تالايدان بەرى جىرى تاۋسىلماعان شىمكەنتتىڭ باس جوسپارى ۇكىمەتتە ۇزاعىنان قارالىپ، بەكىتىلگەن بولاتىن. جاڭا جوسپار بويىنشا بۇرىنعى 40 مىڭ گەكتارلىق اۋماق 117 مىڭ گەكتارعا كەڭەيتىلدى. سونىمەن ورداباسى، تولەبي، سايرام اۋداندارىنىڭ جالپى كولەمى 76200,34 گەكتار جەرى شىمكەنت قالاسىنىڭ اۋماعىنا ەندى. وسىلايشا اتالمىش اۋدانداردان 40 اۋىل قالاعا قوسىلدى، - دەپ جازادى "وڭتۇستىك رابات" گازەتى.

سونداي-اق، اتالعان اۋدانداردان جەر تەلىمدەرىن، تۇرعىندارىمەن قوسا قالاعا قوسۋ ءالى كۇنگە دەيىن جۇرگىزىلىپ كەلەدى. 2004 جىلى تۇزىلگەن باس جوسپار ۋاقىت اعىمىنان قالىپ قويعانعا ۇقسايدى. ولاي دەيتىنىمىز جوسپارعا سايكەس، حالىق سانى 2015 جىلعا دەيىن 600 مىڭعا جەتۋ كەرەك ەدى. الايدا، قالالىقتاردىڭ سانى جوسپارلى مەرزىمنەن بۇرىن مەجەدەن اسىپ كەتكەن.

ايتا كەتەرلىگى، قازىر شىمكەنتكە قوسىلعان اۋىلدارعا ينفراقۇرىلىم اۋاداي قاجەت بولىپ تۇر. سەبەبى، ونداعى جول، اۋىزسۋ، كوگىلدىر وتىن ماسەلەسى تولىقتاي شەشىلمەگەن. ال قالا قۇرامىنا وتكەن جەردىڭ باسىم بولىگىن سايرام اۋدانىنان قوسىلعان اۋىلدار قۇراپ وتىر. اتالمىش اۋدانعا تيەسىلى 55 461,13 گەكتار جەر شاھارعا ءوتتى. ورداباسى اۋدانىنىڭ 7068 گەكتاردى قۇرايتىن كوكبۇلاق پەن التىنتوبە اۋىلدارى دا بۇگىندە قالانىڭ قاراماعىندا.

بيىلعى جىلى شاھارداعى تۇرعىنداردىڭ سانى ءبىر ميلليونعا جەتىپ، 2025 جىلى 1,2 ملندى قۇراماق. حالىق سانىنىڭ ارتۋىمەن ماسەلە دە كوبەيەتىنى بار. سوندىقتان دا باس جوسپارعا سايكەس، ينفراقۇرىلىمدى رەتتەۋ ءبىرىنشى كەزەككە قويىلعان. بۇلاردىڭ بارلىعى دا جوسپارعا ەنىپ، مەرزىمىن كۇتكەن، ۋاقىت ەنشىسىنە بەرىلگەن. اسىرەسە، الەۋمەتكە قاجەتتى بارلىق جاعدايلاردى جاساۋ جانە جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋ كەزەك كۇتتىرمەس ماسەلەگە اينالعانى بار.

ازىرگە شىمكەنت قالاسىنىڭ باس جوسپارىنا وزگەرىس ەنگىزىلمەك. ويتكەنى قالاعا ەنشىلەس جاتقان اۋدانداردا باس جوسپارعا سايكەس جۇرگىزىلگەن جۇمىستاردا ءبىرشاما كەمشىلىكتەر انىقتالعان ەدى. اتاپ ايتقاندا، قالا اۋماعىنا قوسىلعان ەلدىمەكەندەردىڭ ءبىرىنىڭ جوسپارى قالانىڭ جوسپارىمەن سايكەس كەلسە، ەندى بىرىندە تىپتەن جوسپار جاسالماعان. وسىعان بايلانىستى، جەرگىلىكتى باسشىلار جاڭا قالا سالىناتىن ورىنداردى انىقتاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ جاتىر. ساۋلەتشىلەردىڭ پىكىرىنشە، جاڭادان بوي كوتەرەتىن شاھاردا اكىمشىلىك بيزنەس ورتالىقتارى، اگرو كوللەدج، مەديتسينالىق نىساندار ورنالاسادى. كوپقاباتتى ۇيلەر سالىنادى.

