الماتى وبلىسى: شەتەلدىكتەر "شىعىس قاقپادا" بولدى
«التىنكولدىڭ» اينالاسى بۇگىندە قاربالاس قيمىل، قارقىندى جۇمىس، الىستان ەكى يىنىنەن دەمالىپ، القىنىپ جەتكەن الىپ جۇك پوەزدارىنىڭ دوڭعالاق ىرعاعىنا تولى. بۇگىن مۇندا «قۇرعاق پورتتىڭ» شەتەل ەلشىلەرى مەن تىلشىلەرىنە تانىستىرىلۋى وتپەك. سوعان وراي قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ەرلان ىدىرىسوۆ باستاعان ارنايى جولاۋشىلار پويىزى وتكەن دۇيسەنبىنىڭ تال-تۇسىندە ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىك شىعىسىنداعى ەڭ شەتكى بەكەتىنە جەتتى، - دەپ جازادى الماتى وبلىستىق "جەتىسۋ" گازەتى.
قازاقستانداعى شەتەلدىڭ 40 ەلشىلىگىنىڭ وكىلدەرى مەن ماڭىزدى اقپاراتتى الەمگە تانىتىپ جۇرگەن ءوزىمىزدىڭ جانە وزگە مەملەكەتتەردىڭ جۋرناليستەرى ارنايى ساپارلارىن «التىنكول» تەمىرجول بەكەتىنىڭ قىزمەتىمەن تانىسۋدان باستادى. ەلىمىزدىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ەرلان ءابىلفايىزۇلى «التىنكول» بەكەتىنىڭ شەتەلدەن جۇك وتكىزۋ قۋاتى مەن ونىڭ اينالاسىنداعى سالىنعان نىساندار جوباسىن قوناقتارعا ارنايى تۇسىرىلگەن بەينەبايان ارقىلى تانىستىردى. «باتىس قىتاي – باتىس ەۋروپا» تەمىرجولى مەن اۆتوداڭعىلىنىڭ ءمان-ماڭىزى، بۇگىن رەسمي تۇردە جۇمىسىنا كىرىسكەلى تۇرعان «قۇرعاق پورت» ايلاعىنىڭ شەتەلدەرمەن جۇك الماسۋ قىزمەتىمەن تىكەلەي بايلانىستى ەكەندىگى باسا ايتىلدى.
بەكەت عيماراتىنداعى جۇزدەسۋدە الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى اماندىق باتالوۆ «التىنكولدىڭ» جانىنداعى149 گەكتاراۋماققا سالىناتىن «قۇرعاق پورت» ايلاعىنىڭ ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنا ىقپالى مەن حالىقارالىق ترانزيتتىك الەۋەتىنىڭ جوعارىلىعىنا توقتالدى. ەلباسىنىڭ ارنايى جارلىعىمەن قۇرىلعان «قورعاس – شىعىس قاقپاسى» ارنايى ەكونوميكالىق ايماعىندا جۇزەگە اسىپ جاتقان اۋقىمدى جوبالاردىڭ حالىقارالىق ماڭىزىن تىلگە تيەك ەتتى.
بۇدان سوڭ شەتەلدىك قوناقتار ارنايى اۆتوبۋستارعا وتىرىپ، «KTZE – Khorgos Gateway» جشس اكىمشىلىك عيماراتىنا كەلدى. مۇندا شەتەلدىكتەرگە «قورعاس – شىعىس قاقپاسى» ارنايى ەكونوميكالىق ايماعىنىڭ جالپى جوباسى جانە ونىڭ قۇرامىنداعى «قۇرعاق پورتتىڭ» قۇرىلىسى مەن قىزمەتى تانىستىرىلدى. سەرىكتەستىكتىڭ كەڭ جيىنجايىندا وتكىزىلگەن بۇل شارادا «KTZE -Khorgos Gateway» جشس باس ديرەكتورى كارل گەيسەن «قۇرعاق پورت» جايىن جان-جاقتى تالداپ، بايانداما جاسادى. مۇندا قۇرعاق ايلاققا قىتاي مەملەكەتى تاراپىنان تار تاناپتى 3, قازاقستان تاراپىنان كەڭ جولاقتى 6 تەمىرجول جەلىسىنىڭ تارتىلعانى ايتىلدى.
