- شىعىس كوگىندەگى جارقىراعان جۇلدىز ءسوندى.

ءبىرجولا ءوشتى-, دەدى ءتىرى بۋدداداي بوپ وتىرعان كوكو-تسوس كوكتەن كوزىن الماي. – ەندىگى كۇنىمىز نە بولماق، ۇلى قاھان؟! تۇلا بويىڭ تۇنعان مەيىرىم ەدى. ءبىز پاقىردى كىمگە تاستاپ باراسىڭ؟

ر. وتارباەۆ.

«شىڭعىس حاننىڭ كوز جاسى»

شەشەن

... اۋەلگى كەزدەسۋىمىز توسىن بولدى.

2012 جىلدىڭ قىسى. «كونگرەسس حوللدا» تولەن ابدىكوۆتىڭ 70 جىلدىق مەرەيتويىنا ارنالعان جيىن ءوتتى. توكەڭ ءوزى جۇرگىزىپ وتىردى. قۇتتىقتاۋلار، ادەمى اڭگىمەلەر. ءبىر كەزدە ءسوز اشىربەك سىعايعا بەرىلدى.

... اڭگىمەنىڭ مايىن تامىزاتىن، شەشەن كىسى بولىپ شىقتى. تولەنمەن تانىستىق، بىلىستىكتەن شىعارىپ نەبىر جاقسى ويلار ايتتى. مۇدىرمەستەن تازا سويلەيدى، ءارى ءار ءسوزى قۇراعان سويلەمىنىڭ نىق مۇشەسى بوپ ءورىلىپ، كوز الدىندا كورىنبەيتىن تاقتادان وقىپ تۇرعانداي اسەر ەتەدى. ابىشتەن كەيىنگى كورىپ تۇرعان ءدىلمار قازاعىم ەدى، قاتتى ريزا بولدىم.

... ءاسيا ەكەۋىمىز زالدان شىعىپ كەلە جاتقامىز، فويەدە تۇر ەكەن. ومىردە، جاقىننان العاش كورۋىم ەدى، كەيىندەپ قالدىم. ال، ءاسيا سىيلى اعاسىنا امانداسپاققا اسىقتى. اشەكەڭ دە ءاسيانى تانىپ قارسى ءجۇردى، قۇشاعىنا قىسىپ، بەتىنەن ءسۇيدى... جاستىق شىعار، قالجىڭداعىم كەپ كەتتى دە، ءسال جاقىنداپ:

- ءاسياش، سەن كورىنگەن جىگىتكە بەتىڭنەن سۇيگىزە بەرمەسەيشى -, دەپ قالدىم

- ءوي، نە دەيدى؟! ءاسياشىڭىز مەنىڭ ءوز بالام عوي، تۋعان قىزىمداي بوپ كەتكەن كىسى عوي،- دەپ اقتارىلا كۇلدى ءاش اعام. كۇلە ءتۇسىپ سالەمىمدى الدى، قولىمدى قىستى.

ءبىر سۇمدىق جىلىلىق ەسىپ ءوتتى. اعانى العاش كورۋىم وسى ەت-ءىن...

- ءاي، ءوزىڭ دە قۋسىڭ-اۋ، الگىندە سەنىڭ جىگىت دەگەنىڭە اشەكەڭنىڭ بوركى

داعاراداي بوپ قالدى. جانى جىبەكتەي ەسىلگەن، كەز-كەلگەن نارسەگە بالاشا قۋانا بىلەتىن عاجاپ جان، - دەدى ءاسيا سىرتقا شىققان سوڭ.

تولعام

2012-13 جىلدارى «حابار» ارناسىندا «ايماقتار الامانى» اتتى جوبا جارىق كوردى. ەلىمىزدىڭ ءار ايماعىنان كەلگەن ونەرپازداردى باعالاۋشى قازىلار القاسىن اشىربەك اعا باسقاردى. مەن باعدارلاما تالابى بويىنشا ماڭعىستاۋلىق سايىسكەرلەردى قورعاۋشى بولىپ قىزمەت اتقاردىم. ياعني، ءتۇسىرىلىم بارىسىندا ونەرپازداردى سوزبەن دەمەپ، قازىلار القاسىنىڭ پىكىرىنە اسەر ەتۋگە ءتيىسپىن.

اشىربەك اعانىڭ تاعى ءبىر قىرىنا وسى كەزدە كۋا بولدىم. اقتى اق، قارانى قارا دەپ انىق ايتاتىن، اسا ءادىل كىسى ەكەن. ۇناماسا بەتىڭ بار، ءجۇزىڭ بار دەمەي، ايتىپ سالاتىن، ۇناتسا كوككە كوتەرە ماقتاپ تاستايتىن شىنشىل قازى بولدى.

تولەن اعانىڭ كەشىندەگى تاڭىرقاۋدان تۋعان پىكىرىمدى سول باعدارلامادا ايتتىم. «ابىشتەن كەيىن شەشەن دە سۇلۋ سويلەيتىن قازاق ءوزىڭىز بولارسىز، اعا» دەگەن پىكىرىمدى ۇناتتى ما، الدە باسقاشا قابىلدادى ما، جەكە شىعارىپ الىپ:

- اينالايىن، جاقسى ءسوزىڭ جان سەمىرتەدى. بىراق، ءابىش قايدا، مەن

قايدامىن. ابىشتەر باسىپ كەتكەن ىزگە تۇنەيتىن ادامدارمىز عوي ءبىز. دەسەك تە، كەيىنگى جاستىڭ ىشىندە كورگەنىم از ەدى، سيرەك تە بولسا تالاعىڭنىڭ ءبيتى بار، بولايىن دەپ تۇرعان بالا ەكەنسىڭ،- دەدى كوزىمە تىكە قاراپ.

