ءبىر-اق كۇندە، 20 تامىزى كۇنى قازاقستان ۇكىمەتى پرەمەر-مينيستر  كارىم ءماسىموۆتىڭ شەشىمىمەن تەڭگە باعامىن بەتىمەن جىبەردى. اقش-تىڭ 1 دوللارىنا شاققانداعى قازاق تەڭگەسىنىڭ باعامى 300 تەڭگەگە شاپشىعاندا دا، كارىم ءماسىموۆ مىرزا  «باعا تۇراقتى بولادى» دەپ، ءمىز باقپادى. سودان بەرگى 2,5 ايدىڭ ىشىندە ەلىمىزدە باعاسى وسپەگەن بىردە-ءبىر تاۋاردىڭ ءتۇرى قالمادى. ءتىپتى، ازىق-تۇلىكتىڭ باعاسى اسپانداپ، 50 پايىزدان استى. 1 ليتر كۇنباعىس مايىنىڭ باعاسى بۇرىنعى 300 تەڭگەدەن – 450-500 تەڭگەگە، 5 ليترلىك سۇيىق ماي 1300 تەڭگەدەن – 2300-2500 تەڭگەگە (رەسپۋبليكا بويىنشا ورتاشا باعا), قانت – 50 تەڭگەگە، ءسۇت – 40 تەڭگەگە، كۇرىش – 60 تەڭگەگە ت.س.س. قىمباتتادى. بەنزيننىڭ باعاسى دا شارىقتادى.

دامىعان 30 ەلدىڭ قانجىعاسىنا قولىمىز جەتپەي جۇرگەندە، ءاپ ساتتە-اق الەمدەگى ەڭ كەدەي افريكا ەلدەرى مەن چاد دەپ اتالاتىن ەلدىڭ قاتارىنا قوسىلدىق. ماسقارا بولعاندا، كارىم ءماسىموۆتىڭ ۇكىمەتى باعانىڭ تۇراقتىلىعىن ۇستاپ تۇرماق تۇگىلى، 2016 جىلدىڭ مەملەكەتتىك بيۋدجەتىن بەكىتە الماي، الەمنىڭ الدىندا جەرگە قارادى. نەگە دەسەڭىز، كۇنى ەرتەڭ 1 اقش دوللارىنىڭ قانشا قازاق تەڭگەسىنە تەڭ بولاتىنىن ەشكىم بىلمەيدى. بۇل دەگەنىڭىز - كارىم ءماسىموۆتىڭ ءوزى مەن ۇكىمەتى ساۋاتسىز دەگەن ءسوز.

بىرەۋلەر ۇلتتىق بانكتىڭ باسشى­لىعىنا دانيار اقىشەۆ كەلگەندە «1 اقش دوللارى – 250 تەڭگەگە تومەندەيدى» دەپ مىسىقتىلەۋ ايتىپ ەدى، قاتەلەستى. ويتكەنى، ءبىزدىڭ ەلىمىزدە بيلىكتەن تىس، ءوز ساياسات-زاڭدىلىقتارىمەن جۇمىس ىستەيتىن بىردە-ءبىر مەكەمە جوق. ءتىپتى، سوت قۇرىلىمى دا، قوس پالاتالى پارلامەنت تە اقوردا مەن ۇكىمەتتىڭ رۇقساتسىز تۇشكىرە دە المايدى...

سولاي-اق دەلىك. ەندەشە، قازاق ەكونوميكاسىنىڭ بۇگىنگى اسا اۋىر اقۋالى مەن تەڭگەنىڭ قۇنسىزدانۋىنا شارۋاشىلىققا تىكەلەي جاۋاپ بەرۋگە ءتيىس (كونستيتۋتسيا بويىنشا) ۇكىمەت، ياعني، ونىڭ باسشىسى كارىم ءماسىموۆ نەگە باسىمەن جاۋاپ بەرمەيدى؟!. بۇل باسسىزدىق قاشانعا دەيىن سوزىلادى؟ جاعدايدىڭ ۋشىققانىن تۇسىنگەن ەلباسى ەل كەزىپ، ينۆەستيتسيا تارتىپ ءجۇر. ال، ەلدىڭ شارۋاشىلىعىنا تىكەلەي جاۋاپتى ۇكىمەتباسى كارىم ءماسىموۆ نە ىستەپ وتىر؟!.

اۋىلشارۋاشىلىق ءمينيسترى اس­ىلجان مامىتبەكوۆ جاڭا جىلدان باستاپ، ناننىڭ باعاسىنىڭ 10 تەڭگەگە وسەتىندىگىن جەردەن جەتى قويان تاپقانداي مالىمدەدى. استىعى شاش-ەتەكتەن، ەكسپورتقا قىرۋار استىق ساتاتىن ەلىمىزدە ناننىڭ قۇنى نەگە وسەدى؟ بۇلاي ەتۋ – قىلمىسپەن پارا-پار قىلىق قوي!..

ناننىڭ باعاسىنىڭ قىمباتتاۋ سەبەبىن ا.مامىتبەكوۆ ەلەكترو-ەنەر­گيانىڭ شىعىنمەن تۇسىندىرۋگە تىرىس­تى. سوندا بۇگىنگى كۇنگە دەيىن نان كۇننىڭ قىزۋىمەن ءپىسىپ كەلىپ پە؟..

