىمەلەر جيناعى مەن قۇرمانالى وسپان ۇلىنىڭ «شاتتىق جىرلارى» اتتى ولەڭدەر جيناعىن باسپادان شىعارىپ، ادەبيەت پەن ونەرگە جول اشادى دا، ساياسي-زاڭ كىتاپتارىن اۋدارۋداي ءبىر سارىندىلىقتان، ادەبي ءتول تۋىندىلاردى رەداكتسيالاپ، باسىپ شىعاراتىن ۋنيۆەرسالدى ورەگە بىرتىندەپ جول سالادى.

      1978-جىلعى، قحر 11-كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءۇشىنشى جالپى ماجىلىسىنەن كەيىن، بۇكىل مەملەكەت كولەمىندە قۇرىلىمعا جاپپاي رەفورما جاساپ، شەت ەلگە ەسىك اشىق ۇستاۋ ساياساتىنىڭ جەتەگىندە، ەل ىشىندە بارلىق سالا ءوز ارناسىنا تۇسە باستاعان، ەلدەگى ءار ۇلت حالقىنىڭ رۋحاني جاقتاعى تىڭ سەرپىلىسى، ادەبيەت-كوركەمونەردىڭ قايتا جاندانا باستاۋى ـــ ۇلتتار باسپاسىنىڭ دا دامۋىنا ءتۇرلى جاقتان تىڭ ورايلار مەن تاماشا شارت-جاعداي الا كەلدى. باسپامىزدىڭ ءداۋىر تالابىنا ساي كوپ سالالى كىتاپ-جۋرنال شىعاراتىن، مەملەكەت دارەجەلى بىردەن-ءبىر ۋنيۆەرسالدى باسپاعا اينالۋىنا نەگىز قالاندى. بۇل تۇستا رەداكتسيامىز بۇرىنعى رەداكتسيا-اۋدارما بولىمىنەن، كىلەڭ رەداكتسيا بولىمىنە وزگەرىپ، بۇرىنعى اۋدارمانى نەگىز ەتۋدەن قوسىمشا ىستەۋگە ويىسىپ، بىرتە-بىرتە ىسىلعان رەداكتورلىق قىزمەتكە ءمان بەرىپ، كاسىپتىك فۋنكتسيا جاعىندا تىڭ باستامالار جاساپ، كىتاپ شىعارۋ كولەمى جاعىنان بولسىن، الدە تاقىرىپ تالداۋ جاعىنان بولسىن ءورىسىن كەڭگە جايىپ، جان-جاقتىلى دامۋعا بەت تۇزەيدى. انە، سودان باستاپ قازاق رەداكتسيا ءبولىمى دە سان الۋان تۇردەگى كىتاپتاردى نەشە مىڭ، نەشە ون مىڭ تيراجبەن شىعاراتىن دارەجەگە جەتسە، تاقىرىپ تالداۋدا تەك ەل ىشىندەگى اۆتورلارىنىڭ تۋىندىلارىن باسىپ شىعارىپ قالماستان، شەتەل اۆتورلارىنىڭ دا تاڭداۋلى تۋىندىلارىن باسىپ شىعارۋدى جوسپارعا الىپ، اتى مەن اتاعى ەل ءىشى-سىرتىنا بىردەي تانىلا باستايدى. شەتەل اۆتورلارىنىڭ شىعارمالارىن، اسىرەسە بۇرىنعى كەڭەس وداعى جازۋشىلارىنىڭ ەڭبەكتەرىن، سونىڭ ىشىندە قازاقستان جازۋشىلارىنىڭ شىعارمالارىن تاڭداپ شىعارۋمەن بىرگە، اتالمىش شىعارمالاردى جاڭاشا جازۋمەن (لاتىن حارىپىمەن) باسىپ شىعارۋ جۇمىستارىن دا ىستەپ كەلدى. وسى كەزدەگى، ودان بۇرىن دا باسپامىزدان شىققان ساياسي، كلاسسيك شىعارمالاردىڭ نەگىزى ەجەلدەن تاريحي بايلانىسى ۇزىلمەگەن قازاقستان ادەبيەتتەرى مەن اۋدارمالارى نەگىزىندە باسىلعان كىتاپتار مەن اۋدارمالارىنىڭ ىقپالى، كومەگى بولعانىن ايتۋعا مىندەتتىمىز.

