ترايباليزم تراگەدياسى
ەلدەگى رۋشىلدىق، جەرشىلدىك كلانداردىڭ قارۋىنا اينالدى.
رەداكتسياعا ەدىگە اقجولدين ەسىمدى وقىرماننان حات كەلىپ ءتۇستى. زەينەتكەر اقساقال بۇگىنگى جوعارى بيلىكتىڭ ءىس-ارەكەتىن ويلاسا، ءتۇن ۇيقىسىنىڭ ءتورت بولىنەتىنىن جەتكىزىپ، اسىرەسە، ەلدە ترايباليزم دەرتىنىڭ ۋشىعىپ تۇرعانىن اشىنا جازىپتى. اۆتور ءوز ماقالاسىندا بەلگىلى ءبىر رۋلاردىڭ جانە ءىرى قىزمەت اتقاراتىن شەندى-شەكپەندىلەردىڭ ەسىم-سويلارىن انىق كورسەتىپ، ءىرى كلاندار اراسىنداعى تالاس-تارتىستىڭ ءتۇپ قاينارى – رۋشىلدىق، جەرشىلدىك دەگەن بايلام جاساپتى. ماقالانى قىسقارتىپ جاريالاپ وتىرمىز. ەگەر قارسى تاراپتىڭ ايتار ءۋاجى بولسا، ءمارحابات!
مەن ۇمىتىنەن ۇرەيى مول زەينەتكەر اداممىن. ۋاقىت وزعان سايىن قۋانىشىڭنان وكىنىشىڭ ۇلعايا بەرەدى ەكەن. ەلدىڭ ەرتەڭى نە بولار ەكەن دەپ باس قاتىرسام بولدى، جۇرەگىم شانشي بەرەدى. نەشە ءتۇرلى وسەك-اياڭعا تولى اقپاراتتى وقىپ، تىڭداپ وتىرىپ، وزىمشە دولبار جاسايمىن دا، ءوز ويىمنان ءوزىم شوشيمىن. نەگە دەيسىزدەر عوي؟
ايتايىن نەگە ۇرەيلەنەتىنىمدى. بۇرىن بىزدە جالپاق جۇرتتىڭ قاراسى مەن تورەسىنە ورتاق ار-ۇيات دەگەن ۇعىم بار ەدى. بۇگىن سول ۇعىمدى بەلىنەن باسا جانشىپ تاستاپ، كەرى كەتىپ بارا جاتقانىمىزدى بايقادىم. بايقادىم دا، كۇدىگىمدى ءيىسى قازاقپەن ءبولىسۋدى نيەت ەتتىم.
«كوكەلەردىڭ» قۇدىرەتى
قازىر ءبىزدىڭ جۇيەدە رۋلاستىق، جەرلەستىك دەرتى اسقىنىپ تۇر. كۇنى كەشە كوپتىڭ ءبىرى بوپ جۇرگەن الدەبىر بوزوكپە اياق استىنان بەلگىلى ءبىر قىزمەتكە، مانساپقا يە بولىپ، ءدۇرديىپ شىعا كەلەدى. ونداي بىلىكسىز، ءبىلىمسىز باسشىدان وڭار سالا بولسىن با؟ سونىسىنا قاراماي، ءبىر قىزمەتتەن ءبىر قىزمەتكە اۋىسىپ، اي ساناپ ءوسىپ، جىل ساناپ كوتەرىلىپ كەتە بەرەدى. سوڭىنان ەستيمىز. مۇنى كىم قۇلاعىنان سۇيرەپ ءجۇر دەسەڭىز، الدەبىر جوعارى قىزمەتتە «كوكەلەرى» بار بولىپ شىعادى. تىرەگى باردىڭ ءتىلىن كىم الماسىن؟! «كوكەسىنە» سەنگەن «اتقامىنەر» اينالاسىن ءبىر شىبىقپەن ايداپ، وزىنە ۇنامايتىنداردى قيشا سىپىرىپ، ماڭىنا كىلەڭ ء«لاپپاي، تاقسىر» دەيتىندەر مەن جاعىمپازداردى جينايدى. ەندىگى ونىڭ جاڭا ەرمەگى – بولاشاقتا اياعىنان شالۋى مۇمكىن قارسىلاستارىن تۇقىرتۋ. قارىن تويعان، ءسوزى دە وزىنە ءتان ورتادا ءوتىمدى بولعاسىن، «ىرگەسىن كەڭەيتىپ»، ۇستەمدىگىن ارتتىرۋعا بار كۇشىن سالۋعا كىرىسەدى. مىنە، سولاردىڭ ەڭ باستى ويىنى – وزگە رۋدىڭ ءوزى سەكىلدى بولاشاقتان ءۇمىتتى، ءبىلىمدى-بىلىكتى ازاماتتارىن اتتان قۇلاتىپ، بيىك بەلەسكە شىعارماۋ ءۇشىن قولىنان كەلگەننىڭ ءبارىن جاسايدى.