داۋرەن ايداربەكوۆ، شىمكەنت قالالىق ساۋلەت جانە قۇرىلىس ءبولىمىنىڭ جەتەكشى مامانى:

– بۇگىندە باس جوسپارعا وڭتايلاندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. ياعني، جاڭادان قوسىلعان ەلدىمەكەندەردەگى تۇرعىن ۇيلەر نەگىزگە الىنىپ، ازىرلەنۋدە. سونىمەن ەگجەي-تەگجەيلى جوسپارلاۋ جوبالارى بويىنشا «تۇران» تۇرعىن اۋدانىنىڭ ناقتى جايعاستىرۋ جوباسى 2013 جىلى تولىعىمەن كوپ قاباتتى تۇرعىن ۇيلەر جانە الەۋمەتتىك نىساندار اۋماعى بولىپ قاراستىرىلعان ەدى. الايدا، بايدىبەك بي كوشەسىنەن باستاپ اتالعان اۋداننىڭ ورتا بولىگىنە دەيىن تۇرعىن ۇيلەردىڭ قۇرىلىسى زاڭسىز سالىنىپ، جەرگىلىكتى حالىق تولىعىمەن قونىستانىپ العان. وسىعان بايلانىستى، شىمكەنت قالاسىنىڭ باس جوسپارىن وزەكتەندىرۋ بارىسىندا «تۇران» تۇرعىن اۋدانىنىڭ ناقتى جايعاستىرۋ جوباسىنا وزگەرىستەر ەنگىزىلىپ، وڭتايلاندىرىلۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. ەندى اۋداننىڭ بوس جاتقان جەرلەرىندە عانا كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيلەر سالىناتىن بولادى.

ال، سايرام ەلدىمەكەنىنە ەرەكشە كوڭىل ءبولۋ جولدارى قاراستىرىلىپ جاتىر. بۇل ايماقتىڭ ەجەلگى قالا قالپى ساقتاپ قالادى. سونىمەن قاتار، مۇندا اۋىلشارۋاشىلىعى دامىتىلىپ، ينفراقۇرىلىم جانە اباتتاندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى.

مۇنان بولەك، باس جوسپار بويىنشا «قايناربۇلاق» ەلدىمەكەنىندەگى ساياباق ورنى بەلگىلەنگەن بولسا، ونىڭ ورنىنا بۇگىندە زاڭسىز تۇرعىن ۇيلەر سالىنىپ كەتكەن. وسىنداي ولقىلىقتار باسقا دا اۋىلدار دا كەزدەسەدى. ەلدىمەكەندەردەگى قۇرىلىستارى جۇرگىزىلىپ قويعان ۇيلەر باس جوسپارعا جەكە تۇرعىن ءۇي رەتىندە ەنگىزىلەدى. ايتۋلى ماسەلەلەردى شەشۋ جۇمىستارى كەلەسى جىلعا دەيىن جالعاسادى. ايتپاعىم، باس جوسپار تولىعىمەن 2016 جىلى بەكىتىلەدى.

جاقىندا ساۋلەتشىلەر تولەبي اۋدانىنان قالاعا قوسىلعان جىلانبۇزعان جانە ماياتاس ەلدىمەكەندەرىنىڭ ەگجەي-تەگجەيلى جوسپارىن جاساپ، كوپشىلىكتىڭ تىڭداۋىنا ۇسىندى. مامانداردىڭ سوزىنشە، جوسپار جاساۋ كەزىندە شاعىن اۋىلداردىڭ ساۋلەت-قۇرىلىسى بويىنشا بىرقاتار كەمشىلىكتەر انىقتالعان. ماسەلەن، ماياتاس ەلدىمەكەننەن شىعاتىن شايىندى سۋ بادام وزەنىنە قۇيىلىپ، قيىندىقتار تۋعىزادى. سونداي-اق، بۇزىلۋعا جاتاتىن اپاتتى ۇيلەردىڭ دە ءتىزىمى جاسالدى. ال، جىلانبۇزعان ەلدىمەكەنىندەگى تۇرعىن سانى توعىس اۋىلىنداعى بەلگىلى ءبىر اۋماقتىڭ قوسىلۋىنا بايلانىستى 4 مىڭعا جەتىپتى. سول سەبەپتى اۋىلداعى تەمىر جول تورابىن پايداعا اسىرۋ جوسپارلانىپ وتىر. سالا ماماندارىنىڭ ايتۋىنشا، تاپ وسىنداي ەگجەي-تەگجەيلى جوبا ەندى قالاعا قوسىلعان بارلىق ەلدىمەكەندەردە جاسالادى.

لاۋرا ساپاربەكوۆا

Abai.kz