      ۇلتتار باسپاسى ءوزىنىڭ 60 جىلدىق ساپارى جولىندا، كوزدەگەن ماقساتىندا بەرىك تۇرىپ، ۇلتىمىز ءۇشىن، ۇلتتىق وركەنيەتىمىز بەن مادەنيەتىمىز ءۇشىن، انا تىلىندەگى ءتىل-جازۋ ءۇشىن ەرشىمدى ەڭبەك ەتىپ، قىتايداعى ساناۋلى قاۋىمعا ساپالى رۋحاني ازىق بەرىپ كەلگەنى بارشاعا ايان. باسپا  كەيىندەپ، اۋىل شارۋاشىلىق، جاراتىلىستىق عىلىم جاقتارىندا دا بىرقىدىرۋ تاقىرىپتىق جوسپارلار جاساپ، قازاق ۇلتى قونىستانعان رايونداردىڭ ناقتىلى احۋالىنا ساي، اۋىل شارۋاشىلىعى، عىلىم-تەحنيكادان ءبىلىم بەرەتىن كىتاپتاردى دا شىعارىپ، قالىڭ وقىرمان قاۋىمنىڭ قاجەتىنەن شىعۋعا تالپىندى. ايتالىق، «شينجياڭنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق اۋا رايى»، «ءبىزدىڭ دەنساۋلىعىمىز»، «مال شارۋاشىلىعىنىڭ نەگىزدىك بىلىمدەرى»، «ءتورت ماۋسىم وزگەرىسى»، «ناجاعاي جانە بۇرشاق»، «مال شارۋاشىلىعىنىڭ اقىلشىسى»، «مال دارىگەرلىك ءىلىمى»، «قوي، سيىر ەتىن عىلمي جەتىلدىرۋ»، ت.ب. سىندى عىلىم جالپىلاستىرۋعا قاتىستى اۋدارما كىتاپتار مەن ءتول تۋىندىلاردى باسىپ شىعاردى.

