Júma, 20 Qyrkýiek 2024
Qogham 5947 0 pikir 13 Qarasha, 2015 saghat 12:54

DAGhDARYSQA QARSY JOSPAR JAZBAY, MÁSIMOV MYRZA QAYDA QARAP OTYR?

Bir-aq kýnde, 20 tamyzy kýni Qazaqstan ýkimeti Premier-ministr  Kәrim Mәsimovting sheshimimen tenge baghamyn betimen jiberdi. AQSh-tyng 1 dollaryna shaqqandaghy qazaq tengesining baghamy 300 tengege shapshyghanda da, Kәrim Mәsimov myrza  «Bagha túraqty bolady» dep, miz baqpady. Sodan bergi 2,5 aidyng ishinde elimizde baghasy óspegen birde-bir tauardyng týri qalmady. Tipti, azyq-týlikting baghasy aspandap, 50 payyzdan asty. 1 litr kýnbaghys mayynyng baghasy búrynghy 300 tengeden – 450-500 tengege, 5 litrlik súiyq may 1300 tengeden – 2300-2500 tengege (respublika boyynsha ortasha bagha), qant – 50 tengege, sýt – 40 tengege, kýrish – 60 tengege t.s.s. qymbattady. Benzinning baghasy da sharyqtady.

Damyghan 30 elding qanjyghasyna qolymyz jetpey jýrgende, әp sәtte-aq әlemdegi eng kedey Afrika elderi men Chad dep atalatyn elding qataryna qosyldyq. Masqara bolghanda, Kәrim Mәsimovting ýkimeti baghanyng túraqtylyghyn ústap túrmaq týgili, 2016 jyldyng memlekettik budjetin bekite almay, әlemning aldynda jerge qarady. Nege deseniz, kýni erteng 1 AQSh dollarynyng qansha qazaq tengesine teng bolatynyn eshkim bilmeydi. Búl degeniniz - Kәrim Mәsimovting ózi men ýkimeti sauatsyz degen sóz.

Bireuler Últtyq bankting basshy­lyghyna Daniyar Aqyshev kelgende «1 AQSh dollary – 250 tengege tómendeydi» dep mysyqtileu aityp edi, qatelesti. Óitkeni, bizding elimizde biylikten tys, óz sayasat-zandylyqtarymen júmys isteytin birde-bir mekeme joq. Tipti, sot qúrylymy da, qos palataly Parlament te Aqorda men Ýkimetting rúqsatsyz týshkire de almaydy...

Solay-aq delik. Endeshe, qazaq ekonomikasynyng býgingi asa auyr aqualy men tengening qúnsyzdanuyna sharuashylyqqa tikeley jauap beruge tiyis (Konstitusiya boyynsha) Ýkimet, yaghni, onyng basshysy Kәrim Mәsimov nege basymen jauap bermeydi?!. Búl bassyzdyq qashangha deyin sozylady? Jaghdaydyng ushyqqanyn týsingen Elbasy el kezip, investisiya tartyp jýr. Al, elding sharuashylyghyna tikeley jauapty ýkimetbasy Kәrim Mәsimov ne istep otyr?!.

Auylsharuashylyq ministri As­yljan Mamytbekov jana jyldan bastap, nannyng baghasynyng 10 tengege ósetindigin jerden jeti qoyan tapqanday mәlimdedi. Astyghy shash-etekten, eksportqa qyruar astyq satatyn elimizde nannyng qúny nege ósedi? Búlay etu – qylmyspen para-par qylyq qoy!..

Nannyng baghasynyng qymbattau sebebin A.Mamytbekov elektro-ener­giyanyng shyghynmen týsindiruge tyrys­ty. Sonda býgingi kýnge deyin nan kýnning qyzuymen pisip kelip pe?..

