قازاقستان پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى – سىرتقى ىستەر ءمينيسترى مۇرات نۇرتىلەۋ باستاعان قازاقستاندىق دەلەگاتسيا بريكس ءسامميتىنىڭ ءبىرىنشى كۇنىنىڭ وتىرىسىنا قاتىستى.

كەزدەسۋ «كوپجاقتىلىقتى، ەكونوميكالىق جانە قارجىلىق ماسەلەلەردى جانە جاساندى ينتەللەكتتى نىعايتۋ» تاقىرىبىندا ءوتتى.

– قازاقستان بولجاۋعا بولمايتىن جانە بۇرىن-سوڭدى بولماعان سىناقتار كەزىندە كوپجاقتىلىق يدەيالارى مەن قۇندىلىقتارىن ىلگەرىلەتۋگە باعىتتالعان وسى ءسامميتتىڭ يگى ماقساتتارى مەن مىندەتتەرىنە تولىعىمەن قوسىلادى. بۇل مىندەت بۇرىن-سوڭدى بولماعان بىرلىكتى، وراسان زور ادامي جانە ماتەريالدىق رەسۋرستاردى تارتۋدى، بارشامىزدان دانالىقتى جانە سىندارلى قاتىسۋدى تالاپ ەتەدى، - دەدى مۇرات نۇرتىلەۋ.

قر ءسىم باسشىسى بريكس باسىمدىقتارىن تولىق كورسەتەتىن ازياداعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەس، بۇۇ-نىڭ ورتالىق ازيا جانە اۋعانستان بويىنشا وڭىرلىك ورتالىعى، الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ سەزى سياقتى باستامالار ارقىلى قازاقستاننىڭ تەڭگەرىمدى جانە كوپۆەكتورلى سىرتقى ساياساتىن اتاپ ءوتتى.

ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىنىڭ كونسۋلتاتيۆتىك كەڭەسى جانە س5+ قىتاي، رەسەي، ءۇندىستان، پارسى شىعاناعى مەملەكەتتەرى، ەو، اقش، جاپونيا جانە كورەيا وڭىرلىك ديالوگ الاڭدارى دا اتاپ ءوتىلدى. بۇل سىندارلى ديالوگتى، ءوزارا تۇسىنىستىك پەن قولداۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ ماڭىزدى كوپجاقتى مەحانيزمى بولىپ سانالادى.

– ءبىز نيۋ-دەليدىڭ كەلەسى ورتالىق ازيا-ءۇندىستان ءسامميتىن وتكىزۋ تۋرالى باستاماسىن قولدايمىز، - دەدى مۇرات نۇرتىلەۋ.
بۇۇ-نىڭ رولىنە جانە باس حاتشى انتونيۋ گۋتەرريشتىڭ جاھاندىق شەشىمدەر قابىلداۋ ۇدەرىسى بويىنشا رەفورمالىق باعدارلامالارىن قولداۋ قاجەتتىلىگىنە ەرەكشە نازار اۋدارىلدى.

قر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ باسشىسى بولجامدىلىق پەن تۇراقتىلىقتى نىعايتۋ، زاڭدى قۇقىقتاردى قۇرمەتتەۋ، ديپلوماتيا مەن ديالوگتى ىنتالاندىرۋ، سونداي-اق بۇۇ جارعىسىندا جانە حالىقارالىق قۇقىقتا بەكىتىلگەن نورمالار مەن قاعيداتتاردى ۇستانۋ ارقىلى جاقسى الەم ءۇشىن كۇرەسۋگە شاقىردى، بۇل اسىرەسە تاياۋ شىعىستى، افريكانى، ەۋرازيانى، وڭتۇستىك ازيا جانە كاۆكازدى قوسا العاندا، جەر شارىنىڭ ءارتۇرلى بولىكتەرىندەگى قاقتىعىس الەۋەتىنىڭ شيەلەنىسۋى اياسىندا وزەكتى بولىپ وتىر.

