ۋكراينادا كەزەكتى ساياسي ناۋقان باستالدى. پارلامەنتتىك سايلاۋ ىشكى ساياساتتاعى ەڭ ماڭىزدى ساۋال: «ۋكراينا قايدا بارادى؟» دەگەن ساۋالعا جاۋاپ بەرۋگە ءتيىس. بۇل سايلاۋ ءتۇرلى ساياسي پارتيالاردىڭ اراسىنداعى باسەكەلەستىك تۋدىرعانىمەن، بۇرىنعىداي ساياساتتىڭ ەتنيكالىق ەلەمەنتىنەن ايرىلعاندىعى ايقىندالدى. ءبىر شىندىق ايقىن سەكىلدى، ۋكراينا ەشقاشان رەسەيمەن وداقتاستىققا بارمايدى. سەبەپتەرىن تاراتىپ كورەيىك.

بىرىنشىدەن، ۋكرايناداعى رەسەيشىل پارتيا «ايماقتار پارتياسى» سايلاۋعا السىرەپ كەلدى. رەسەيدىڭ قىرىمدى اننەكسيالاۋى، شىعىس ۋكرايناداعى سەپاراتيستەردى قولداۋى، ۋكراينامەن ءبىرتۇتاس ەكونوميكالىق ايماق تۋرالى شارتتىڭ بولعانىنا قاراماستان، ءتۇرلى ەكونوميكالىق سانكتسيالاردى قولدانۋى، سونىمەن بىرگە الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق قىسىم ۋكراين جۇرتشىلىعىن رەسەيدەن ءتۇڭىلدىردى. تۇڭىلدىرگەنى سونشالىق، پارلامەنتتىك سايلاۋ ناۋقانىن كوپ پارتيالار «ايماقتار پارتياسىنىڭ» وكىلدەرىنىڭ جارنامالارىن قوقىس جاشىگىنە لاقتىرۋدان باستاپ جاتىر، بۇل باعىت تەك كيەۆتە ەمەس، ۋكراينانىڭ بارلىق ايماقتارىندا كەڭ كورىنىس تابۋدا.

ەكىنشىدەن، سايلاۋعا قىرىم جانە شىعىس ۋكراينانىڭ حالقى قاتىسپايتىندىعى بەلگىلى بولدى. بۇل شىعىس ۋكراينا تۇرعىندارىنىڭ سايلاۋعا بويكوت جاريالاۋىمەن بايلانىستى. ۋكراينانىڭ قالعان بولىگىندەگى ءورىستىلدى ازاماتتار رەسەيدىڭ قىسىمىنان زارداپ شەگىپ وتىر. ياعني ۋكرايناعا قاتىستى سانكتسيالار ۋكرايناداعى ورىس ۇلتىنىڭ وكىلدەرىنە دە ءوز كەسىرىن تيگىزبەي وتىرعان جوق.

ۇشىنشىدەن، ۋكراينا رەسەي سىرتقى ساياساتىنىڭ ناتيجەسىندە بۇرىن سوڭدى بولماعان ۇلتتىق رۋحتىڭ كوتەرىلۋى جاعدايىندا ءومىر سۇرۋدە. كەز-كەلگەن قاقتىعىس جاعدايىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان قوعامدا ۇلتشىل كۇشتەردىڭ باسىمدىققا جەتۋى زاڭدىلىق. بىراق بۇعان رەسەي دە كىنالى. باتىستىق قوعامدا مەملەكەتتەر ءوز مۇددەلەرىن قورعاۋ ءۇشىن ءتۇرلى لوببيستىك ۇيىمداردى قولدانىپ، ساياسي باسەكەگە ارقا سۇيەسە، رەسەي ءوز اسكەرلەرىن كىرگىزىپ ەكونوميكالىق سانكتسيالار قولدانادى. سوڭعى ۋاقىتتا جۇرگىزىلگەن الەۋمەتتىك ساۋالناما ۋكراينا حالقىنىڭ 75 پايىزىنىڭ ءپۋتيندى ەڭ جەككورىنىشتى شەتەلدىك ليدەر دەپ ەسەپتەيتىندىگىن كوسەتتى. بۇل وبەكتيۆتى ناتيجە.