بۇل ايماقتا «قۇرعاق پورتپەن» جاپسارلاستىرىپ189 گەكتاراۋماققا لوگيستيكالىق ورتالىق جاسالىپ، ونداعى قويمالاردا مىڭداعان توننا جۇك ساقتالىپ، سان تاراپقا جونەلتىلەدى،230 گەكتارجەرگە يندۋستريالدىق ايماق جاساۋعا ورىن دايىندالۋدا. ياعني، بۇل ارنايى ەكونوميكالىق ايماق قۋاتتى ءوندىرىس ورىندارىنىڭ وركەندەۋىنە دە جول اشپاق. قۇرىلىس جۇمىستارىنا باستاپقىدا جالپى 227 ميلليارد تەڭگە جۇمسالاتىن بولسا، ونىڭ 150 ميللياردى جەكە ينۆەستورلار ەسەبىنەن قاراستىرىلادى. كارل گەيسەننىڭ ايتۋىنشا، وسى الىپ قۇرىلىستىڭ ءبارى اينالاسى ەكى-ءۇش جىلدا ىسكە قوسىلىپ، قازىرگى بولجام بويىنشا 30 مىڭ ادامعا جاڭا جۇمىس ورىنى اشىلماق.
ايماق قۇرىلىسىنا 20-دان استام قۇرىلىس كومپانيالارى تارتىلدى. ال، الداعى جىلدىڭ العاشقى ايلارىنان باستاپ «Hewiett Pacard»، «Toyota»، «DHL»، تاعى باسقا دا الەمگە تانىمال كوپتەگەن كومپانيالار ءوز تاۋارلارىن وسى جەردەن ورتا ازيا مەن باتىس ەۋروپاعا تاراتپاقشى. بۇلار نەگىزىنەن الەم ەلدەرىنە وزىق ۇلگىدەگى جەڭىل، اۋىر اۆتوكولىكتەر، باسقا دا قۇرىلعىلار ساتادى. ال اقش، جاپونيا سياقتى شەتەلدىكتەردىڭ مۇحيت، تەڭىزبەن جونەلتكەن جۇگى باتىس ەۋروپا مەن ورتا ازيا مەملەكەتتەرىنە ءبىر اي مەرزىمدە ءجۇزىپ جەتسە، «باتىس قىتاي – باتىس ەۋروپا» ترانزيتتىك تەمىرجولىمەن جۇك نەبارى 9 كۇندە دىتتەگەن جەرىنە اپارىلادى ەكەن.
شەتەلدىكتەرمەن وتكەن جيىندا ەلشىلىك وكىلدەرى ءوز ساۋالدارى مەن ويلارىن ورتاعا سالىپ، ولارعا قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ەرلان ىدىرىسوۆ، كارل گەيسەن جانە «قازاقستان تەمىرجولى» اق ۆيتسە-پرەزيدەنتى قانات الپىسباەۆ جاۋاپ بەرىپ وتىردى. فورۋمنان سوڭ ەلىمىزدىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ەرلان ىدىرىسوۆ، الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى اماندىق باتالوۆ، «قازاقستان تەمىرجولى» اق ۆيتسە-پرەزيدەنتى قانات الپىسباەۆ جانە كارل گەيسەن جۋرناليستەرمەن ءباسپاسوز كونفەرەنتسياسىن وتكىزدى.
بۇدان سوڭ بارلىق قوناقتار «قۇرعاق پورت» ايلاعىنا كەلىپ، بولاشاقتا الەم نارىعىنا قان جۇگىرتەتىن الىپ قۇرىلىسپەن تانىستى.
جۇزدەسۋ «قورعاس» شەكاراماڭى حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق» ورتالىعىنىڭ قابىلداۋ عيماراتىندا جالعاستى. مۇندا قوناقتارعا «قورعاس – شىعىس قاقپاسى» ارنايى ەكونوميكالىق ايماعىنداا بولاشاقتا جۇمىس ىستەيتىن ادامدارعا سالىناتىن تۇرعىنۇي كەشەنىنىڭ باس جوباسى تانىستىرىلدى. جالپى اۋماعى 500 گەكتاردى قامتيتىن بۇل كەشەندە تۇرعىن ۇيلەرمەن قاتار مەكتەپ، بالاباقشا، تاعى باسقا دا الەۋمەتتىك قۇرىلىستار سالىنادى. ايماقتىڭ ورتا ازيا مەن ەۋروپا ەلدەرىنىڭ نارىعىنا اكەلەر وراسان زور ىقپالىن ايتپاعاندا، شەكارا تۇبىندە 100 مىڭ ادام قونىستاناتىن جاڭا قالا پايدا بولادى. ارنايى ەكونوميكالىق ايماقتا 30 مىڭ ادام جاڭا جۇمىس ورىنىن تاپپاق.
قورعاس وڭىرىندەگى بۇل كەزدەسۋ الەمنىڭ ءار تۇكپىرىنە جاقسى جاڭالىقتارىمەن قاتار حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ ىستىق لەبىن دە اكەتتى.
پانفيلوۆ اۋدانى
Abai.kz