ەگەمەن ەلىمىز ءۇشىن كونسيتۋتسيا كۇنى مەرەكەسىنىڭ ورنى ەرەكشە. ونىڭ اتا زاڭ اتالۋى مۇنىڭ بارلىق زاڭداردان جوعارى تۇرۋىندا عانا ەمەس، سونداي-اق قازاق ەلىنىڭ وزگەلەرمەن تەرەزەسى تەڭ تاۋەلسىز مەملەكەت ەكەندىگىن ايگىلەيتىن ساياسي قۇجات ەكەندىگىنە دە ەشكىم شاك كەلتىرە الماس. ونىڭ سالتانات قۇرۋى ءبارىمىزدىڭ دە سالتانات قۇرۋىمىز دەپ تۇسىنگەن ءلازىم.

     الايدا، ءبىر وكىنىشتىسى، كەيىنگى كەزدەرى مۇنىڭ قادىر-قاسيەتىن، سالماعى مەن ورنىن دۇرىس باعالاي الماي جۇرگەندىگىمىز دە اششى شىندىق. مۇنىڭ ناقتى ءبىر كورىنىسى—كونستيتۋتسيا كۇنىن كادۋىلگى مەرەكەلەردىڭ دەڭگەيىنە دەيىن قۇلدىراتىپ جىبەرگەنىمىزدە. وزگە جەرلەردى بىلمەيمىن، ال ءبىزدىڭ قوستانايدا مۇنى ءتىپتى باسى ارتىق مەرەكەلەردىڭ ءبىرى رەتىندە سانايتىندىعىنا ءتىپتى دە كوڭىل اۋدارمايتىن بولدىق. جەرگىلىكتى باسشىلار بۇل مەرەكەنى ءبىر سارىندى ەتىپ، «ايتەۋىر وتسە بولدى عوي» دەيتىن پيعىلمەن قارايتىن سەكىلدى. جىل سايىن ءبىر سارىندىلىق. مەرەكە الدىندا فيلارمونيا سارايىندا سالتاناتتى جينالىس وتەدى. وبلىس اكىمى جەتىستىكتەردى جىپكە تىزگەندەي ەتىپ، ۇزاق-سونار بايانداما جاسايدى. سوڭىنان بىرەۋلەردى ماراپاتتاعان بولادى. ال ءدال مەرەكە كۇنى قالا ورتالىعىندا قالىپتاسقان ستسەناري بويىنشا كونتسەرت وتەدى. سونىمەن ءىس تامام. وبلىس پەن قالا باسشىلارى ءبىر مىندەتتەن قۇتىلعانداي بولىپ، ء«ۇھ» دەپ ءبىر دەمالادى.

    بيىلعى كونستيتۋتسيا كۇنى مەرەكەسى نەمقۇرايدىلىق جاعىنان بۇرىنعىسىنان ءتىپتى دە اسىپ ءتۇستى. بۇل مەرەكەگە قوستاناي قالاسى كۇنىنىڭ مەرەكەسى قاباتتاسىپ كەلىپ، اتا زاڭىمىزدى اياق استى ەتكەندەي بولدى. وبلىس پەن قالا باسشىلارى قوستانايدىڭ مەيرامىن ءۇش كۇن بويى تويلايمىز دەپ كونستيتۋتسيا كۇنىنە قام جاساۋدى ۇمىتىپ كەتكەن سىڭايلى. بۇرىن بۇل مەرەكە كۇنى قاي جەردە قانداي شارالار وتكىزىلەتىندىگى جايلى جەرگىلىكتى باسپاسوزدە الدىن-الا حابارلانۋشى ەدى. بۇل جولى توي تويلايمىن دەپ ءجۇرىپ تارس ەسىنەن شىعارىپ العان سىڭايلى. قالا حالقى بولسا، جىلداعى ادەتپەن قالا ورتالىعىنا كۇندىزگى ساعات 10.00-دە جينالعان ەدى. كونستيتۋتسيا كۇنىنە ارنالعان شاعىن كونتسەرت جۇرتتى ەكى ساعات بويى سارعايتىپ بارىپ ساعات 12.00- دە ازەر باستالدى. ءارى-ءسارى كۇي كەشكەن قالالىقتاردىڭ ءتوزىمى تاۋسىلىپ، ءبىرازى ۇيلەرىنە قاراي اياڭدادى. مىنەكەي، كونستيتۋتسيا كۇنىن قوستانايلىقشا تويلاۋدىڭ ء«داستۇرى» وسىنداي.