ءار جەردەن ءبىر توبە كورسەتىپ، ءتوردىڭ توبەسىندە وتىرعان وزگە رۋدىڭ، باسقا ءجۇزدىڭ «بوگدەلەرىن» الاستاۋعا بارىن سالادى. وزەكتەسىنە وكپەسى بولسا دا، وكپەدەن تۇيمەيدى. ورتاق مۇددە ءۇشىن استىرتىن جالعاسادى. نيەت پەن تىلەك تابىسادى. ماقسات پەن مۇددە قابىسادى. بوتەندەردى ىسىرۋ، قاماتۋ ناۋقانى باستالىپ كەتەدى. بۇل سۇمدىق قۇبىجىقتىڭ اتى – ترايباليزم!
كوپشىلىككە وسى قۇبىجىقتىڭ ماعىناسىن ءدال جەتكىزۋ ءۇشىن ەنتسيكلوپەدياداعى ورىسشا تۇسىنىگىن كەلتىرەيىن: «ترايباليزم (تريباليزم) – فورما وبششەستۆەننو-پوليتيچەسكوي پلەمەننوي وبوسوبلەننوستي، ۆىراجايۋششاياسيا ۆ فورميروۆاني ورگانوۆ گوسۋدارستۆەننوي ۆلاستي نا وسنوۆە رودو-پلەمەننىح سۆيازەي.
ترايباليزم پرەپياتستۆۋەت سۋششەستۆوۆانيۋ دەموكراتيچەسكيح ينستيتۋتوۆ ي نانوسيت ۋششەرب راۆنوپراۆيۋ گراجدان. ترايباليزم پريۆوديت ك ۋسيلەنيۋ مەجپلەمەننوي ۆراجدى، نەرەدكو ۆىليۆايۋششەيسيا ۆ گراجدانسكيە ۆوينى».
سونىمەن، ترايباليزم دەگەن سويقان تىرلىگىڭىز بۇكىل مەملەكەتتىك بيلىكتى ءبىر عانا رۋدىڭ ۋىسىنا قىستىرا سالاتىن جۇگەنسىزدىك ەكەن...
بيلىگى وسكەن سايىن وكتەمدىگىن كۇشەيتە تۇسەتىندەردىڭ ءبىر عانا كلاندىق تۇرمەن بىرىگىپ كەتۋى وزبىرلىقتىڭ عالامات قاسىرەتىنەن دە تايىندىرمايدى. تامىر-تانىستىقتان گورى رۋلىق تۋىستىق رەتپەن قان-جىندارى ارالاسىپ كەتكەن جوعارى لاۋازىم يەلەرى ەشتەڭەدەن جاسقانبايدى. ءارى ەشكىمنەن سەسكەنبەيدى. سول سەبەپتى دە جونى جۇمىرلانا دوڭگەلەنگەن، جۇدىرىقتاي جۇمىلعان توپ بار اناۋ بيلىك باسىندا. ول توپ – ءوز ىشىندەگىلەردى عانا وزدىرار، وزگەلەردى توزدىرار كلان. ءيا، كادىمگى كلان!
