- كەلدەنباي اعا، جۇرتشىلىق ءسىزدى اۋەلدەن-اق ءداستۇرلى ءان ونەرىنىڭ بەلگىلى وكىلى رەتىندە جاقسى بىلەدى. بىراق سوڭعى جىلداردا ارنايى لەكتسيا-كونتسەرتتەر بەرۋمەن ەرەكشەلەنىپ ءجۇرسىز. جالپى، وقىرمان قاۋىمنىڭ ءوزىڭىزدى كىم دەپ قابىلداعانىن قالايسىز؟

- مەن، نەگىزى، ءانشىمىن. سوڭعى 20 جىلدا شاكارىمنىڭ اندەرىن جيناستىرىپ، ورىنداپ جۇرگەنىمە بايلانىستى، كەيبىرەۋلەر «زەرتتەۋشى» دەپ تە ەسەپتەيدى. الايدا مەن عالىم ەمەسپىن. ءداستۇرلى ونەردىڭ وكىلى ءارى ۇلكەن جاناشىرى رەتىندە ەسكى ءان-اۋەندەردى، ماتىندەردى جينايتىنىم راس. سوندىقتان ماعان ەتنوگراف رەتىندە قاراعان دۇرىس بولاتىن شىعار. شاكارىمنىڭ ءان مۇراسىن زەردەلەي ءجۇرىپ، مەن سول توڭىرەكتەگى، زەرتتەلمەي قالعان كوپتەگەن ونەرپازداردى تاپتىم، ماعجان مەن مىرجاقىپتىڭ اندەرىنە جولىقتىم.

- ماعجان دەمەكشى، ءسىز ول كىسىنىڭ «سەن سۇلۋ» اتتى ءانىن ورىنداپ ءجۇرسىز. جانە ول ءشامشى اعامىزدىڭ كوپشىلىككە جاقسى تانىس، وسى اتتاس انىنە ۇقسامايدى...

- ويتكەنى ماعجاننىڭ ءوز «سەن سۇلۋى»، ءشامشىنىڭ ءوز «سەن سۇلۋى» بار. ارينە، ءشامشى ءانىنىڭ ءسوزىن ماقسۇت مايشەكين ماعجاننىڭ ىزىمەن جازعان. مەنىڭشە، ءشامشى دە ماعجاننىڭ ءانىن بىلگەن سياقتى. بىراق ەكى ءاننىڭ ءسوزى دە، اۋەنى دە مۇلدە بولەك.

- ال ماعجاننىڭ «سەن سۇلۋى» سىزگە قالاي تاپ بولدى؟

- كەلدەنباي اعا، جۇرتشىلىق ءسىزدى اۋەلدەن-اق ءداستۇرلى ءان ونەرىنىڭ بەلگىلى وكىلى رەتىندە جاقسى بىلەدى. بىراق سوڭعى جىلداردا ارنايى لەكتسيا-كونتسەرتتەر بەرۋمەن ەرەكشەلەنىپ ءجۇرسىز. جالپى، وقىرمان قاۋىمنىڭ ءوزىڭىزدى كىم دەپ قابىلداعانىن قالايسىز؟

- مەن، نەگىزى، ءانشىمىن. سوڭعى 20 جىلدا شاكارىمنىڭ اندەرىن جيناستىرىپ، ورىنداپ جۇرگەنىمە بايلانىستى، كەيبىرەۋلەر «زەرتتەۋشى» دەپ تە ەسەپتەيدى. الايدا مەن عالىم ەمەسپىن. ءداستۇرلى ونەردىڭ وكىلى ءارى ۇلكەن جاناشىرى رەتىندە ەسكى ءان-اۋەندەردى، ماتىندەردى جينايتىنىم راس. سوندىقتان ماعان ەتنوگراف رەتىندە قاراعان دۇرىس بولاتىن شىعار. شاكارىمنىڭ ءان مۇراسىن زەردەلەي ءجۇرىپ، مەن سول توڭىرەكتەگى، زەرتتەلمەي قالعان كوپتەگەن ونەرپازداردى تاپتىم، ماعجان مەن مىرجاقىپتىڭ اندەرىنە جولىقتىم.

- ماعجان دەمەكشى، ءسىز ول كىسىنىڭ «سەن سۇلۋ» اتتى ءانىن ورىنداپ ءجۇرسىز. جانە ول ءشامشى اعامىزدىڭ كوپشىلىككە جاقسى تانىس، وسى اتتاس انىنە ۇقسامايدى...

- ويتكەنى ماعجاننىڭ ءوز «سەن سۇلۋى»، ءشامشىنىڭ ءوز «سەن سۇلۋى» بار. ارينە، ءشامشى ءانىنىڭ ءسوزىن ماقسۇت مايشەكين ماعجاننىڭ ىزىمەن جازعان. مەنىڭشە، ءشامشى دە ماعجاننىڭ ءانىن بىلگەن سياقتى. بىراق ەكى ءاننىڭ ءسوزى دە، اۋەنى دە مۇلدە بولەك.

