«ماكەن قىزدىڭ داۋى»
(پەسا)
(«اباي جولى» رومان-ەپوپەياسىنىڭ جەلىسى بويىنشا)
قاتىسۋشىلار:
دارمەن - جەتىم وسكەن جىگىت.
ماكەن - دايىردىڭ عاشىعى.
اباي - حالىق جاناشىرى، دارمەننىڭ ۇستازى.
ءابىش - ابايدىڭ بالاسى.
ماعاش - ءابىشتىڭ جۇبايى.
كاكىتاي - ابايدىڭ ءىنىسى ىسقاقتىڭ بالاسى.
الماعامبەت - دارمەننىڭ جولداستارىنىڭ ءبىرى.
بايماعامبەت - ابايدىڭ اتقوسشىسى.
دايىر - ماكەننىڭ امەڭگەرى.
ورازباي - الپاۋىتتى باي، ابايدىڭ دۇشپانى.
قوراباي - دايىردىڭ قولشوقپارى.
سەيسەكە - ەسەنتايدىڭ تانىسى، باي.
ەسەنتاي - ورازبايدىڭ جاقتاسى، باي.
شۇبار - ابايدىڭ باۋىرى.
يۋنۋسبەك حالفە - مەشىت ءدىنباسىسى.
ءشارىبجان حالفە - مەشىت ءدىنباسىسى.
ماكوۆەتسكي - ۇلىق.
ءابدى - دارمەننىڭ جولداستارىنىڭ ءبىرى.
ابەن - زاتون تۇرعىنى.
ايشا - ابەننىڭ ايەلى.
سەيىل - ابايدىڭ تانىسى، قايىقشى.
ءتۇسىپ - قايىقشى جىگىت.
سوت باستىعى، ءتىلماش، وفيتسەر، پرەدسەداتەل، قايىقشى جىگىتتەر، ءبيشى ارۋلار.
1-شىمىلدىق
1-پەردە
(پەسا)
(«اباي جولى» رومان-ەپوپەياسىنىڭ جەلىسى بويىنشا)
قاتىسۋشىلار:
دارمەن - جەتىم وسكەن جىگىت.
ماكەن - دايىردىڭ عاشىعى.
اباي - حالىق جاناشىرى، دارمەننىڭ ۇستازى.
ءابىش - ابايدىڭ بالاسى.
ماعاش - ءابىشتىڭ جۇبايى.
كاكىتاي - ابايدىڭ ءىنىسى ىسقاقتىڭ بالاسى.
الماعامبەت - دارمەننىڭ جولداستارىنىڭ ءبىرى.
بايماعامبەت - ابايدىڭ اتقوسشىسى.
دايىر - ماكەننىڭ امەڭگەرى.
ورازباي - الپاۋىتتى باي، ابايدىڭ دۇشپانى.
قوراباي - دايىردىڭ قولشوقپارى.
سەيسەكە - ەسەنتايدىڭ تانىسى، باي.
ەسەنتاي - ورازبايدىڭ جاقتاسى، باي.
شۇبار - ابايدىڭ باۋىرى.
يۋنۋسبەك حالفە - مەشىت ءدىنباسىسى.
ءشارىبجان حالفە - مەشىت ءدىنباسىسى.
ماكوۆەتسكي - ۇلىق.
ءابدى - دارمەننىڭ جولداستارىنىڭ ءبىرى.
ابەن - زاتون تۇرعىنى.
ايشا - ابەننىڭ ايەلى.
سەيىل - ابايدىڭ تانىسى، قايىقشى.
ءتۇسىپ - قايىقشى جىگىت.
سوت باستىعى، ءتىلماش، وفيتسەر، پرەدسەداتەل، قايىقشى جىگىتتەر، ءبيشى ارۋلار.
1-شىمىلدىق
1-پەردە
ايلى ءتۇن. اۋىل شەتى. قوس عاشىق شىعادى. باياۋ تولقىعان عاشىقتىق ءانى ويناپ تۇرادى.