      ادەبي ءتول تۋىندىلار مەن ۇلتتىق مادەني مۇراعاتتارعا قاتىستى شىعارمالاردى باسپادان شىعارۋ، ۇلتتار باسپاسىنىڭ ماڭىزدى ءبىر جوسپارى ەدى. 60 جىلدان بەرى قاراي بۇل جاعىندا قىرۋار قىرپۋلى جۇمىستار ىستەگەنى بەلگىلى. ءاۋ باستا قىزمەت سيپاتىنىڭ تالابى بويىنشا قىتايداعى تانىمال جازۋشىلاردىڭ ادەبي تۋىندىلارىن تاڭداپ اۋدارۋدان باستاپ، شەتەل جازۋشىلارىنىڭ كلاسسيك ادەبي شىعارمالارىن دا قىتاي تىلىنەن انا تىلىمىزگە اۋدارىپ باسىپ، قالىڭ وقىرمانداردىڭ ادەبي كىتاپقا دەگەن قىزعىندىلىعى مەن قاجەتىنەن شىعىپ كەلدى. ايتالىق، چۇي يۋاننىڭ «مۇڭمەن قوشتاسۋ»، ديڭ ليڭنىڭ «سانگۋان كوگىنەن كوتەرىلگەن كۇن»، گوركيدىڭ «بالالىق شاق»، «مەنىڭ ۋنيۆەرسيتەتىم»، تولستويدىڭ «ارىلۋ»، ت.ب. شىعارمالارى... ال، ءتول ادەبيەتىمىزدەگى ۇلت مۇراسى جاعىندا «قازاق قيسالارى»، «وعىز قاعان تۋرالى اڭىز»، «ساليقا-سامەن»، «انار-ساۋلە»، «ارقالىق باتىر»، «تيانشان جىرى»، «قازاق حالىق اندەرى»، «قازاق اڭىز-ەرتەگىلەرى»، «قازاق ماقال-ماتەلدەرى»، «اسەت شىعارمالارى»، «قازاق بي ونەرىنىڭ نەگىزدەرى»، «ەلجاۋ-كۇنبي» (1-3 توم), «قۇران كارىم» قاتارلى كىتاپتار ۇلتىمىزدىڭ مادەنيەت التىن قورىنا قوسىلعان سارا تۋىندىلار بولسا، قاتپارى قالىڭ تاريحتان سىر شەرتەتىن، ۇلت تاريحىنا قاتىستى «شينجياڭداعى ءۇش ايماق توڭكەرىس تاريحى»، «قازاق تاريحىنداعى ايگىلى ادامدار» (36 كىتاپ), «قىتاي تاريحنامالارىنداعى قازاققا قاتىستى دەرەكتەر» (1-3 توم), ت.ب. اتتى كىتاپتار دا ۇلتىمىزدىڭ رۋحاني ومىرىندەگى كەم بولسا بولمايتىن اسىل مۇرالارىنا اينالدى. بۇدان قالا بەرسە، ەل ىشىندەگى تانىمال قازاق ايەل اۆتورلاردىڭ «جارتى الەمنىڭ جارىق جۇلدىزدارى» اتتى جەلىلەس ادەبي كىتاپتارى، جاس اقىن-جازۋشىلارعا ارنالعان «جاستىق جىرى» اتتى جەلىلەس جيناقتار، «20-عاسىر ادەبيەت قامباسى»، ومارعازى ايتان ۇلى، قازىمبەك ارابين، قۇرمانالى وسپان ۇلى، قۇرمانبەك زەيتىنعازى ۇلى، سۇلتان جانبولات ۇلى، اكبار ءماجيت ۇلى، بالاپان رابات ۇلى ت.ب. قاتارلى اۆتورلاردىڭ تولىق جيناقتارى مەن تۋىندىلارى دا قالىڭ وقىرماننىڭ جۇرەگىنە جول تارتتى. سونىمەن بىرگە، اتا جۇرت قازاقستانداعى قازاق قالەمگەرلەرىنىڭ كلاسسيك تۋىندىلارىنان «اباي جولى»، «بوتاگوز»، «اباي ولەڭدەرى»، «قازاق سولداتى»، «ۇلپان»، «الاساپىران»، «قۇتتى بىلىك»، «قاراعاندى»، «ماحاببات قىزىق، مول جىلدار»، «امانات»، «جاڭا قازاقتار»، «قالىڭ ەلىم، قازاعىم»، «تاريح تولقىنىندا»، «ەۋروازيا جۇرەگىندەگى استانا»، «ءۇمىت ۇزگىم كەلمەيدى»، «كۇنشىلدىك»، «قازاق وركەنيەتى»، «سوعىستىڭ سوڭعى بومباسى»، «اسىلدارىم»، «اينالايىندارىم مەنىڭ»، ت.ب. قاتارلى كىتاپتاردى باسىپ شىعارىپ، قىتايداعى وقىرمانداردىڭ اتامەكەن قازاقستان ادەبيەتىنەن سۋسىنداۋىنا جول سالىپ كەلدى. بۇل ارادا ەرەكشە ءبىر تىلگە تيەك ەتەتىنىمىز، «اباي جولى»، «اباي ولەڭدەرى»، «اباي عاقىليالارى»، «قالىڭ ەلىم، قازاعىم»، «تاريح تولقىنىندا»، «ەۋروازيا جۇرەگىندەگى استانا»، «ءۇمىت ۇزگىم كەلمەيدى»، «كۇنشىلدىك»، ت.ب. قاتارلى كىتاپتار قىتاي تىلىنە اۋدارىلىپ، وزگە ۇلت وقىرماندارىنا كەڭىنەن تانىستىرىلدى.

