كرەششەنيە گوسپودنە (بوگوياۆلەنيە) — يوانن كرەستيتەل پايعامباردىڭ يوردان وزەنىندە يسۋس حريستوستى شوقىندىرۋىنان تۋىنداعان مەيرام. «كرەششەنيە»ء سوزىنىڭ ءوزى گرەك تىلىنەن اۋدارعاندا «باتۋ» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى.  

18-19 قاڭتار كۇندەرى تويلانادى. كرەششەنيە – حريستيانداردىڭ مەيرامى. بۇل مەيرامدى «بوگوياۆلەنيە» مەيرامى دەپ تە اتايدى[1]. ويتكەنى، ولاردىڭ سەنىمىنشە، ءدال وسى كۇنى قۇداي الەمگە ءوزىنىڭ ءۇش ءتۇرلى تاڭىرلىك بەينەسىندە كورىنگەن. اتاپ ايتساق: قۇداي بالا (بوگ سىن) – يسا ءماسىح يوردان وزەنىندە شوقىندىرۋ ءراسىمىن ورىندادى; قاسيتتى رۋح (دۋح سۆياتوي) – يساعا كوگەرشىن كەيپىندە ءتۇستى; قۇداي اكە (بوگ وتەتس) يسا ءماسيحتى كوكتەن داۋىس شىعارىپ كۋالاندىردى[2].

حريستيانداردىڭ سەنىمىنە قاراعاندا، وسى كۇندەرى (18-19 قاڭتار) جەر بەتىندەگى بارلىق سۋ اتاۋى جاڭارىپ، تازارادى ەكەن. سۋ ءوزىنىڭ قۇرامىنداعى جامان رۋحتىق ەنەرگەتيكادان ارىلادى-مىس. بىراق، ونىڭ تازارۋى «كيەلى» بولعاندىعىنىڭ بەلگىسى ەمەس. كيەلى بولۋى ءۇشىن ارنايى ءدىني راسىممەن دۇعا ايتىلۋى كەرەك. سوندا عانا ول - كيەلى، قاسيەتتى سۋ اتانادى[3]. ونىڭ ءۇشىن، شىركەۋ اكەيى سۋعا بەلگىلى دۇعالاردى ايتىپ، ايقىشتى (كرەست) باتىرادى. وسىدان كەيىن بارىپ، الگى سۋ كيەلى اتانىپ، سوعان شومىلعان كىسى رۋح تازالىعى مەن ءتان تازالىعىنا قول جەتكىزەدى ەكەن.  

ەسكەرتۋ:

ەسكەرتە كەتەتىن ماڭىزدى نارسە: حريستيان ءدىنى بويىنشا، اتالمىش كۇنى كۇنادان تازارامىن دەگەن ماقساتتا اۋا-رايىنىڭ سۋىعىنا قاراماستان، ايازدى دالادا مۇزداي سۋعا ءتۇسۋ شارت ەمەس. بۇعان قاتىستى شىركەۋ اكەيلەرىنىڭ ءبىرى بىلاي دەيدى:

«سۋىق كۇندەرى مۇز ويىعىنداعى سۋعا ءتۇسۋ ءراسىمى – «كرەششەنيە گوسپودنيا» مەيرامىنا تىكەلەي ەش قاتىسى جوق. سۋىق سۋعا ءتۇسۋ - شارت ەمەس. جانە ەڭ ماڭىزدىسى، بۇل ارەكەت ادامدى كۇنادان تازارتپايدى... بۇنىمەن قاتار مۇزداي سۋدا شومىلۋ كوپ ادامعا زياندى جانە دەنساۋلىعىنا قاۋىپتى. شىركەۋ ەشقاشان جامانشىلىق ويلامايدى. الگىندەي سۋعا شومىلۋ – اۆتوماتتى تۇردە بارلىق كۇنانى جۋىپ-شايادى دەپ ويلاماۋ كەرەك... قالاي بولعاندا دا، مۇز ويىعىنداعى سۋعا ءتۇسۋ – «يسپوۆەدتىڭ» ورنىن باسا الماسى انىق...»[3]  

شاريعي تۇرعىدا:

يسلام ءدىنى حريستيان مەن ياھۋدي (يۋدايزم) دىنىندەگىلەردى ء«اھلي كيتاب»، ياعني «كىتاپ يەلەرى» دەپ اتاپ، وزگە دىندەردەن ءبىر ساتى جوعارى سانادى. پايعامبارىمىزدىڭ (س.ا.ۋ.) زامانىندا بولسىن، ودان كەيىنگى ۋاقىتتارداعى مۇسىلمانداردىڭ الەمدى بيلەپ تۇرعان شاقتا بولسىن، وزگە ءدىن وكىلدەرىنە قۇرمەتپەن قاراپ، ءدىني راسىمدەرىن ورىنداۋلارىنا كەدەرگى جاساماعان.  

وسىعان وراي، بىزدەر بىرگە ءومىر كەشىپ كەلە جاتقان حريستيان ءدىن وكىلدەرىنىڭ بۇگىنگى مەيرامدارىنا دا قۇرمەت نازارىمەن قارايتىنىمىز ءسوزسىز.

بىراق، بۇل – مۇسىلمانداردىڭ دا وسى كۇندى قاسيەت تۇتىپ، بۇگىنگى مەيرامنىڭ قۇرمەتىنە مۇزداي سۋعا شومىلۋىنا بولادى دەگەن ءسوز ەمەس.  

قايسىبىر مۇسىلمان وسى كۇننىڭ قاسيەتتىلىگىنە سەنىپ، اتالمىش كۇنگى سۋدى «كيەلى» ساناپ شومىلسا، ياكي، ساقتاپ جۇرسە، ونىسى مۇسىلمانشىلىقتان شىعارىپ، كۇپىرلىككە اپاراتىن ارەكەت. ويتكەنى، ءبىر مۇسىلماننىڭ اتالمىش كۇندى قاسيەت تۇتۋى - ونىڭ استارىنداعى ءپəلسəفəنى، نانىمدى مويىندايتىندىعىن كورسەتەدى. دəلىرەك ايتقاندا، دəل وسى كۇنى قۇدايدىڭ الەمگە ءۇش ءتۇرلى تاڭىرلىك بەينەسىندە كورىنگەندىگىنە سەنەدى دەگەن ءسوز. ال، قۇراندا اللا تاعالا: «شىنىندا: «اللا دەگەن – ءماريام ۇلى يسا عوي» دەۋشىلەر، ءسوز جوق كاپىر بولدى...»[4]، - دەگەن. 

بۇعان قوسا: «كىم يسلامنان باسقا ءبىر ءدىن ىزدەسە، استە ودان قابىل ەتىلمەيدى دە اقىرەتتە زيانعا ۇشىراۋشىلاردان بولادى», - دەلىنگەن قۇران اياتى دا بار. 

ەڭ دۇرىسى – اللاعا ءمالىم!

[1] http://rukhanialem.psu.kz/
[2] http://www.calend.ru/
[3] http://pravsobor.kz/
[4] مايدا سۇرەسى، 72-73 اياتتار.