دارمەن. وسىناۋ جيىرما كۇن بويىندا سەن مەنىڭ جۇرەگىمدە بۇرىن ءوزىم ءبىلىپ بارلاپ كورمەگەن وزگەشە جالىن تۋدىردىڭ. سەنىڭ جىڭىشكە، سۇڭعاق بويىڭ، سۇلۋ كوزىڭ، شيەدەيىن ەرنىڭ، بارىنشا نازىك سۇيكىمدى ءجۇزىڭ ماعان وزگەشە بوپ كورىنەدى. گۇلدەي اڭقىعان يسىڭمەن، جالىنداي ىستىق لەبىڭمەن بار تۇلا بويىمدى بيلەپ الدىڭ. (قيماستىق سەزىممەن) سەنى قالاي عانا وزگە جانعا قيارمىن؟
ماكەن. (اجارى مۇڭلى) سەنىڭ باسىڭ ماعان قاندايلىق ەكەنىن ايتپاي-اق قويايىن. ەكەۋمىزدىڭ ارامىزداعى ماحاببات ىستىق ساۋلەلى، وزگەشە تازا قاسيەت سەزىمىنەن اسەر الا تۋعان ماحاببات ەسەپتى... قانشا ءسۇيىپ، جالىن قۇشا جۇرسەم دە وسى كۇيىمدى ەشكىمگە، ەش شاقتا اشپاي ساقتاپ قالۋ قولىمنان كەلەر دەپ ءجۇرۋشى ەدىم. ۋاقىت وتكەن سايىن شىدامسىزدىققا كوبىرەك ۇشىراسامىن... شىداي الار ەمەسپىن... (كوزىندە جاس). سەنەن ايىرىلماق نيەتىم جوق.
دارمەن. جانىم، اسپانداعى ايىم، مەنىڭ دە سەنى وزگەگە قيارىم جوق...
ماكەن. قورقامىن... دارمەن. سەنىڭ باسىنا قونعان باق ەمەس، پالە بولامىن با دەپ قورقامىن.
دارمەن. (جالبارىنا) الماشى اۋىزىنا، ونداي ءسوزدى... ماڭگىلىك سەرتىم بولسىن: مەن سەنى ءاردايىم قورعاپ وتەمىن.
دايىردىڭ ايعايى الىستان ەستىلەدى.
دايىر. ماكەن قايداسىن؟ اناۋ تۇرعان ماكەنسىڭ بە؟ (ءامىر ەتە)بەرى قاراي باس، بەرى، ماعان بۇر موينىڭدى؟ (ماكەن ونىڭ قاسىنا تاقالادى) بەرى تامان ءجۇر! باس بەرى قاراي! (ماكەندى قولىنان تارتادى) ۇيىڭە قايت، قازىر كەت مىناۋ كەسىر توپتان! شەشەڭنىڭ قاسىنا جەت! از كۇندە كەلەمىن دە الامىن!
ماكەن. (قاباق شىتىپ) سىزگە نە كورىندى؟ مۇنشا تاسىرلاپ نەدەن ءبۇلىندىڭىز؟
دايىر. دوعار ءسوزدى، الما بەتىمنەن! جونەل قازىر ۇيىڭە!
ماكەن. اقىرماڭىز! مەن ءسىزدىڭ ايەلىڭىز بولعام جوق ءالى. بولام دەپ تە جۇرگەم جوق!
دايىر. ءوشىر ءۇنىڭدى، ءجۇزى قارا!(قامشىمەن تارتىپ جىبەرەدى)
ماكەن. قۋارعان! جاۋىز! (دارمەنگە جالىنا قارايدى)
دارمەن. (قاتۋلانىپ،اراشا تۇسەدى)توقتات! ايۋانبىسىڭ؟ نە دەگەن ارسىز ادامسىڭ!
دايىر. تۇر بىلاي جولىمنان. ارا تۇسەم دەيتىن شىعارسىڭ، جەرگە قاعارمىن شەتىڭنەن!
دارمەن. ماكەندى سەندەي ايۋانعا قور قىلماسپىن! ءالىم كەلگەنشە الىسىپ وتەرمىن.
ەكەۋى الىسا كەتەدى.
دارمەن. قىزدى ەركىنە جىبەر. ءوز قالاۋىن جاساسىن.
دايىر. تاپقان ەكەنسىڭ اقىماقتى. ماكەن مەنىڭ ومىرلىك قوساعىم، جەسىرىم. ونى مەنەن ەشكىم تارتىپ الا الماس!