مەملەكەت باسشىسى ن.نازارباەۆتى «تارازىنىڭ باسىن تەڭ ۇستايدى»، «قانداي دا ءبىر رۋعا كوپ باسىمدىق بەرە قويمايدى» دەۋشى ەدى. كۇنى كەشەگە دەيىن سولاي بولىپ كەلگەن-ءدى. بىراق سوڭعى ۋاقىتتا جاعداي وزگەردى.
قازىر بيلىكتەگى باسىم توپ – دۋلاتتار. باسىمدىعىن سەزگەندەر قولىنان كەلگەن سوڭ قونىشىنان باسۋعا داعدىلانىپ العان ابدەن. جولىنداعىسىن وپىرىپ-جاپىرىپ، بەلدەن باسىپ وتە شىعادى.
جابىلعان وبلىستاردىڭ جازىعى نە؟
وسى ماقالانى جازۋعا تۇرتكى بولعان ءبىر سەبەپتى ايتايىن. جازۋشى سوفى سماتاەۆ باۋىرىمنىڭ «جاس الاشتا» جاريالانعان (2.12.2014 جىل) «ايتىلماي كەلگەن ءسوز» دەگەن ماقالاسىنداعى اق جۇرەگىمەن اقتارىلعان مىنا جولداردى وقىپ، قاتتى تەبىرەنگەم: «سوناۋ ءبىر جىلدارى الدەكىمنىڭ الدەبىر جىكشىلدىككە ۇرىنعان جەتەسىز تاپسىرماسىن ورىنداۋ ءۇشىن بە (ول اراسىن اشىپ ايتا المايمىن), بىراق تاپجىلتپاس تەگەۋرىنىمەن ورتا ءجۇز تۇتاس ورنالاسقان سەمەي، كوكشەتاۋ، جەزقازعان، ارقالىق وبلىستارى جويىلىپ كەتىپ ەدى. سول وڭىرلەردىڭ بۇگىندە قۇلدىراۋدىڭ شەگىنە جەتىپ وتىرعانىن بارشامىز بىلەمىز. ال مىناۋ قاراعاندى ارعىندارىنا قارسى باستالعان قاساقى شابۋىل سونداي زىميان ەسەپتىڭ ادەيى ويلاستىرىلعان ارەكەتىمەن كۇرمەلە قالۋى مۇمكىن-اۋ دەمەسكە لاجىم جوق...».
ادەيى جاسالدى ما، الدە كەزدەيسوقتىقتىڭ كەسىرى ءتيدى مە – اجىراتا المايمىن. بىراق ۇلتىمىزدىڭ رۋحاني كوسەمدەرى شىققان قاسيەتتى، كيەلى مەكەندەردى قۇلدىراتۋعا ۇشىراتۋدى قىلمىستاي كورمەۋگە شارام جوق. اباي، شاكارىم، مۇحتارداي رۋحاني كوسەمدەرىمىزدىڭ كىندىك قانى تامعان سەمەيدى قازاعىمنىڭ دانالارى – احمەتتى، مىرجاقىپتى دۇنيەگە اكەلگەن تاريحي تورعايدى، ونەر جۇلدىزدارى ءبىرجان، اقان، ىبىرايدى بەرگەن كوكشەتاۋدى، ۇلت كوسەمدەرى ءاليحان، ءالىمحان تۋعان جەزقازعاندى جاۋىپ تاستاعاندا تاپقان پايدامىز نە؟ قارجى-قاراجاتتى ۇنەمدەيمىز دەگەن سىلتاۋ بولعانىن بىلەمىن. ال سول «ۇنەمدەۋدىڭ» ناتيجەسى قانداي؟ ارقالىق تا، جەزقازعان دا، سەمەي دە سوفى ءىنىم جازعانداي، قۇلدىراۋدىڭ ەڭ شەگىنە جەتىپ وتىر. ازىپ-توزىپ كەتكەن حالقىنىڭ ارىز-تالابىنا قۇلاق اسار بيلىك بايقالمايدى. وزدەرى اۋەلدە وسىلاي بولارىن قاساقانا ويلاستىرسا، ارينە، الگى قاراپايىم جۇرتتىڭ وكسىگىنە بولا ساۋساعىن دا قيمىلداتپايدى. سوندىقتان دا ۇلتىنىڭ ۇرانىنا اينالعان ۇلىلارىن ۇمىتتىرىپ، وزدەرىن عانا ماقتاۋدان، دارىپتەۋدەن بيلىكتەگىلەر الدارىنا جان سالمايدى.
