نۇكىس سوتىندا جاۋاپقا تارتىلعان قازاقستاندىقتار قازاق-وزبەك شەكاراسىنان بايقاماي وتكەندەرىن ايتتى. قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى نۇرتاي ابىقاەۆ بۇعان دەيىن ولاردىڭ «وزبەك شەكاراسىن زاڭسىز كەسىپ ءوتىپ، ۇرلىق جاساعانىن مويىنداعانىن» مالىمدەگەن بولاتىن.

قازاقستاندىقتار وزبەك شەكاراسىنان بايقاماي وتكەندەرىن ايتتى

نۇكىس سوتىندا جاۋاپقا تارتىلعان قازاقستاندىقتار قازاق-وزبەك شەكاراسىنان بايقاماي وتكەندەرىن ايتتى. قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى نۇرتاي ابىقاەۆ بۇعان دەيىن ولاردىڭ «وزبەك شەكاراسىن زاڭسىز كەسىپ ءوتىپ، ۇرلىق جاساعانىن مويىنداعانىن» مالىمدەگەن بولاتىن.

قازاقستاندىقتار وزبەك شەكاراسىنان بايقاماي وتكەندەرىن ايتتى

مامىردىڭ 28-ىندە قاراقالپاقستاننىڭ استاناسى نۇكىس قالاسىندا اقتوبەلىك جۇرگىزۋشىلەرگە قاتىستى قوزعالعان قىلمىستىق ءىس بويىنشا سوتتىڭ ەكىنشى وتىرىسى ءوتتى.
وزبەك پروكۋراتۋراسى جاۋاپقا تارتىلعان قازاقستاننىڭ 27 ازاماتىنا قازاق-وزبەك مەملەكەتتىك شەكاراسىنان زاڭسىز ءوتىپ، قاراقالپاقستان اۋماعىندا ۇرلىق جاساعان دەگەن ايىپ تاعىپ وتىر.
بەيسەنبى كۇنگى سوت وتىرىسىنا ايىپتالۋشىلاردىڭ تۋعان-تۋىستارى دا قاتىستى. بىراق وزبەك زاڭ ورىندارى ولاردىڭ ەشقايسىسىن قاماۋ وتىرعاندارمەن جولىقتىرماي قويدى، دەپ حابارلادى ازاتتىققا قازاقستاننان نۇكىسكە ارنايى بارعانداردىڭ ءبىرى جانار ساعىنباەۆا. ول ءوز اعاسىمەن حال-جاعداي سۇراسا الماپتى.
– جانار، بەيسەنبى كۇنگى سوت وتىرىسى قالاي ءوتىپ جاتىر؟
– بۇگىن سوتتا جاۋاپ بەرگەن قازاقستاندىق ءتورت ازاماتتىڭ بارلىعى وزبەكستان تەرريتورياسىنا اداسىپ كىرىپ كەتكەندەرىن ايتتى. ولار: «وزبەكستان دەگەن ەشقانداي جازۋ بولعان جوق، ءبىزدىڭ ارامىزدا ەشقانداي ۇيىمداستىرۋشى جوق، ءبىر بىرىمىزبەن تەك وسىندا كەلگەندە عانا تانىستىق» دەپ جاۋاپ بەردى، – دەيدى جانار ساعىنباەۆا.
ونىڭ ايتۋىنشا، ايىپ تاعىلعانداردى قورعاۋ ءۇشىن قازاقستاننان بارعان ادۆوكاتتاردى وزبەك سوتى ىسكە قاتىستىرماي، جازباشا تۇردە تۇسىنىكتەمە بەرىپ كەرى قايتارىپتى. وزبەكستاننىڭ زاڭى بويىنشا، بۇل ەلدە سوتقا تارتىلعانداردى تەك سول ەلدىڭ زاڭگەرى عانا قورعاۋعا قۇقىلى ەكەن.
بيىلعى اقپان ايىنىڭ 26-سىندا وزبەكستاننىڭ قازاقستانمەن شەكارالاس ايماعىندا ۇستالعان قازاقستاندىق 27 ادامنىڭ ۇستىنەن قوزعالعان قىلمىستىق ءىستى تىڭداۋدى نۇكىس سوتى مامىردىڭ 25-سىندە باستاعان بولاتىن.