ماكەن. (جان-جاعىنا جالتاقتاي قاراپ) كىم بار؟ كومەكتەسىڭدەر... قويىندار ەندى! قويساڭدارشى... ءولتىردى-اۋ... كومەكتەسىڭدەر!
ءابىش. (داۋسى الىستان ەستىلەدى) و نە، نەمەنە، بۇل كىم؟
دايىر. سەنگەنىڭ اباي شىعار! ابايىڭ تۇگىل قۇدايىندى پانا تۇتساڭدا جەرگە تىعارمىن! ەندىگى ءىسىم سەنىمەن بولسىن! سەرتىم سەرت. تارتتىرارمىن سازايىڭدى! (كەتەدى)
ماكەن. ەش جەرىڭە زاقىم كەلگەن جوق پا؟ مەن ءۇشىن سەن كۇيەتىن بولدىڭ-اۋ؟
دارمەن. (اشۋلانىپ) جانىم، و دەگەنىن؟ سەن ءۇشىن الىسىپ ولسەم ارمانىم جوق... سەنى بىرەۋدىڭ اياققا سالىپ، تاپتاعانىن كورىپ تۇرا المايمىن؟
ماكەن. ماڭگى قاشقىن بولىپ ءوتۋىم بار، ەندى قايتىپ دايىردىڭ ءجۇزىڭ كورۋدەن سەسكەنەمىن. قۇتقارا كورشى مەنى مىنا داۋىلدان...! (كوزىنە جاس الىپ) مەن سەندىكپىن... جالعىز تاستاي كور مە مەنى!
دارمەن. عاشىق جارىم... (قۇشاقتاسادى)
ءابىش. (جوتەلىڭكىرەپ) و نەمەنە؟ جاڭاعى ءۇستىرت جۇرگەن كىم؟ سەندەرگە نە بولعان؟
دارمەن. ءابىش اعا، ەندى شىداي الار ەمەسپىن. دايىردىڭ وسى سالعان الەگى دە جەتەر! ابايداي ءاز اعانىڭ باسىنا كەيىس سالماي وتسەم دەۋشى ەدىم. جۇرتقا الەك سالام دەپ قورقامىن...
ءابىش. دارمەن، سەن جاسقانبا! مەن بىلەمىن، سەن، اسىرەسە، اباي اعاندى قينايمىن عوي، دوس-جاراندى الەككە سالام عوي دەپ جاسقاناتىن شىعارسىڭ. ەڭ الدىمەن وسىنداي كۇدىكتى جوي. ارينە، جەڭىل ەمەس. اۋىر الەك، ۇلكەن سالماق سالاسىڭ دوس-جارانىڭا. بىراق سەن دارمەن بولماي الدە بىرەۋ بولساڭ، بۇلاي جاسقانۋ، يمەنۋگە بولادى. ال سەنىڭ باسىن ءۇشىن، مەن ايتايىن، ءوزىم دە، اكەم دە ءبىر سالماعىڭدى كۇيىنبەي كوتەرەمىز. مەنىڭ بۇل سوزدەرىمدى ماكەن ەكەۋىن، استە، ەستەرىڭنەن شىعارماڭدار!
دارمەن. ءابىش اعا، سىزگە كوپ راحمەت! قيىن شاقتا قولداۋ كورسەتەر سىزدەي جاقىنىم بولعانىنا قۋانامىن. «جۇك اۋىرىن نار كوتەرەر» دەگەندەي نار تاۋەكەلگە بەل بۋىپ، ءدال وسى ءتۇن ماكەندى الىپ قاشسام با دەيمىن. ءسىز نە دەيسىز، بۇل ىسكە؟
ءابىش. سۇيگەن جانىننان ايىرىلىپ قال ما؟ (ماكەنگە قاراپ)ماكەن كەلىسىمىن بەرسە، قولداۋشىڭ باردا كوزدى جۇمدا تارتا بەر. (ماكەن كەلىسىمىن بەرگەندەي كۇي تانىتادى)
ءابىش ءوز جونىنە كەتەدى. قىز بەن جىگىت تاۋەكەل ەتىپ، قاشپاققا بەل بۋادى.
سۋرەت "نامىس.كز" پورتالىنان الىندى.
تولىعىمەن جۇكتەۋ.......