ساۋساعىڭىزدى بۇگىپ، ساناي بەرىڭىز...
جوعارىدا قازاقستانداعى بيلىكتىڭ ءبىر عانا توپتىڭ (دۋلاتتاردىڭ) قولىنا شوعىرلانعانىن ايتتىم. ونى ەندى وزىمشە دالەلدەپ كورەيىن. ساۋساعىڭىزدى بۇگىپ، ساناي بەرىڭىز!
جوعارعى سوتتىڭ توراعاسى قايرات ءمامي، ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى باقىتجان ساعىنتاەۆ، «سامۇرىق-قازىنا» ءال-اۋقات قورىنىڭ باسشىسى ومىرزاق شۇكەەۆ، مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى قايرات قوجامجاروۆ، «نۇر وتان» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى اسقار مىرزاحمەتوۆ، قر ۇلتتىق وليمپيادا كوميتەتىنىڭ پرەزيدەنتى تيمۋر قۇلىباەۆ، اسقار مىرزاحمەتوۆتىڭ ءىنىسى، قر كاسىپكەرلەرى ۇلتتىق پالاتاسىنىڭ باسقارما توراعاسى ابىلاي مىرزاحمەتوۆ، «وپپوزيتسيا» اتانىپ جۇرگەن جارماحان تۇياقباي، «ۇلتتىق بانكتىڭ» توراعاسى قايرات كەلىمبەتوۆ – دۋلات. شەتتەرىنەن مايلى جىلىكتىڭ باسىن ۇستاپ وتىر. بۇلاردىڭ قولىنداعى بايلىقتى ەسەپتەسەڭىز، تۇتاس قازاقستاننىڭ ەكونوميكاسىنىڭ شوعىرلانعانىن بىلەر ەدىڭىز. مۇنىڭ سىرتىندا بۇل توپقا ت.قۇلىباەۆتىڭ قولبالاسىنا اينالعان ۇكىمەت جەتەكشىسى كارىم ءماسىموۆتى، كەدەندەگى بىلىق-شىلىقتان ءبىر ءوزى «قۇرعاق» شىققان قوزى-كورپەش كاربوزوۆتى قوسۋعا بولادى. مينيسترلەر مەن اكىمدەردى، دەپۋتاتتاردى ەسەپكە الىپ وتىرعانىم جوق.
وسپانوۆ، نۇرقادىلوۆ، سارسەنباەۆ...
ءمان بەرەر بولساق، بيلىكتى ءبىر عانا رۋدىڭ قولىنا بەرىپ قويۋدىڭ سالدارى اۋىر بولماق. اياق-قولىمىزدى الدەن-اق شىرماپ قويعان قۇرساۋىمەن زاڭسىزدىقتىڭ قاقپاسىن اشىپ تاستاعانىنا نە دەمەكپىز؟ شىر ەتە الماس السىزدىگىمىزدى، كوز قاداي الماس كونبىستىگىمىزدى بۇركەنە بەرەمىز بە؟ كەرەك دەسەڭىز، بيلىككە ماساتتانعان توپ ورتا ءجۇز بەن كىشى ءجۇزدى عانا ەمەس، ۇلى ءجۇزدىڭ دە وزگە رۋلارىن ىعىستىرا باستاعانىن كورىپ-ءبىلىپ جۇرسىزدەر. ورتا ءجۇزدىڭ ارعىن، نايمان، كەرەيىنەن بۇگىنگى تىزگىن تارتقان بىرەۋىن تاۋىپ بەرە الاسىزدار ما؟ ەشكىم جوق. كىشى ءجۇزدىڭ ا.مۋسين، ب.رىسقاليەۆ، ن.بالعىمباەۆ، م.ءتاجين سىندى بەتكەۇستارلارىن بەزدىرىپ جىبەرىپپىز.