     بۇدان سىرت، باسپامىز قوس ءتىل تۇرىندەگى قولدانىلمالى كىتاپتاردى باسىپ شىعارۋ قىزمەتىن مىقتى ۇستاپ، سوزدىك شىعارۋ جاعىندا تىنباي قۇلشىنىس جاساپ، ىلگەرىندى-كەيىندى «دۇنيە تاريحىنداعى ايگىلى ادامدار» (قازاقشا-قىتايشا), «قىتايشا-قازاقشا ءسوز تىركەسى مەن يديۋم سوزدىگى»، «قىتايشا-قازاقشا يديۋمدار سوزدىگى»، «قىتايشا-قازاقشا ديولوگ»، «قىتايشا-قازاقشا ساۋاتتىق سوزدىك»، «قىتايشا-قازاقشا ءتىل عىلىمى سوزدىك قورى»، «قازاقشا-قىتايشا سوزدىك»، «قىتايشا-قازاقشا زاڭ اتاۋ-تەرميندەرى»، «قىتايشا-قازاقشا سالىستىرمالى سوزدىك»، «قىتايشا-قازاقشا حايۋاناتتار سوزدىگى»، «قازاق ءداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ تۇسىندىرمە سوزدىگى»، «قازاقشا-قىتايشا ماقال-ماتەلدەر شاعىن سوزدىگى»، ت.ب. قاتارلى سوزدىكتەردى رەداكتسيالاپ باسپادان شىعاردى. بۇل قولدانىلمالى كىتاپتار ۇلتتار ارا مادەنيەت اۋىستىرۋ، ۇلتىمىزدىڭ مادەنيەت ورەسى مەن قوس ءتىل ورەسىن جوعارىلاتۋ جاعىندا ماڭىزدى رول اتقارىپ، قالىڭ وقىرمان قاۋىمنىڭ قىزۋ قارسى الۋىنا بولەندى. بۇدان قالسا، بۇلاق كورسەڭ كوزىن اش، ۇلتتىڭ كەلەشەگى ۇرپاقتا دەمەكشى، ۇلت مادەنيەتىنىڭ جالعاسۋى مەن دامۋى ۇرپاق تاربيەسىنەن بولە قارالىنبايتىندىقتان، بالالارعا ارنالعان «قىتاي قيال-عاجايىپ ەرتەگىلەرى» (1-4 توم), «الەمدەگى ايگىلى بالالار ەرتەگىلەرى» (1-8 توم), «قىتاي بالالار ەنتسكلوپەدياسى» (باستاۋىشقا ارنالعان 1-10 توم، ورتا مەكتەپكە ارنالعان 1-10 توم), «كەل، بالالار، وقىلىق» (1-10 توم) قاتارلى ەرتەڭگى كۇن يەلەرىنە ارنالعان، جاسوسپىرىمدەردىڭ ساپا تاربيەسىنە ارنالعان جەلىلەس كىتاپتارىنان 120 تۇرگە جاقىن كىتاپ شىعارىپ، وسپىرىمدەردىڭ ءبىلىم نارىنەن اقاۋسىز سۋسىنداۋىنا مۇمكىندىكتەر جاسالدى.

      سىرتقا ەسىك اشۋ مەن رەفورمانىڭ جىلى لەبى الا كەلگەن، جالپى تۇزىلىسكە بۇرىلىس جاساۋ باسپامىزدىڭ ەل ءىشى-سىرتىمەن قارىم-قاتىناس جاساۋ اياق الىسىن تىپتەن تەزدەتىپ جىبەردى. باسپامىزدان باسىلىم كورگەن ءتۇرلى كىتاپ-جۋرنالدار قازاقستان، گەرمانيا، حونكوڭ، جاپونيا، رۋسسيا، فرانسيا، مالايزيا، تۇركيا قاتارلى ەلدەردە وتكەن حالىقارالىق كىتاپ كورمەسىنە قاتىناسىپ، كەيبىر باسىلىمدارىمىز ءتۇرلى جولدارمەن شەتەلگە تاراتىلىپ، شەتەل وقىرماندارىنىڭ نازارىن اۋدارسا، كەيبىر كىتاپتارىمىز، ايتالىق «اقساق قۇلان»، «قىتاي تانۋ بىلىمدەرى» قاتارلى كىتاپتار شەتەلدە باسىلىپ، تاراتىلدى. كوپتەگەن كىتاپتار ەل ءىشى-سىرتىنداعى حالىقارالىق، مەملەكەتتىك، ولكە-رايوندىق كىتاپ سىيلىقتارىن جەڭىپ الدى.

      مىنە، بۇگىن، ۇلتتار باسپاسى الپىس قىس، الپىس جازدى ارتقا تاستاپ، ءوزىنىڭ تۋىلعان كۇنىن، تورقالى تويىن ءتورت توڭىرەككە ات شاپتىرىپ تويلاعالى جاتىر. ۇلتتار باسپاسىنىڭ 60 جىلدىق عۇمىرىندا وندا قىزمەت ەتكەن بىرنەشە ۇرپاق، ۇلتىمىزدىڭ ءباسپاسوز مادەنيەتىن كوركەيتۋ، ۇلتتىق رۋحانيات پەن مادەنيەتتى ناسيحاتتاۋ جولىندا ەل ەسىندە، تاريح بەتتەرىندە قالاتىنداي ءونىمدى جۇمىستار جاسادى دەپ ايتا الامىز. ءاۋ باستا قازاق رەداكتسياسىنىڭ كوشباسشىسى بولىپ، رەداكتسيانىڭ ءتورت اياعىنان تىك باسىپ كەتۋى جولىندا كورنەكتى جۇمىس ىستەگەن نىعىمەت مىڭجان ۇلىنان تارتىپ، كەيىنگى ات تۇياعىن تاي باسىپ، بۇرىنعىعا مۇراگەر، كەيىنگىگە بۇيداگەر بولىپ، قازاق ءبولىمىنىڭ تۇتقاسىن ۇستاپ، ىستىعىنا كۇيىپ، سۋىعىنا توڭعان مۇقاش جاكە، كارمەنباي، حا حۋانجاڭ (قاباي), ابىلاش قاسىمبەك ۇلى، نۇربەك ابىكەن ۇلى، قاھارمان مۇقان ۇلى، قازىمبەك ارابين، قۇرماش قالي ۇلى، قاليبەك كەنجە ۇلى، اقاپباي شوعان ۇلى، باقىت ءتالىپباي ۇلى، امانتاي ساعات ۇلى، ءالىمجان نۇرعازى ۇلى، مۇناي ءابىلباي ۇلى، باقىتبەك توقتاسىن ۇلى قاتارلى اعا رەداكتورلارىمىز بەن باسپاگەرلەرىمىزدىڭ كۇنى بۇگىنگە دەيىن ىستەگەن يگىلىكتى جۇمىستارى ەل ەسىندە دەپ سەنەمىز.