   ويپىراي دەيسىڭ، بايتاق ەلىمىزدىڭ وزگە وڭىرلەرىندەگى وسى مەرەكە قارساڭىندا اتقارىلىپ جاتقان يگى ىستەردى ەستىگەندە جىگەرىڭ قۇم بولادى ەكەن. ءبىر وبلىستا جاڭا مەكتەپتەر بوي كوتەرسە، ەكىنشىسىندە اتا زاڭىمىزعا ارنالعان تاماشا فورۋم وتكىزىلەدى، اپ ءۇشىنشى جەردە جۇزدەگەن بۇلدىرشىندەر ەلۇراندى شىرقاپ، جۇرەگىڭدى ەلجىرەتەدى.

     ال ءبىزدى كونستيتۋتسيا كۇنى قارساڭىندا جىلداعى داستۇرمەن بارد اندەرىنىڭ فەستيۆالى وتەدى. وبلىس اكىمى نۇرالى سادۋاقاسوۆتىڭ وسى ونەردى ەرەكشە باعالايتىندىقتان جۇرتتىڭ ءبارىنىڭ تايلى-تاياعى قالماي سوعان اسىعادى. نەگىزىنەن وعان كورشى رەسەيدىڭ بارد انشىلەرى شاقىرىلىپ، اندەر ورىس تىلىندە شىرقالاتىندىقتان بىلايعى جۇرتتىڭ قۇدايى بەرىپ قالادى. جاستىق شاعىن ەسكە العان اكىمىمىز دە بۇدان ەش ۋاقىتتا شەت قالمايدى. گيتارامەن قوسىلىپ، ءوزى دە ءبىراز ءاۋ دەيدى، مۇندايدا قايداعى ءبىر كونستيتۋتسيا كۇنى دەگەن نە ءتايىرى. سول دا ءسوز بولىپ پا؟

    شىنداپ كەلگەندە بىزدەگى يدەولوگيا سالاسىنا جاۋاپ بەرەتىن لاۋازىمدى جانداردىڭ تىم كەلتە ويلايتىندىعىنا، دايىن نارسەنى وتكىزۋدەن باسقاعا اقىلى جەتە بەرمەيتىن تايازدىعىنا تاڭ قالاسىڭ. ماسەلەن، وسىنىڭ الدىندا وتكەن قالا كۇنىندە ءبىر توپ ادامعا «وبلىستىڭ قۇرمەتتى ازاماتى» دەگەن اتاعى دارداي اتاق بەرىلدى. مىنە، وسى ماراپاتتاۋدى نەگە ءدال وسى كونستيتۋتسيا كۇنىنە وراي ويلاستىرماسقا؟ سوندا انا چەرنىش، دۆۋرەچەنسكي سەكىلدى ازاماتتار بۇل اتاقتى ەگەمەن ەلدىڭ كونستيتۋتسياسى وزگەلەرمەن تەڭ دارەجەدە عانا ەمەس، كەيبىر ەڭبەگى ولاردان دا كەم ەمەس جانداردان ارتىق ساناپ وتىرعاندىعىن سەزىنەر مە ەدى قايتەر ەدى؟ ءتىپتى وسى جاعداياتتى قاداپ تۇرىپ ايتسا دا ارتىق ەمەس. قانشا دەگەنمەن وزگە ۇلت وكىلدەرىنىڭ تىنىش تا باقۋاتتى ءومىر ءسۇرىپ وتىرعاندىعى وسى كونستيتۋتسيامىزدىڭ ارقاسى ەمەس پە؟ وسى تۇجىرىم باسا ايتىلسا، مۇمكىن وسىنداعى كەيبىر وكتەمسىگەندەردىڭ ءجۇنى جىعىلار ما ەدى.

     اتتەڭ، مۇنى ويلايتىن اكىم-قارا قايدا؟

مۇراتبەك داۋرەنۇلى.

قوستاناي.

Abai.kz