ا.مۋكاباي:

بەكە، كوشى-قون جايىندا، شەتتەگى كانداستارىڭىز جايىندا نە ايتاسىز؟ ەگەر ءسىز وسى سالانى باسقارسانىز، جۇمىستى نەدەن باستار ەدىڭىز؟

بەرىك ابدىعاليۇلى:

– بۇل ەندى كوپتەن بەرى قوردالانعان ماسەلە عوي. الدىندا ساراپشىلاردىڭ قىتاي دا، تۇركيا دا جانە باسقا ەلدەردە جۇرگىزگەن ساۋالناماسى نەگىزىندە شەتەلدەگى قازاقتاردىڭ كوپشىلىگىنىڭ ەلگە كەلۋ ويى بار دەگەن تۇجىرىم جاسادى. ال ۇكىمەتتە «كەلەتىنى كەلدى، بولدى» دەگەن وي بولىپ، كۆوتانى توقتاتىڭدار دەگەن شەشىم بولعان. شىن مانىندە بۇل «كەتەتىنى كەتتى، كەلەتىنى كەلدى» دەيتىن شارۋا ەمەس. ول ارقاشان جۇرەتىن ءۇردىس. ويتكەنى ءار ءبىرى جاعدايىنا بايلانىستى كەلگەن ۋاقىتىندا كەلەدى. الەمنىڭ ءار جەرىندەگى قازاقتىڭ ءبارى بىراق تولىق كەلە المايتىن دا شىعار. مەن ويلايمىن بارلىق قازاق بىزگە تەڭ عوي، دەگەنمەندە ونەرلى، تالانتتى جاستاردى جاستايىنان تاڭداپ، مەكتەپتە جۇرگەن كەزىنەن بايقاپ ولاردى ارناۋلى تۇردە شاقىپ، مەملەكەت قامقورىنا الىنىپ، ارنايى ينتەرناتتاردا وقىتۋ كەرەك. جالپى ايتقاندا شەت ەلدەردە جۇرگەن قانداستارىمىزعا ارنالعان «بولاشاق» باعدارلاما سەكىلدى باعدارلاما قاجەت. ەلگە كەلەم دەگەن جاستاردىڭ تالانتىن ودان ارى اشسا، ەرتەڭ ولار ەلىمىزدىڭ ماقتانىشى بولادى. ولار ءسويتىپ ءوز اياقتارىنان تۇرىپ كەتسە، ەرتەڭ اكە-شەشە، تۋىس تۋعاندارى دا كەلەدى عوي. سوسىن ارينە كاسىپكەرلىك سالاسى ەكونوميكالىق تۇرعىدا اعايىندار كەلىپ يمپورت-ەكسپورت سالاسىنداعى ماسەلەلەردە بەلگىلى ءبىر جەڭىلدىكتەر بولسا، ونى ەندى ەكونوميستەرمەن اقىلداسۋ كەرەك. دەگەنمەن دە اعايىنداردىڭ ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى كاسىپكەرلىك ىستەرىن دامىتسا، ەلگە كەلىپ گۇلەندىرىپ جاتسا ءبىزدىڭ زاڭعا بايلانىستى ءبارى بىردەي دەيدى عوي، ال ەكى ەلدىڭ اراسىندا قازاقستان مەن تۇركيا، قازاقستان مەن قىتاي، يران وسى ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىقتاردى نىعايتۋعا بەلگىلى ءبىر جەڭىلدىكتەر بولسا. ويتكەنى سول مەملەكەتتەردى بىزدەن كورى سول جاقتان كەلگەن قانداستارىمىز جاقسى بىلەدى. ءبىز ول مەملەكەتتىڭ مەكەمەلەرىنەن الدانىپ قالساق، ولار الدانبايدى. سونداي ءبىر ساۋدا، ەكونوميكالىق جاعىنان جەڭىلدىكتەر بولسا، ءبىر جاعىنان ول جاقتاعى مەكەمەلەر، زاۋىتتار ىستەپ جاتىر عوي. سونداي ءبىر كىشكەنە بولسا دا ناقتى- ناقتى قادامدار كەرەك سياقتى دەپ ويلايمىن. بۇرىن ەڭ كوپ ماسەلە اداپتاتسيا، ءتىل ماسەلەسى، زاڭ ماسەلەسى سولاردى ايتاتىن، قازىر ەندى وعان كوبىسىنىڭ ەتى ۇيرەندى. كەلىپ جاتقاندار دا قانداي ماسەلەلەر بارىن جوبالاپ بىلەدى، قالاي اياققا تۇرىپ كەتەمىز دەپ پسيحولگيالىق جاقتان دايىن بولىپ كەلەدى. جۇمىس جوقتىعىندا ءبىلىپ، قازىر بارىنە دايىن بولىپ كەلە جاتىر.

ءوزىم ارقالىقتا اكىم بولىپ تۇرعاندا ارنايى ورالماندارمەن كەزدەسەيىنشى دەپ ەدىم، سويتسەم ولاردىڭ ءتىزىمى ەشكىمدە جوق ەكەن. سوسىن حابارلامامەن شاقىردىم. ءسويتىپ كەلدى، كوڭىل-كۇيلەرىن، قانداي ماسەلەلەرىڭىز بار ءبارىن ايتىڭىزدارشى دەدىم. ولار تىركەۋ ماسەلەلەرىنىڭ قيىندىعىن ايتتى. سوسىن سىزدەرگە ارناۋلى كوشى-قون پوليتسياسى بولسىن بارىنە ايتتىم، ەشقانداي شەكتەۋ بولماسىن دەپ، كەلىڭىزدەر، تۋىستارىڭىزدى اكەلىڭىزدەر ارقالىقتا ەشقانداي شەكتەۋ بولمايدى دەپ، اكىمى رەتىندە قولداۋىمدى ءبىلدىرىپ جاناشىرلىعىمدى ءبىلدىردىم. ولاردىڭ دا بيلىكتىڭ قولداۋى ءبلىنىپ، اكىمنىڭ نازارى اۋىپ جاتقانىنا كوڭىلدەرى كوتەرىلىپ قالدى. ءوزىم دە سەندەرگە بىرەۋ ورالمانسىڭدار دەپ ءتيسىپ جاتسا ماعان كەلىڭدەر، سەندەردىڭ قۇقىقتارىڭدى مەن قورعايمىن دەپ ارقايسىسىنا ءوز تىلەگىمدى ايتىپ قويدىم. مىنە ءبىز سونىڭ بارىنەن وتتىك، ەندى قوسىمشا تالانتتى بالالاردى تارتۋدى جولعا قويساق، ەرتەڭ اكە شەشسىن ءوزى-اق الىپ كەلەدى.

(بەرىك ابدىعاليۇلىنىڭ "قامشى.كز" سايتى ارقىلى قويىلعان سۇراققا بەرگەن جاۋابىنان)