- ال ماعجاننىڭ «سەن سۇلۋى» سىزگە قالاي تاپ بولدى؟

- 94 جاسقا كەلىپ قايتىس بولعان حالىق اقىنى شاكىر ابەنوۆ ەسكى اندەردىڭ كەرەمەت بىلگىرى ەدى. كەزىندە ساكەن سەيفۋللين، جامبىل جاباەۆ، مۇحتار اۋەزوۆتەردىڭ جانىندا جۇرگەن. جاس كەزىندە ءوزى دە ءانشى، كومپوزيتور بولعان. ماعجاننىڭ «سەن سۇلۋىن» ماعان سول كىسى ۇيرەتتى. ال وسىدان 6-7 جىل بۇرىن اقسۋات اۋدانىن ارالاپ جۇرگەندە قارپىقباي ەگىزوۆ دەگەن قارت مۇعالىمنەن مىرجاقىپتىڭ «مۇڭ» دەگەن ءانىن الدىم. قارپىقباي اقساقال ونى 1944-45 جىلدارى ءبىر جۋرناليست تۋىسىنان ۇيرەنىپتى. ەسكىنىڭ ادامدارى ەستى عوي، قاريانىڭ سونشاما ۋاقىت بويى ۇمىتپاي، جادىندا ساقتاپ كەلگەن سول ءانى 60 جىلدان كەيىن مەنىڭ قولىما ءتيدى. ءبىر رەتى كەلگەندە قازاق راديوسىنا جازعىزعان ەدىم. جىگىتتەر وزدەرى سودان الىپ، «قازاقتىڭ 1000 ءانى» دەگەن اتپەن شىققان ديسكىلەر جيناعىنا ەنگىزىپتى.

- شاكارىم اندەرىنىڭ بۇگىنگى تىڭدارمانعا جەتۋىنە، نەگىزىنەن، كىمدەر مۇرىندىق بولعان؟

- بىزگە شاكارىم اندەرىن جەتكىزگەن ءۇش ادام بار. ءبىرى - م.اۋەزوۆتىڭ دوسى، اڭشى، شاكارىمنىڭ سۇيەگىن تاۋىپ بەرگەن قابىش ايناقۇلوۆ، ەكىنشىسى - نيازبەك الداجاروۆ، ءۇشىنشىسى - اقىننىڭ ءوز بالاسى احات قۇدايبەرديەۆ. ال اندەردى وسى ۇشەۋىنەن تىكەلەي جازىپ العان - سەمەيدەگى اباي مۇراجايىنىڭ ديرەكتورى توكەن يبراگيموۆ.

- ورىنداۋشى رەتىندە شاكارىم اندەرىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى، ماڭىزى جونىندە نە ايتار ەدىڭىز؟

- ەرتەرەكتە شالدار بالالارعا «باتىرلار جىرىن» وقىتۋشى ەدى. مەن سونىڭ شەت جاعاسىن كوردىم. 5-6 سىنىپتا وقىپ جۇرگەن كەزىمدە «ەر تارعىن»، «قوبىلاندى»، «الپامىس باتىر» سياقتى ءبىرتالاي جىردى جاتقا بىلەتىنمىن. ول - تەلەديداردىڭ جوق كەزى. اتام كۇن سايىن كەشكە جىر وقىتىپ قوياتىن. سوندا بايقاعانىم، جاي عانا ماقاممەن وقىساڭ، جاتتالمايدى، ال اندەتىپ وقىساڭ، تەز سىڭەدى، تىڭدارمانعا دا كەرەمەت ۇعىنىقتى بولادى. وسى رەتتە، شاكارىمنىڭ كومپوزيتورلىعى دا اقان سەرى، ءبىرجان سالداردان بولەك. ياعني شاكارىم ءاندى ويدى جەتكىزۋ قۇرالى رەتىندە پايدالانعان. سوندىقتان العاشقىدا قۇلاققا ءبىرتۇرلى ەستىلىپ، اۋىرلاۋ قابىلدانۋى دا مۇمكىن. سەبەبى وندا قازاققا جات ينتەرۆالدار كوپ. سوسىن ءبىزدىڭ ءان شۋماقتارى، ادەتتە، ءتورت جولدان تۇراتىن بولسا، بۇل كىسىنىڭ كەيبىر شۋماقتارى 6-7, ءتىپتى 8-9 جولعا دەيىن كەتىپ قالادى. مەنىڭ ويىمشا، شاكارىم كومپوزيتور بولۋدى ماقسات ەتىپ قويماعان دا. ارينە، ابايعا ەلىكتەۋ دە بار شىعار، بىراق نەگىزىنەن، ايتار ويىن ءان-اۋەن ارقىلى جەتكىزۋگە تىرىسقان.