كەشەگى «حالقىم» دەسە، قابىرعاسى قايىسقان ەركىن اۋەلبەكوۆ، سىزدىق ابىشەۆ، مارات وسپانوۆ، زامانبەك نۇرقادىلوۆ، التىنبەك سارسەنبايۇلى سىندى اسىل ازاماتتاردىڭ كۇماندى قازاسى ويلانتپاي ما؟ ۇلت مۇددەسى ءۇشىن قىزمەت ەتكەن اكەجان قاجىگەلدين، عالىمجان جاقيانوۆ، مۇحتار ءابليازوۆ تۋعان جەردىڭ ءتۇتىنىن اڭساپ، ءتۇڭىلىپ جۇرگەنىنە نەگە ءمان بەرمەيمىز؟ ءىستى بولعان ىسكەر ازاماتتار كىمدەردىڭ تەپكىسىنەن قاماققا ءتۇستى؟ اشىنعان جەردە اشىعىن ايتاتىن الاش جۇرتى ەكەنىمىز قايدا؟! الدە ۇلت بولىپ قالىپتاسا الماي، ۇساقتالىپ كەتتىك پە؟ بىزدەگى مەملەكەتتىك قۇرىلىم نەگە رۋلىق-تايپالىق بيلىككە عانا نەگىزدەلگەن؟
ءوزىمىزدىڭ بەرەكەسىزدىگىمىزدەن ۇيالمايمىز. ماقتانۋدان جەرىنبەيمىز. اۋزىمىزبەن وراق ورعاندا «ەلىمىزدى 30 وزىق ەلدىڭ» قاتارىنا تىركەي سالامىز. مۇنىمەن كىمدى الداماقپىز؟ ارينە، ءوزىمىزدى ءوزىمىز الداپ كەلەمىز.
بۇكىل قازاقتىڭ ون پايىزىنا جەتپەيتىن دۋلاتتار بيلىكتىڭ نەگىزگى تۇتقالارىنا يە. قالعان توقسان پايىزى تىسقارىدا. وزدەرىن الالاعان بيلىككە وكپەلى. اپىر-اۋ، ءتىپتى اناۋ توتاليتارلىق دەيتىن كەڭەستىك ءداۋىردىڭ وزىندە بيلىك باسىندا جۇزارالىق، رۋارالىق تەپە-تەڭدىك بۇلجىماي ساقتالمايتىن با ەدى؟. مۇلتىكسىز قاداعالانۋشى ەدى عوي. ءتىپتى سول ۇردىستەن دە ايىرىلىپ قالۋعا قالاي جول بەرگەنبىز؟
احمەتوۆ، ابدىشەۆ، ەرمەگياەۆ... كەلەسى كىم؟
مەن كەيدە مەملەكەت باسشىسىن قاتتى ايايمىن. توڭىرەگىندەگى «توننىڭ ىشكى باۋىنداي» بولىپ جۇرگەندەر ارامدىقتارىن باسشىعا كوزبوياۋ ەتىپ وتكىزەتىن ءتارىزدى.