اۋىلعا جاۋاپ بەرەتىن ءۋازىر مەم­لەكەتتىڭ اۋىلشارۋاشىلىعىن قولدا­ۋىن (سۋبسيديروۆانيا) دا توق­تاتۋعا ءماجبۇر ەكەندىگىن ايتتى. جەردىڭ بە­تىندەگى بىردە-ءبىر مەم­لەكەتتىڭ اۋىل­شارۋىشىلىعى مەم­لەكەتتىڭ قولداۋىنسىز ءومىر سۇرە المايدى. ويتكەنى، تابيعات زاڭدارى – ادامنىڭ قولدان جازعان زاڭدارىنا باعىنبايدى: بىردە استىق مول شىعادى، بىردە قۋاڭشىلىق بولادى...

اسىلجان مامىتبەكوۆتىڭ اشقان ءبىر «جاڭالىعى»: «نان – ەكونوميكالىق ءونىم. سوندىقتان، ەكونوميكا زاڭدارىنا باعىنۋى كەرەك» ەكەن... ءبىزدىڭ ۇكىمەت مۇشەلەرى سايراپ قويا بەرگەندە ەرتەگىشى اندەرسون دا، وتىرىكشى الداركوسە دە جارتى جولدا شاڭ قاۋىپ قالادى. اسىلجان مامىتبەكوۆ بىلايشا «باسنيا» ايتتى: سوڭعى 5-6 جىلدا ءبىز ناننىڭ «1 سورتتى ۇن) باعاسىن ۇستاپ تۇرۋعا جىلىنا 6-8 ميللارد تەڭگە (كەيدە 15 ملرد تەڭگەگە دەيىن) جۇمسادىق. 2014−2015 جىلدارى 17 ملرد تەڭگەگە جەتتى. ەگەر ءبىز كەدەيلەرگە عانا كومەكتەسسەك، جىلىنا نەبارى 1,5 ملرد تەڭگە عانا شىعىندانادى ەكەنبىز. بىزدەگى ناننىڭ باعاسى بايلارعا دا، كەدەيلەرگە دە بىردەي. بۇل – ادىلدىك ەمەس. ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ نان كومبيناتتارىندا ءالى كۇنگە دەيىن سوۆەت زامانىنىڭ ەسكى تەحنيكاسى جۇمىس ىستەيدى. جاڭا تەحنولوگيا الۋعا قارجى جوق، ءبىز ناننىڭ باعاسىن قىمباتتاتپاساق، «قازاقتىڭ الەمدەگى ەڭ ساپالى بيدايى ءدامسىز نان كۇيىندە قالا بەرەدى». ءبىزدىڭ ادامدار جول اقىسىنا ناننىڭ باعاسىنان قىمبات تولەيدى. سوندىقتان، ناننىڭ قىمباتتاۋىن – ساياسيلاندىرۋدىڭ قاجەتى جوق.»

كوردىڭىز بە، ءبىزدىڭ باسشىلار حالىقتىڭ قالتاسىنا قول سالۋعا كەلگەندە، الدارىنا قارا تۇسىرمەيدى، ساندۋعاشتاي سايرايدى؟..

ال، اۋىلشارۋاشىلىق ءمينيسترى اسىلجان مامىتبەكوۆتىڭ ورىنباسارى ساپارحان وماروۆ باستىعىنان دا اسىرىپ جىبەردى. س.وماروۆ ورىس ادەبيەتىن، اسىرەسە، كرىلوۆتىڭ «كوگدا ۆ توۆاريششاح سوگلاسيا نەت، نا لاد يح دەلو نە پويديوت، ي ۆىيدەت يز نەگو نە دەلو، تولكو مۋكا...» – دەپ باستالاتىن «لەبەد، ششۋكا ي راك» دەيتىن عاجايىپ شىعارماسىن بويى مەن ويىنا تەرەڭ سىڭىرگەندىگىن كورسەتتى.

ۆيتسە-مينيستر س.وماروۆ قازاقستان­دىقتارعا ناندى ازىراق جەۋگە كەڭەس بەردى. ول قاتتى تەبىرەنىپ: «...حلەب كۋسكامي پروداۆات، ەتو داجە وچەن پراۆيلنو. پوچەمۋ وستايۋتسيا وستاتكي حلەبا؟ پوتومۋ چتو، مى بەرەم تسەلۋيۋ بۋلكۋ، ا دوما تولكو پولوۆينۋ ۋسپەۆاەم سەست». (تۇپنۇسقاداعى ورىس تىلىندە الىندى)...

«...بيىلعى جىلى ازىق-تۇلىك تاۋار­لارىنىڭ باعاسى 8 پايىزعا عانا ءوستى» – دەپ جالعان اقپار بەرگەن ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ شەنەۋنىكتەرى كەشكى داستارحاندا ءوزىنىڭ وتباسى مۇشەلەرىنىڭ بەتىنە قالاي قارايدى ەكەن دەشى؟!.

...ءسويتىپ، جاڭا جىلدان باستاپ ءبىر بولكە ناننىڭ باعاسى 80-90 تەڭگە بولادى دەپ كۇتىلۋدە... قانشاما جىل قاتارىنان اۋىلشارۋشىلىعىن باسقارعان اسىلجان مامىتبەكوۆتىڭ ءالى كۇنگە دەيىن «ەلىمىزدىڭ نان كومبيناتتارىندا سوۆەت زامانىنىڭ ەسكى تەحنيكاسى نەگە جۇمىس ىستەيتىندىگىن» جانە «كەدەي ادامدار» دەگەننىڭ كىمدەر ەكەندىگىن ءتۇسىندىرىپ بەرۋىن سۇرايمىز...

بىزدىڭشە، ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ 95 پايىزى جەڭىلدەتىلگەن باعاداعى نانعا ءزارۋ... سەنبەسەڭىز، دالاعا شىعىڭىز... (مۇنداي شەنەۋنىكتەرگە ايتار ءسوزىمىز دە جوق...)

قاجىمۇقان عابدوللا

Abai.kz