- جالپى، ءسىز شاكارىم اندەرىمەن قالاي تابىستىڭىز؟ ول كىسى اقتالعاننان كەيىن بە؟

- مەن شاكارىمنىڭ ءانىن ەڭ العاش رەت 1982 جىلى ەستىدىم. ءسويتىپ، «جاستىق تۋرالى»، «كارىلىك تۋرالى» دەگەن اندەرىن ۇيرەنىپ الىپ، وڭاشادا، ءوز ورتامىزدا ايتىپ ءجۇردىم. Cودان توكەن يبراگيموۆكە باردىم. توكەن اعا: «كەل، مىنا ءبىر ءاندى تىڭدا. ورىستار پاستەرناگىن، ءبارىن اقتاپ الدى. وسى وزگەرىس بىزگە دە كەلەدى. شاكارىمدەر، ماعجاندار اقتالاتىن كۇن الىس ەمەس»، - دەدى. ءسويتىپ، سول كۇنى شاكارىمنىڭ بىرنەشە ءانىن ۇيرەندىم. شىنىمەن-اق ارتىنشا شاكارىم اقتالىپ، جازدا اباي اۋدانىندا توي بولدى. سول تويدا مەن شاكارىمنىڭ ەكى ءانىن ورىندادىم. سودان زامان دا وزگەردى. 10-15 اداممەن ەل ارالاپ، كونتسەرت بەرۋ دەگەن ءوزىن-ءوزى اقتامايتىن بولدى. سوسىن توكەن اعامىزعا شاكارىمنىڭ ءومىربايانى مەن شىعارماشىلىق تاريحىن قىسقاشا جازعىزىپ الدىم دا ونى وزىمشە قورىتىپ، لەكتسيا دايىندادىم. سوعان سۇيەنە وتىرىپ، باس-اياعى ءبىر ساعاتتىڭ ىشىندە تىڭدارمانعا شاكارىمنىڭ كىم ەكەنىن ۇعىندىراتىنداي مۇمكىندىككە يە بولدىم.

- لەكتسيا-كونتسەرتتەرىڭىزدىڭ تاريحى وسىلاي باستالعان ەكەن عوي. ال وعان تىڭدارمان قاۋىمنىڭ قىزىعۋشىلىعى قانشالىقتى؟

- لەكتسيا-كونتسەرتتەرىمنىڭ ارقاسىندا مەن دومبىرامەن ورىس مەكتەپتەرىنە دە ەمىن-ەركىن كىرە بەرەتىن بولدىم. مۇنى ايتىپ وتىرعان سەبەبىم، كەز كەلگەن قالادا قازاق مەكتەبىنەن گورى ورىس مەكتەبى كوپ قوي. ال مەن جىلىنا 200-دەن استام كونتسەرت بەرەمىن. تابىس تابۋ - ءوز الدىنا، بىراق اڭگىمەڭ قىزىقتى، اندەرىڭ تارتىمدى بولماسا، تىڭداۋشى دا بولمايدى. وسى تۇرعىدان العاندا، مەن جاسوسپىرىمدەردىڭ شاكارىم اندەرىنە دەگەن كەرەمەت قىزىعۋشىلىعىن بايقادىم. مىسالى، ورىستىڭ 10-11 سىنىپتا وقيتىن جالاڭبۇت قىزدارى كونتسەرتتەن كەيىن قولتاڭبا سۇراپ تۇرادى. «جاستىعىما ەلىكتى» دەيتىندەي جاس ەمەسپىن، «تۇرىمە قىزىقتى» دەيتىندەي ءتۇرىم دە جوق، دەمەك، مەنىڭ اڭگىمەمنىڭ، اندەرىمنىڭ ولاردىڭ جۇرەگىنە جەتىپ، ساناسىنا ءسال دە بولسىن بىردەڭە قۇيعانى عوي. ايتپەسە ونەر-بىلىمگە، تاربيەگە زورلىق جۇرمەيدى، ەشتەڭەنى كۇشپەن سىڭىرە المايسىڭ.