قازاقستان كونسۋلى سوتقا كىرگىزىلمەگەن

تۋىستارىنىڭ سوزىنە قاراعاندا، قازىر ايىپتالعانداردى وزبەكستاندىق 4 ادۆوكات سوتتا قورعاپ جاتىر ەكەن. بىراق، وزبەكستاندىق پروكۋراتۋرا وكىلدەرى سەكىلدى، ولار دا وسى ءىس جايىندا ازاتتىق تىلشىسىمەن تىلدەسۋگە كەلىسىم بەرمەدى.
جانار ساعىنباەۆانىڭ ايتۋىنشا، العاشقى سوت ماجىلىسىنە قازاقستاننىڭ رەسمي ورىندارىنان ەشكىم كەلمەگەن. ال بەيسەنبى كۇنگى سوت تىڭداۋىنا قازاقستاننىڭ وزبەكستانداعى كونسۋلى بابۋر داۋرەنبەكوۆ كەلگەنىمەن، سۋديا ونىڭ سوتقا قاتىسۋىنا رۇقسات بەرمەگەن.
نۇكىستەگى سوتقا قاتىستى قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر مەكەمەسى دە اقپارات بەرۋگە ساراڭدىق تانىتىپ وتىر. مامىردىڭ 28-ءى كۇنى مينيسترلىكتىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى ءىلياس وماروۆ ازاتتىق تىلشىسىنە «بۇل جاعدايعا قاتىستى وزىندە ەشقانداي اقپاراتتىڭ جوق» ەكەندىگىن ايتۋمەن شەكتەلدى.
بۇعان دەيىن، باسپاسوزگە بەرگەن سۇحباتىندا، قازاقستان سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى نۇرتاي ابىقاەۆ نۇكىستە قاماۋدا وتىرعان قازاقستاندىقتاردىڭ بارلىعى وزبەك شەكاراسىن زاڭسىز كەسىپ وتكەنىن جانە ۇرلىق جاساعانىن مويىندادى، دەپ مالىمدەگەن بولاتىن.
– ۇستالعانداردىڭ وزدەرىنىڭ تۇسىنىگى بويىنشا، ولاردىڭ ماقساتى ىستەن شىققان قۇبىرلاردى ۇرلاۋ بولعان. ولاردى جالداعان ازاماتتار قازىر ۇستالىپ، ولارعا قاتىستى قىلمىستىق ءىس قوزعالدى، – دەگەن ەدى نۇرتاي ابىقاەۆ.

قازاقستاندىق پوليتسەيلەر دە نۇكىستەن بوس قايتتى

نۇكىس سوتىندا جاۋاپ بەرىپ جاتقان قازاقستاندىق 27 ازاماتتىڭ بارلىعى اقتوبە وبلىسىنىڭ تۇرعىندارى. ولاردى جۇمىسقا جالداپ وزبەكستانعا بارۋعا سەبەپكەر بولعان دەپ كۇدىكتەلگەن جەرگىلىكتى ەكى كاسىپكەردى قازىر اقتوبە پوليتسەيلەرى قاماۋدا ۇستاپ وتىر.
قۇقىق ورىندارىنىڭ دەرەگىندە، 1963 جانە 1966 جىلدارى تۋعان ول ەكى ازامات بىرنەشە جىل بويى مەتالل سىنىقتارىن جيناۋمەن، قارا مەتالدى تومەن باعامىن ساتىپ الىپ، ساتۋمەن اينالىسىپ كەلگەندەرى ايتىلعان. پوليتسيا قىلمىستىق كودەكستىڭ 209-بابىنىڭ (ەكونوميكالىق كونتراباندا) 3-تارماعى بويىنشا ءىس قوزعاپ، تەرگەۋ باستاعان.
الايدا، اقتوبە وبلىستىق ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ باستىعى المات يمانعاليەۆتىڭ ازاتتىققا ايتۋىنشا، الگى ەكى كاسىپكەردىڭ كىناسى بار-جوعىن انىقتاۋ ءۇشىن وزبەكستان اباقتىسىندا جاتقان 27 جۇرگىزۋشىنىڭ تۇسىنىگى قاجەت.
– مامىردىڭ 2-سىندە ءبىزدىڭ ەكى قىزمەتكەرىمىز نۇكىسكە ارنايى بارىپ، اباقتىدا وتىرعان قازاقستان ازاماتتارىمەن كەزدەسە الماي قايتىپ كەلدى. وزبەكستاننىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنىڭ وكىلدەرى «مىنا قۇجات دۇرىس ەمەس، انا قۇجات جەتىسپەيدى» دەگەن ءتۇرلى سىلتاۋلار ايتىپ، ولاردى قاماۋ وتىرعان اقتوبەلىكتەرمەن جولىقتىرماي قويعان. نۇكىستە 20 كۇن بويى سارىلىپ كۇتكەن ءبىزدىڭ قىزمەتكەرلەر مامىردىڭ 22-سىندە قۇرقول قايتىپ ورالدى، – دەيدى المات يمانعاليەۆ.
دەگەنمەن، اقتوبە وبلىستىق ىشكى ىستەر دەپارتامەنتى قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ نۇكىستە ۇستالعان قازاقستان ازاماتتارىمەن كەزدەسۋدىڭ جولدارىن قاراستىرۋدا، دەپ قوستى ءباسپاسوز وكىلى.
ايىپتالۋشىلاردىڭ تاعدىرىنا اراشا سۇراعان تۋعان-تۋىستارى وسىعان دەيىن قازاقستاننىڭ جەرگىلىكتى جانە ورتالىق بيلىك ورىندارىنا بىرنەشە رەت ارىز-شاعىممەن بارىپ، نارازىلىق شارالارىن دا وتكىزدى.
ولاردان ناتيجە بولماعان سوڭ، اقش پرەزيدەنتى باراك وباما مەن رەسەي پرەزيدەنتى دميتري مەدۆەدەۆكە ۇندەۋ جولداپ، ولاردان وزبەكستان پرەزيدەنتى يسلام كاريموۆپەن سويلەسىپ، ۇستالعانداردى ەلگە قايتارۋعا كومەكتەسۋدى وتىنگەن-ءدى.
نۇكىستەگى سوت وتىرىسى مامىردىڭ 29-ىندا جالعاسپاق.

مانشۇك اساۋتاي 28.05.2009
“ازاتتىق” راديوسى