      ۇلتتار باسپاسى بۇگىن دە تسيفىرلى ءداۋىردىڭ دابىلى قاعىلعان 21-عاسىردىڭ قاقپاسىن ايقارا اشىپ، جاھاندانۋدىڭ سالقار كوشىنەن قالماي، داۋىرمەن بىرگە دامۋدىڭ تىڭ جوبالارىن جاساپ، تسيفىرلى باسىلىمنىڭ سىندارلى سىناقتارىنا سايىس جاريالاپ، باسەكەگە تولى دامۋدىڭ قايناعان ورتاسىندا ءوز باعىن سىناۋدا. جاڭا زامان جاستارىنىڭ جاڭا وي، تىڭ تالعامىمەن، ميلليارد قىتاي ەلىندە ءوز انا ءتىلىن قۇرمەتتەپ، رەداكتسيا ۇجىمىنا كەلىپ قوسىلىپ، جۇيرىك زاماننىڭ، تسيفىرلى ءداۋىردىڭ تالابىنا ساي مادەنيەتىمىزدىڭ كۇننەن-كۇنگە قۇلپىرا ءتۇسۋى ءۇشىن ايانباي تەر توگىپ، جاستىق عۇمىرىن ۇلتتىڭ ءباسپاسوز مادەنيەتىنىڭ دامۋى مەن گۇلدەنۋىنە ارناپ جاتقانى، باسپانىڭ بولاشاعىنان زور ءۇمىت كۇتتىرەدى.

       60 جىلدان بەرى ۇلتتار باسپاسى 20 مىڭ ءتۇرلى، 200 ميلليوننان استام ءار ۇلت ءتىل-جازۋىندا كىتاپ-جۋرنال باسىپ تاراتتى. قازىر جىلىنا مىڭ تۇردەن استام ءار ۇلت ءتىل-جازۋىنداعى كىتاپ-جۋرنال باسىپ شىعارادى. وسىنىڭ ىشىندە جىلىنا باسىلىپ شىعاتىن قازاق ءتىل-جازۋىنداعى باسىلىمدار 100 تۇردەن اسادى. تسيفرلى باسىلىمنىڭ دامۋىنا ىلەسە، ۇلتتار باسپاسىندا كوپ مەديالى دىبىس-بەينە باسپاسى جانە شىعىس ۇلتتارى عالامتور سايىتى (www.e56.com.cn) جۇمىس ىستەيدى. ۇلت وركەنيەتى مەن مادەنيەتى ءۇشىن ەڭبەك ەتۋ سانالى ۇرپاقتاردىڭ ويىنداعى تولعاقتى ءتۇيىن، ءاربىر ازاماتتىڭ باس تارتپاس بورىشى، ومىرلىك مىندەتى بولسا ءجون. جولىمىز ءبىر، ويىمىز ورتاق، سانامىز اشىق بولسا مادەنيەتىمىز مايەكتى بولارى داۋسىز. ال، سول مادەنيەتىمىزدىڭ جاقىننان جارشىسى، الىستا كوز-قۇلاعى بولىپ جۇرگەن ۇلتتار باسپاسى دا دۇنيەدەگى قازاق وركەنيەتى باعىندا قۇلپىرا گۇل اشىپ، ماۋەلى جەمىسىن وقىرماندارىنا مولىنان سىيلاي بەرگەي، يللاھيم. 

دايىنداعان: جۇماجان سۇلتانالىۇلى

Abai.kz