Auylgha jauap beretin uәzir mem­leketting auylsharuashylyghyn qolda­uyn (subsidirovaniya) da toq­tatugha mәjbýr ekendigin aitty. Jerding be­tindegi birde-bir mem­leketting auyl­sharuyshylyghy mem­leketting qoldauynsyz ómir sýre almaydy. Óitkeni, tabighat zandary – adamnyng qoldan jazghan zandaryna baghynbaydy: birde astyq mol shyghady, birde quanshylyq bolady...

Asyljan Mamytbekovting ashqan bir «janalyghy»: «Nan – ekonomikalyq ónim. Sondyqtan, ekonomika zandaryna baghynuy kerek» eken... Bizding ýkimet mýsheleri sayrap qoya bergende ertegishi Anderson da, ótirikshi Aldarkóse de jarty jolda shang qauyp qalady. Asyljan Mamytbekov bylaysha «basnya» aitty: Songhy 5-6 jylda biz nannyn «1 sortty ún) baghasyn ústap túrugha jylyna 6-8 millard tenge (keyde 15 mlrd tengege deyin) júmsadyq. 2014−2015 jyldary 17 mlrd tengege jetti. Eger biz kedeylerge ghana kómektessek, jylyna nebәri 1,5 mlrd tenge ghana shyghyndanady ekenbiz. Bizdegi nannyng baghasy baylargha da, kedeylerge de birdey. Búl – әdildik emes. Bizding elimizding nan kombinattarynda әli kýnge deyin sovet zamanynyng eski tehnikasy júmys isteydi. Jana tehnologiya alugha qarjy joq, biz nannyng baghasyn qymbattatpasaq, «qazaqtyng әlemdegi eng sapaly bidayy dәmsiz nan kýiinde qala beredi». Bizding adamdar jol aqysyna nannyng baghasynan qymbat tóleydi. Sondyqtan, nannyng qymbattauyn – sayasilandyrudyng qajeti joq.»

Kórdiniz be, bizding basshylar halyqtyng qaltasyna qol salugha kelgende, aldaryna qara týsirmeydi, sandughashtay sayraydy?..

Al, auylsharuashylyq ministri Asyljan Mamytbekovting orynbasary Saparhan Omarov bastyghynan da asyryp jiberdi. S.Omarov orys әdebiyetin, әsirese, Krylovtyng «Kogda v tovarishah soglasiya net, Na lad ih delo ne poydyot, Y vyidet iz nego ne delo, toliko muka...» – dep bastalatyn «Lebedi, shuka y rak» deytin ghajayyp shygharmasyn boyy men oiyna tereng sinirgendigin kórsetti.

Viyse-ministr S.Omarov qazaqstan­dyqtargha nandy azyraq jeuge kenes berdi. Ol qatty tebirenip: «...Hleb kuskamy prodavati, eto daje ocheni pravilino. Pochemu ostaitsya ostatky hleba? Potomu chto, my berem seluy bulku, a doma toliko polovinu uspevaem sesti». (Týpnúsqadaghy orys tilinde alyndy)...

«...Biylghy jyly azyq-týlik tauar­larynyng baghasy 8 payyzgha ghana ósti» – dep jalghan aqpar bergen Statistika komiytetining sheneunikteri keshki dastarhanda ózining otbasy mýshelerining betine qalay qaraydy eken deshi?!.

...Sóitip, jana jyldan bastap bir bólke nannyng baghasy 80-90 tenge bolady dep kýtilude... Qanshama jyl qatarynan auylsharushylyghyn basqarghan Asyljan Mamytbekovting әli kýnge deyin «elimizding nan kombinattarynda sovet zamanynyng eski tehnikasy nege júmys isteytindigin» jәne «kedey adamdar» degenning kimder ekendigin týsindirip beruin súraymyz...

Bizdinshe, bizding halqymyzdyng 95 payyzy jenildetilgen baghadaghy nangha zәru... Senbeseniz, dalagha shyghynyz... (Múnday sheneunikterge aitar sózimiz de joq...)

Qajymúqan GhABDOLLA

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alashorda

IYdey Alasha y sovremennyy Kazahstan

Kerimsal Jubatkanov 2391