قايتا بۇرىنعى قازاقتار اراب سوزدەرىن قازاق ءتىلىنىڭ ۇندەستىك زاڭىنا سالىپ، قازاقتىڭ ءوز ءسوزى ەتىپ جىبەرگەن. ول سوزدەردىڭ كەيبىرەۋى باستاپقى ماعىناسىن وزگەرتىپ، باسقاشا ماندە ايتىلاتىن بولعان. ال كەيىنگى ۋاقىتتا ارابشا ايتىلۋى بويىنشا اۋىزدارىن قيساڭداتىپ جۇرگەندەر بارشىلىق. ارينە، ولار يسلامعا قۇلاي بەرىلگەن اسىرەلەر. يسلامدى وسى ارقىلى ۇلىقتاماق بولعاندار. ولاردىڭ بۇل قىلىعى سۋعا كەتكەن تال قارمايدىنىڭ كەرى سياقتى.

مىنا مولدا قازاقتىڭ قازىر قولدانىپ جۇرگەن ءسوزىنىڭ 70%-ى اراب ءسوزى دەپ كوپە-كورىنەۋ وتىرىك ايتىپ وتىر. دەرەككە نازار اۋدارايىق. 2015 جىلى جارىق كورگەن 15 تومدىق قازاق ءتىلىنىڭ تۇسىندىرمە سوزدىگىندە 150 مىڭنان استام ءسوز بەن ءسوز تىركەسى ەنگىزىلىپتى. ال 2017 جىلى وسى 15 تومدىق ىقشامدالىپ شىعارىلعان نۇسقاسىندا 106 مىڭ اتاۋلى ءسوز بەن 48 300 ءسوز تىركەسى قامتىلعان ەكەن. ال islam.kz سايتىندا قازاق تىلىندە 600 مىڭ ءسوز بار دەيدى.

ءبىز قازاق تىلىنە تىكەلەي اراب تىلىنەن نەمەسە پارسى تىلدەرىنىڭ اسەر ەتۋىمەن ەنگەن 3000-عا جۋىق اراب ءسوزى بار ەكەنىن بىلەمىز. سوندا 600 مىڭ دەمەي-اق، تۇسىندىرمە سوزدىككە ەنگەن 150 مىڭعا سۇيەنسەك، قازاق تىلىنە ەنگەن اراب سوزدەرى 150 مىڭنىڭ 2%-ى عانا بولادى. ال مىناۋ 70% دەگەندى قايدان الىپ وتىر؟ ءيا، بۇلار وسىلاي بەلدەن باسۋعا بەيىم. تىم بولماسا 7% دەسە شىندىققا ازداپ بولسا دا جاناسار ەدى.

نەگىزى بۇل تاقىرىپتىڭ مىنا مولدا سياقتى ءبىر ءتىل مەن ەكىنشى ءبىر ءتىلدىڭ، ءبىر ەل مەن ەكەنشى ءبىر ەلدىڭ ارتىقشىلىعىن كورسەتۋ ماقساتىندا ايتىلعانى كىسىگە ابىروي اپەرمەيدى. ويتكەنى تۇركى تىلىنەن دە اراب تىلىنە ەنگەن سوزدەر جەتەدى. ول سوزدەر اراب ءتىلىنىڭ زاڭدىلىعىنا باعىنىپ كەتكەندىكتەن، ونى قازىرگى ءبىزدىڭ تانۋىمىز وڭايعا تۇسپەيدى. سول سياقتى اراب تىلىنەن ءبىزدىڭ تىلگە ەنگەن سوزدەردى قازىرگى ارابتار دا وڭايلىقپەن تاني الماس ەدى.

نۇرلىبەك ساماتۇلىنىڭ جازباسى

Abai.kz