«كىمدە-كىم ءوز قىزمەتىن اسىرا پايدالانىپ، مەملەكەتىمىزگە، حالقىمىزعا زيان كەلتىرەر بولسا، كىم ەكەنىنە قاراماستان قاتاڭ ءارى ءادىل جازالانۋى كەرەك» دەدى جاقىندا پرەزيدەنت. مەملەكەت باسشىسىنىڭ وسى ءسوزىن ىسكە اسىراتىن، جانى دا، ارى دا تازا ۇزەڭگىلەستەرى توڭىرەگىندە بار ما ەكەن قازىرگى كەزدە؟..
جاقىندا «جاس الاش» گازەتىندە مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى قىزمەتكەرلەرىنىڭ پرەزيدەنتكە جانە باسقا دا لاۋازىمدى تۇلعالارعا جازعان اشىق حاتى جاريالاندى. تۇسىنگەن ادامعا بۇل حات – ناعىز بومبا! ول – شىندىقتىڭ شىرىلداعان داۋسى! ول – ءترايباليزمنىڭ ەسەرلەنە ەسىرەكتەنۋىنىڭ كورىنىسىن ايعاقتاۋ! بۇل جانايقايعا جاساماعان قىلمىستى قولدان «جاساتىپ»، جازىقسىز جانداردى قاماتىپ تاستاعان قارجى پوليتسياسى باسشىلارىنىڭ تەرىس ارەكەتتەرى سەبەپ بولعان. مۇندايعا دەر كەزىندە توسقاۋىل قويىلماسا، م.كۇشىمباەۆ سياقتى اقتى قارالاۋشىلار بارىمىزدى جوق ەتۋى مۇمكىن. تازامىزدى بىلعاپ، ادالدارىمىزدى شەتىنەن قارالاماق. ق.قوجامجاروۆ پەن ونىڭ ورىنباسارى ا.شپەكباەۆتىڭ قاھارىنان ىقپاعان قاراعاندىلىق ادال قىزمەتكەرلەرگە العىستان باسقا ايتارىم جوق. پالە-جالاعا ۇرىنىپ كەتپەي، امان-ەسەن جۇرىڭدەر، ازاماتتارىم!
«ادالدىققا باسايىق، جەمقورلىققا قارسى كۇرەس اشايىق» دەيتىن تازا نيەتتەگى سەرىك احمەتوۆ باستاعان ارقانىڭ ازاماتتارىنا جالا جاۋىپ تاستاۋ – شەكتەن شىققاندىق. ونسىز دا جۇمىسسىز سەندەلگەن، قىمباتشىلىقتان تارىققان، تەڭگەسى قۇلدىراپ قۇنسىزدانعان قارا حالىق جارالى جانىن قايدا قويارىن بىلمەي الاسۇرىپ ءجۇر. حالىقتىڭ جۇيكەسىنە شي جۇگىرتە بەرۋگە بولمايدى!
ترايباليزم دەرتىنە شالدىققان توپ باسقارعان ايىپتاۋ ورگانىنىڭ زاڭبۇزۋشىلىعى، كۇدىكتىلەر مەن كۋاگەرلەرگە ءھام جابىرلەنۋشىلەرگە قىسىم جاسالعانى قاراعاندىدا ءوتىپ جاتقان سوت بارىسىندا ايعاقتالدى. وسىدان كەيىن مۇنىڭ سەرىك احمەتوۆ، باۋىرجان ابدىشەۆ، تالعات ەرمەگياەۆ سەكىلدى ارلى ازاماتتارعا قارسى ادەيى ۇيىمداستىرىلعان الدەبىر كلاندىق توپتىڭ قاستاندىق ارەكەتى ەكەنىنە كوزىمىز جەتە باستادى. بۇعان ت.ەرمەگياەۆتىڭ جەكە جۇرگىزۋشىسى سايات نادىرباەۆتىڭ باس پروكۋرور اسحات داۋىلباەۆقا جازعان ارىزى قوسىمشا دايەك. بىزدەگى تەرگەۋ امالدارىنىڭ مۇنشالىقتى سوراقى دەڭگەيدە وتەتىنىنە قاراپ، جاعاڭدى ۇستايسىڭ!.. «پرەزيدەنتكە عانا سەنەمىن!» دەپ اراشا سۇراعان س. نادىرباەۆتى قۋعىنداۋ ءالى جالعاسىپ وتىرعانىنا قاراپ، بىزدەگى ادىلدىكتىڭ دەڭگەيىن بىلە بەرىڭىز.