ءسۇيتتى دە سومكەسىنەن «تولعام» دەگەن ەتجەڭدى جيناق شىعاردى. ادەمى جازۋمەن شيىرىپ «الماس ۇلىما! شىن ريزالىقپەن ۇسىنامىن. اشىربەك سىعاي» دەپ جازدى دا قولىما ۇستاتتى. تابان استىندا ءتاڭىر كوكتەن بەرە سالعان سونشاما باقىتقا يە بولا الماي اپالاقتاپ قالعان مەنى قالدىردى دا، كەلە باسىن سوزعان كەىستى نارداي نايقالا باسىپ جونەي بەردى...

اشىعىن ايتقاندا...

... الەۋمەتتىك جەلىدەگى نۇركەننىڭ پاراقشاسىنداعى جازۋ مەن فوتوعا كوزىم جاساۋراپ قايتا-قايتا قارادىم. جوق. جانارىم الداعىسى كەلمەي تۇر. اشىربەك اعامىزدىڭ جامانات حابارى... ۇيقى ءشايداي اشىلدى. كوز الدىمنان اسىل اعامەن ۇشىراسقان از ساتتەردىڭ ءتاتتى ەستەلىكتەرى وتە شىقتى. ءاسيانى ويلادىم. «بەيشارا قىز، جالعىز، جەتىم قالدى-اۋ... تەاتر دا، ساحنا دا...» ويىم تاپىراقتاپ، ءبىر ارناعا توعىسار ەمەس. قۇلازىپ قالدىم. ءبىر ءىنىم حات جازادى «مىنالار بىرىنەن سوڭ ءبىرى كەتىپ. ءمازى جوق بوپ بارا جاتىر، ءا؟! شالدار ازايعان سايىن ابەكەڭدى ويلاپ، قايعى جەيمىن» دەپ... ودان بەتەر اۋىرلاي تۇسەم...

... ءۇش-اق كۇن بۇرىن باعدارلامامدا ساراپشى بولعان. قازاقتىڭ تويى مەن اساباسى توڭىرەگىندە نەبىر كەلىستى ويلارىن ايتقان. تەاتر ارتىستەرىنىڭ تويعا شىعىپ كەتكەنىنە قىنجىلىس بىلدىرگەن. «ابايدى، وتەللونى، قوزىنى ويناعان ءجايساڭ جىگىتتەر تويدىڭ دەڭگەيىنە ءتۇسىپ، سايقىمازاقتىڭ رولىنە كىرگەنىن كورگەندە جانىم شىعىپ كەتە جازدايدى» دەپ شىرىلداعان. «ونداي ارتىستەردىڭ جۇرگىزگەن تويىنا ءبىر قاتىسقان سوڭ ساحناداعى بەينەسى سولعىنداپ سالا بەرەدى» دەپ بازىنا ايتقان. اكادەميالىق ءبىلىم بار كاسىپقوي ارتىستەردىڭ مەيرامحانا جاعالاپ كەتەرىنە رەنجىپ، تالاي جاقسى ارتىستەرىنىڭ اتىن اتاپ تويدان قىزعاناتىنىن ايتقان...

... ەندىگىسى مىناۋ... ء«وزى جوق» دەيدى. كادىمگى تالاي الىپتى الىپ سوققان ۇيقى. «كەشكە جانتايىپ، سودان ماڭگى ويانباسقا كەتتى» دەيدى... سەنبەيسىڭ. قيمايسىڭ. كونەسىڭ...

... «تۇستە ۋاقىتىڭ بولسا، 6-قاباتقا سوعىپ، مەنى ءبىر قۇشاقتاپ كەتشى...» ءاسيا ەكەن. باردىم. قاسقا قىزدىڭ كوزى بۇلاۋداي. ءۇن جوق، ەگىلە بەرەدى. باسىنان سيپاپ جۇباتقان بولدىم. اشىربەكتەي بولۋى قايدااا ماعان؟! اشەكەڭنىڭ اسەكەڭە دەگەن كوڭىلى بولەك ەدى عوي.

... جاسى كەپپەگەن جانارمەن سىرتقا، قار جامىلعان استاناعا قادالا قاراپ، ءۇنسىز تۇرىپ قالدى. اسپان بۇلتسىز، قاراشانىڭ سوڭىندا كەزدەسەر سيرەك شۋاقتى كۇندەردىڭ ءبىرى ەدى...

بىرنارسە ايتىپ كۇلگەن بولدى. شىنايى كۇلە المادى... «تالاسبەك كەتكەندە كۇيزەلىپ، ورنىمنان تۇرا الماي قالعام. اشىربەك اعانىڭ جايدارىلىعى شىعار، ول كىسى تۋرالى ادەمى، جىلى ەستەلىكتەردىڭ كوپتىگى شىعار، سەنىڭ قاسىمدا تۇرعانىڭ بار ازداپ كوڭىلىم كوتەرىلدى» دەدى ماعان.

ءۇنسىز كەلىستىم. ءاسيا ايتسا، ءبىلىپ ايتادى. اشىربەكتىڭ مەكتەبى عوي.

... ال، استانا اسپانى شۋاقتى ەدى. ءدال اشىربەكتىڭ وزىندەي شۋاقتى!

الماس التاي

استانا قالاسى

28.11.2014

Abai.kz