قىتايدا اسپالى شامدار، يتاليادا ءتۇرلى اعاشتار كورمەسى وتكىزىلەتىنىندەي قورشاعان ورتانىڭ تازالىعى جانە تابيعاتتىڭ يگىلىگىن بارىنشا پايدالانۋ ءۇشىن جالپى قوعامدىق شارالار ۇيىمداستىرۋ جاقسى ادەت ەكەنى ءسوزسىز. جاقىندا ماڭعىستاۋدىڭ شەتپە ەلدى مەكەنىندە ويسىلقارا تۇقىمىنىڭ سۇتىنەن بابىنا كەلتىرىلىپ دايىندالعان شۇبات كورمەسى جاسالىپ، جۇرتشىلىقتىڭ ساراپتاماسىنا سالىندى.
قازىرگى كوكتەمنىڭ العاشقى كۇندەرى بالاۋسا قىر ءشوبىن جەگەن تۇيە ءسۇتىنىڭ قۇرامى ادام ورگانيزمىنە كەرەكتى دارۋمەندەرگە وتە باي بولادى. اسىرەسە، ا، ۆ1, ۆ2,س دارۋمەندەرى تۇيە سۇتىندە سيىر سۇتىنەن اناعۇرلىم مولىراق. ارابتار شۇباتتى «ءال-حايات» سۋسىنى (ماڭگىلىك جاستىق ەليكسيرى) دەپ ەسەپتەگەن. سونداي-اق، شۇباتتىڭ ادام ورگانيزمىنە وتە قاۋىپتى ءتۇرلى باكتەرياعا قارسى تۇرىپ، ولاردى جويىپ جىبەرەتىن دە قاسيەتى بار. استما، قۇرت اۋرۋى، باۋىر جانە قانت ديابەتى، ازىرگە ەمى جوق پسورياز جارالارىن ەمدەۋدە تەڭى جوق شيپا ەكەنى ەمشى-عالىمدار تاراپىنان الدەقاشان-اق دالەلدەنگەن.

قىتايدا اسپالى شامدار، يتاليادا ءتۇرلى اعاشتار كورمەسى وتكىزىلەتىنىندەي قورشاعان ورتانىڭ تازالىعى جانە تابيعاتتىڭ يگىلىگىن بارىنشا پايدالانۋ ءۇشىن جالپى قوعامدىق شارالار ۇيىمداستىرۋ جاقسى ادەت ەكەنى ءسوزسىز. جاقىندا ماڭعىستاۋدىڭ شەتپە ەلدى مەكەنىندە ويسىلقارا تۇقىمىنىڭ سۇتىنەن بابىنا كەلتىرىلىپ دايىندالعان شۇبات كورمەسى جاسالىپ، جۇرتشىلىقتىڭ ساراپتاماسىنا سالىندى.
قازىرگى كوكتەمنىڭ العاشقى كۇندەرى بالاۋسا قىر ءشوبىن جەگەن تۇيە ءسۇتىنىڭ قۇرامى ادام ورگانيزمىنە كەرەكتى دارۋمەندەرگە وتە باي بولادى. اسىرەسە، ا، ۆ1, ۆ2,س دارۋمەندەرى تۇيە سۇتىندە سيىر سۇتىنەن اناعۇرلىم مولىراق. ارابتار شۇباتتى «ءال-حايات» سۋسىنى (ماڭگىلىك جاستىق ەليكسيرى) دەپ ەسەپتەگەن. سونداي-اق، شۇباتتىڭ ادام ورگانيزمىنە وتە قاۋىپتى ءتۇرلى باكتەرياعا قارسى تۇرىپ، ولاردى جويىپ جىبەرەتىن دە قاسيەتى بار. استما، قۇرت اۋرۋى، باۋىر جانە قانت ديابەتى، ازىرگە ەمى جوق پسورياز جارالارىن ەمدەۋدە تەڭى جوق شيپا ەكەنى ەمشى-عالىمدار تاراپىنان الدەقاشان-اق دالەلدەنگەن.
مىنە، شۇباتتىڭ وسى قاسيەتتەرى جايلى كورمەگە جارمىش اۋىلىنان كەلگەن قىمبات الداقوۆا بىلاي دەيدى: «تۇيە – وتە كيەلى جانۋار، ونىڭ ەتى دە، ءسۇتى دە ادامعا شيپا. ماڭعىستاۋ اۋدانى اكىمشىلىگى تاراپىنان بۇگىنگى ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان شارانى ءوز باسىم وتە قۇپتايمىن. سوڭعى جىلدارى اۋداندا تۇيە سانى كوبەيىپ كەلە جاتىر. بۇل ءبىر جاعىنان ءبىزدىڭ كەشەگە دەيىن تۇيە ۇستاپ، كيىز ۇيدە تۇرىپ كەلگەن قازاق ەكەنىمىزدى جاس ۇرپاققا ۇلاعاتتاۋعا پايداسىن تيگىزسە، ەكىنشى جاعىنان حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن كوتەرۋگە سەبەپشى بولادى. ال ءۇشىنشى پايدالى تاراپى – ول حالقىمىزدى ساۋىقتىرۋعا ايتارلىقتاي ىقپال ەتەدى. كەزىندە بۇكىل وداقتى ەت، ءسۇت ونىمدەرىمەن كامتاماسىز ەتۋگە قوماقتى ۇلەس قوسقان ايماق ەدىك، بۇگىن سول ەكونوميكالىق الەۋەتىمىزدى قايتادان قالپىنا كەلتىرۋدى مەن مىناۋ ۇكىمەت باسىندا وتىرعانداردان ءوتىنىش ەتىپ سۇراسام دەيمىن، حالىقتىڭ كەلەلى تىلەگىنە ولار دا قۇلاق اسار دەپ ويلايمىن».
سولاي، كورمەگە كەلگەندەر ءۇشىن تىگىلگەن جەتى اقشاڭقان بوز ۇيدە دومبىرا كۇمبىرلەپ، ءان-كۇي شارىقتاسا، شۇبات ءىشىپ شالقىعان كارى-جاس كورمە ۇيىمداستىرۋشىلارىنا ءوز ريزاشىلىقتارىن ءبىلدىرىپ، العىسىن ايتتى. وكىنىشكە وراي، كورمە شارتىنا بايلانىستى 5 ليتر شۇباتتى ءبىر ساتتە جۇمىرىنا جۇق كورمەي جۇتىپ جىبەرەتىن «مەشكەي» تابىلمادى. سوعان قاراعاندا شۇبات ىشە دە الماي قالدىق پا دەيمىن، اعايىن! شۇبات شىركىنگە نە جەتسىن؟!

جاقان تولەگەن، اقتاۋ

«ءۇش قيان» گازەتى 15-مامىر 2009 جىل 
http://ushkiyan.kz/