ابىلايدى ۇمىتۋ، تاتتىمبەتتى كوزگە ىلمەۋ، تاشەنوۆتى ەلەمەۋ...
ارعىندارعا قارسى جاسالىپ جاتقان قۋدالاۋ ناۋقانىنا دالەل كوپ. ءيىسى ارعىن دەي مە، بار قازاققا ورتاق تۇڭعىش عارىشكەر-باتىرىمىز توقتار اۋباكىروۆتىڭ ءوزىن شەتتەتتى. ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسلان سارىنجىپوۆكە، قازۇۋ رەكتورى عالىمقايىر مۇتانوۆقا شابۋىل كۇشەيدى. كاسىپكەر بولات ءابىلوۆتى شەتەلگە كەتۋگە ماجبۇرلەدى، نۇرلان سماعۇلوۆتى تۇرتپەكتەۋ تولاستار ەمەس.
ال ەندى ۇلت كوسەمى ابىلايدى ەلەمەۋ، قازاق كۇي ونەرىنىڭ ساڭلاعى، داۋلەسكەر كۇيشى تاتتىمبەتتىڭ 200 جىلدىعىن جىلى جاۋىپ قويۋ – تاريحقا، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزعا جاسالعان قاستاندىق. اتا-بابانىڭ تەرىمەن سۋارىلىپ، قانىمەن تازارىپ، ازات ەتىلگەن كيەلى جەرىن رەسەيگە بەرگىزبەي، باسىن بايگەگە تىگىپ ساقتاپ قالعان جۇمابەك تاشەنوۆتىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىن دۇرىستاپ اتاپ وتۋگە بولاتىن ەدى عوي. ونى ايتاسىز، قازاقتىڭ ارعى-بەرگى تاريحىن قوپارا جازعان قالامگەر ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ 100 جىلدىعى تويلانباۋى – ۇلتسىزدانۋىمىزدىڭ ايعاعى.
باتىرىمىز، اكادەميك جازۋشىمىز مالىك عابدۋلليننىڭ مەرەيتويى ەسكەرىلمەدى دەيىن دەسەم، يۋنەسكو-نىڭ تىزىمىنە ەنگەن حاكىم ابايدىڭ 170 جىلدىعىن جەتىم قىزدىڭ تويىنداي ەتىپ اۋداندا وتكىزگەنى ەسىمە ءتۇسىپ، ءتىلىمدى تىستەي قويامىن.
ءجا، كۇدىك-كۇماندى، وكپەنى وسىمەن دوعارايىن.
توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنىن ايتار بولسام، رۋارالىق ارازدىقتى قوزدىراتىن، تۇتاس حالقىمىزدى قاق جارىپ قانا قويماي، بولەكتەپ-بولشەكتەپ، قيان-كەسكى شيەلەنىسكە ۇشىراتاتىن توبەمىزدەگى وقشاۋ توپتىڭ تەزىرەك ءتاۋباسىنا كەلۋىن قاداعالايىق. ايتپەسە، ءترايباليزمنىڭ ۋشىعۋىنان اناۋ رۋاندا، سومالي، ليبەرياداعىداي ازامات سوعىسى بىزدە دە تۇتانىپ كەتۋ قاۋپى بار. ءترايباليزمنىڭ تامىرىنا بالتا شابىلعاندا عانا ەل يگىلىگى توپقا ەمەس، كوپكە قىزمەت ەتەدى.
ەدىگە اقجولدين
"قالا مەن دالا" گازەتى
ماقالانىڭ "قالا مەن دالا" گازەتىندە جاريالانعان نۇسقاسى