تورتىنشىدەن، رەسمي كيەۆ وسى ۋاقىتقا دەيىن ءوزىنىڭ گۋمانيستىك باعىتىنان تايماۋعا تىرىسىپ جاتقاندىعىن اڭعارتادى. شىعىس ۋكراينانى ەسەپتەمەگەندە وزگە ايماقتاردان ءورىستىلدى ازاماتتاردىڭ ۇدەرە كوشۋى اڭعارىلمايدى. كەرىسىنشە، شىعىس ۋكراينادان كيەۆ جانە وزگە ايماقتارعا باعىتتالعان كوش ۇدەپ تۇر. ەگەر بەلگىلى ايماقتاعى ۇكىمەت ءتيىمدى ساياسات جۇرگىزىپ جاتقان بولسا مۇنداي كوشتىڭ ورىن الۋى قىزىق كورىنەدى ەمەس پە؟ مۇندا شىعىس ۋكراينا ءۇشىن كۇرەسۋشى تۇرعىندارعا قاراعاندا، رەسەيدەن كەلگەن «ەرىكتىلەر» سانى كوپپتەۋ سەكىلدى.

بەسىنشىدەن، شىعىس ۋكراينامەن بولعان قاقتىعىس بارىسىندا رەسمي كيەۆ موبيليزاتسيا جۇرگىزۋگە ءماجبۇر بولدى. بۇل ۋكرايناداعى مىڭداعان وتباسىلار وزدەرىنىڭ اسىراۋشىلارىنان ايرىلىپ وتىر دەگەن ءسوز. شىعىس ۋكراينا بۇل قاقتىعىستا رەسەيگە ارقا سۇيەيتىندىگى بەلگىلى. ياعني وتباسىلاردىڭ ءوز اسىراۋشىلارىنان ايرىلۋىنا ىقپال ەتىپ وتىرعان ناقتى رەسەيدىڭ ءوزى ەكەندىگىنە ۋكرايندىقتاردىڭ ەشقانداي كۇمانى جوق.

التىنشىدان، ۋكراينانىڭ بارلىق دەرلىك ساياسي كۇشتەرى تەك شىعىس ۋكراينا عانا ەمەس، ءتىپتى قىرىمنىڭ اننەكسياسىمەن كەلىسپەيتىندىگىن مالىمدەۋدە. ياعني، ازاماتتىق قانتوگىستىڭ توقتاۋى ەكىتالاي. سايلاۋ بىتەر-بىتپەس ۋكراين اسكەرلەرى جاڭا ۇلكەن اسكەري وپەراتسيالارعا دايىندىعىن باستايتىندىعىن ەشكىم جاسىرىپ وتىرعان جوق. ونىڭ ۇستىنە وسى سايلاۋعا بۇرىن سوڭدى بولماعان ميلليتاريستىك كومپونەنت كىرىپ وتىر. ول قاقتىعىستا ءوزىنىڭ بەلسەنىلىگىمەن تانىلعان دالا كومانديرلەرى. بۇل ادامدار ءوزىنىڭ نەگىزگى ماقساتى ۋكراينانىڭ تەرريتوريالىق تۇتاستىعىن قالپىنا كەلتىرۋ ەكەندىگىن ەشقاشان جاسىرعان ەمەس. قىزىعى بۇل باعىتقا قارسى تۇرۋعا مۇددەلى «رەسەيشىل» كۇشتەردىڭ بارلىعى سايلاۋدان باس تارتۋدا. بۇل اسكەري باعىتتى قولدايتىن كۇشتەردىڭ جەڭىسىندە كۇمان تۋدىرمايدى.

ال «ۋكراينا قايدا بارادى؟» دەگەن ساۋالعا دا جاۋاپ تابىلعان سەكىلدى. 26 قازانداعى پارلامەنتتىك سايلاۋعا قاتىسۋشىلاردىڭ بارلىعى وزدەرىنىڭ نەگىزگى ماقساتى ەۋروپا وداعىنا كىرۋ ەكەندىگىن جاسىرىپ وتىرعان  جوق. سەبەبى ۋكراينانىڭ تەرريتوريالىق تۇتاستىعى مەن ەكونوميكالىق دامۋى باتىستىق ەلدەر كەپىلدىك بەرە الاتىننداي كورىنەدى.

نە بولسا دا ماڭىزدى سۇراقتاردىڭ بارلىعىنا نۇكتە قويىلعانداي. ماڭىزدىسى - مۇنداي تاريحي وقيعالاردان ساباق الۋدا. وسى سايلاۋ رەسەي مەن ۋكراينانىڭ باۋىرلاستىق قاتىناستارىنا قوش ايتىسۋىنا الىپ كەلۋ ىقتيمالدىعى جوعارى. سوڭعى ءارى ەڭ ماڭىزدى ساۋال، رەسەي وسى سايلاۋ قورىتىندىسىنان نە تۇيەر ەكەن؟

شىڭعىس ەرگوبەك

Abai.kz