– بۇۇ-نىڭ 80 جىلدىعىنا وراي پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ بيىلعى جىلدىڭ قىركۇيەگىندە نيۋ-يوركتە بۇۇ رەفورماسىنا قاتىستى ءوزىنىڭ ستراتەگيالىق كوزقاراسىن باياندايدى، - دەدى مۇرات نۇرتىلەۋ.
جاھاندىق ەكونوميكالىق بەلگىسىزدىك پەن ساۋدا سوعىستارى جاعدايىندا قازاقستان باسقا سالالارداعى ىنتىماقتاستىقتى شەكتەمەي، بريكس سەرىكتەستەرىمەن ەنەرگيانى ءارتاراپتاندىرۋ، ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى، كولىك جانە لوگيستيكا، ءبىلىم بەرۋ، جاساندى ينتەللەكت جانە تسيفرلىق ترانسفورماتسيا سالالارىنداعى ىنتىماقتاستىقتى تەرەڭدەتۋگە بەيىلدى.

– مەن سونداي-اق بريكس ەلدەرىن جەڭىلدەتىلگەن شارتتارمەن جانە قولايلى، بولجامدى ينۆەستيتسيالىق احۋالمەن قامتاماسىز ەتىلگەن قازاقستاننىڭ ينۆەستيتسيالىق مۇمكىندىكتەرىن زەرتتەۋگە شاقىرامىن، - دەدى قر ءسىم باسشىسى.
الەمدە تسيفرلىق تەحنولوگيالار مەن جاساندى ينتەللەكت ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىن ەسكەرسەك، قازاقستان بۇل سالادا تىعىز ىنتىماقتاستىققا دايىن.

ديپلومات وڭىردەگى ەڭ قۋاتتى سۋپەركومپيۋتەر – IT-ستارتاپتارعا ارنالعان Alem.AI حاب جاقىندا قازاقستاندا ىسكە قوسىلعانىن، سونىمەن قاتار تسيفرلىق ۆاليۋتالاردى كۇندەلىكتى ومىردە قولدانۋعا بولاتىن كريپتو قالاشىق اشىلاتىنىن مىسالعا كەلتىردى.

سونداي-اق كەز كەلگەن تەحنولوگيالىق رەۆوليۋتسيا تەحنولوگياعا تەڭ ەمەس قولجەتىمدىلىك، جۇمىس ورىندارىنىڭ قىسقارۋى، تسيفرلىق ەگەمەندىك پروبلەماسى جانە جاھاندىق تەحنولوگيالىق مونوپوليالارعا تاۋەلدىلىك سياقتى تاۋەكەلدەرمەن بايلانىستى ەكەنى ايتىلدى.

– سوندىقتان بريكس ەلدەرى ويىندا قالىپ قانا قويماي، ونى باسقارۋى كەرەك، - دەپ كەڭەس بەردى مۇرات نۇرتىلەۋ.
ءسوزىنىڭ سوڭىندا قازاقستاندىق دەلەگاتسيا باسشىسى بەيبىت، گۇلدەنگەن جانە تۇراقتى بولاشاقتى بىرلەسىپ قۇرۋ ءۇشىن ناتيجەلەر مەن كونسەنسۋسقا باعىتتالعان كوپجاقتى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋدىڭ ماڭىزىن اتاپ ءوتتى.

بۇعان دەيىن برازيلياعا بريكس قۇرامىنداعى ەلدەردىڭ (رەسەي، ءۇندىستان، قىتاي، وڭتۇستىك افريكا رەسپۋبليكاسى، ساۋد ارابياسى، مىسىر، بىرىككەن اراب امىرلىكتەرى، ەفيوپيا، يندونەزيا جانە يران), سونداي-اق 10 سەرىكتەس ەلدىڭ (بەلارۋس، بوليۆيا، قازاقستان، كۋبا، مالايزيا، نيگەريا، تايلاند، ۋگاندا، وزبەكستان جانە ۆەتنام) دەلەگاتسيالارى بارعانىن جازعان بولاتىنبىز.

سونىمەن قاتار چيلي، كولۋمبيا، كەنيا، مەكسيكا، پالەستينا، تۇركيا، ۋرۋگۆاي سياقتى ەلدەر مەن افريكا وداعى، ازيالىق ينفراقۇرىلىمدىق ينۆەستيتسيالار بانكى (AIIB), اند دامۋ كورپوراتسياسى (CAF), جاڭا دامۋ بانكى (NDB), بۇۇ جانە دۇنيەجۇزىلىك ساۋدا ۇيىمى (WTO) سياقتى حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى قاتىساتىنىن راستادى.

Abai.kz