- مەكتەپتەردەگى كونتسەرتتەر بارىسىندا ءتۇرلى سۇراقتار قويىلاتىن شىعار. وسى ورايدا، جاسوسپىرىمدەردىڭ نە بىلگىلەرى كەلەدى، ولاردى شاكارىمگە بايلانىستى نە قىزىقتىرادى؟

- ادەتتە، مەن شاكارىمدى ايتا وتىرىپ، جالپى، قازاق مۋزىكاسى تۋرالى دا حابار بەرۋگە تىرىسامىن. سودان بالالار حالىق اندەرىنىڭ ەرەكشەلىگى تۋرالى سۇرايدى. مىسالى، «ءبىر ءاندى نەگە ەكىنشى ءاننىڭ سوزىمەن ايتا بەرۋگە بولادى؟» دەگەن سياقتى. ال شاكارىمگە بايلانىستى ءبىر قىز بالا: «اباي» سپەكتاكلىندە كەرىم ايدارعا ۋ بەرەدى عوي. ەندەشە نەگە ءبىز ونى ناسيحاتتاۋىمىز كەرەك؟» - دەپ سۇراق قويدى. سۇڭعىلالىعى عوي، ياعني انا كەرىمدى شاكارىم دەپ قابىلداپ تۇر. سوسىن مەن پەسانىڭ جازۋشى قيالىنان تۋعان كوركەم دۇنيە ەكەندىگىن، كەيىپكەرلەرىنىڭ دە ويدان شىعارىلعانىن بارىنشا تۇسىندىرۋگە تىرىستىم. قازىرگى بالالار وتە ساۋاتتى. كەيبىر سۇراعىنا نە دەپ جاۋاپ بەرەرىڭدى بىلمەي، ەسىڭ شىعىپ كەتەتىن دە كەز بولادى.

- شىنىمەن دە قىزىق ەكەن. مىسالى، حالىق ءانىنىڭ ەرەكشەلىگىنە قاتىستى سۇراققا قانداي جاۋاپ ايتتىڭىز؟ راسىندا دا، نەگە  ءان سوزدەرى ءبىر-بىرىمەن الماستىرىپ ايتا بەرۋگە قولايلى؟

- ويتكەنى ءبارى - قارا ولەڭ ۇلگىسىندە عوي. ونىڭ ۇستىنە جازۋ-سىزۋ، ماگنيتوفونعا باسىپ الۋ دەگەن بولماعان. ۇمىتىلىپ قالعان جەرلەرىن نە ءوزى شىعارا سالادى، نە بىرەۋدىكىن اكەپ قىستىرا سالادى. ال ءسىز مىنانى بىلەسىز بە؟1933 جىلى بىزدە ۇگىت-ناسيحاتقا قايشى كەلەتىن 100 انگە سوت بولعان. سودان «مىنا ولەڭ مۇلدە جارامايدى»، «ال مىنا ولەڭنىڭ مىنا جەرىن تۇزەتۋ كەرەك» دەپ سارالاپ، «قۇداي»، «پايعامبار»، «باي» دەگەن سياقتى، جاڭا تالاپپەن ۇيلەسپەيتىن تالاي ماتىندەردى وزگەرتكىزگەن. نەگىزىنەن، كوپ اندەردىڭ ءسوزىن يسا بايزاقوۆ قايتا جازىپ شىققان، كەيبىرىنە تۇزەتۋ ەنگىزگەن. «اي قاباق، التىن كىرپىك، قىزىل ەرىن»، بولماسا «التايدىڭ كەن شىعاردىم ساياسىنان» دەگەن ءتارىزدى ولەڭدەردىڭ كوپشىلىگى - يسانىكى. ولاردىڭ ءان اۋەنىمەن سونشالىقتى ۇيلەسىپ، جاتىق شىققانى سونشالىق، قازىر ءتىپتى قايسى ءاننىڭ وزگەرىپ، قايسى ءاننىڭ وزگەرمەگەنىن اجىراتا الماي قالىپ جاتقان جايىمىز بار.

- نەگىزى، سونداي نارسەلەردىڭ اق-قاراسىن اجىراتۋعا تىرىسۋ، قالپىنا كەلتىرۋ بۇگىندە قانشالىقتى قاجەت؟

- سوكراتتىڭ «پلاتون - مەنىڭ دوسىم، بىراق شىندىق ودان قىمبات» دەگەن ناقىلعا اينالىپ كەتكەن ءبىر ءسوزى بار عوي. مەن جالپى، كەيدە «وسى بۇگىندە ايتىلىپ جۇرگەن حالىق اندەرىنە، اڭىز-اڭگىمەلەرگە رەۆيزيا جاساۋ كەرەك شىعار» دەپ تە ويلايمىن. ماسەلەن، جيرەنشە شەشەنگە قاتىستى «ۇيىنە كىرىپ كوسىلىپ جاتسا، اياعى دالاعا شىعىپ كەتەدى ەكەن» دەگەن ءبىر اڭگىمە بار عوي. وسى كەڭەستىك وتىرىك بولۋى مۇمكىن. مالسىز ادامدى قازاق ەشقاشان بيلىككە سالماعان. سەبەبى ساتىلىپ كەتۋى ىقتيمال عوي. ال حالىق اندەرىنە كەلسەك، وزەكتىلىگىن جوعالتقاندارى دا بار. سولاردىڭ ءماتىنىن قايتا جازىپ نەمەسە و باستاعى نۇسقاسىن ىزدەستىرىپ كورسە، ارتىق بولماس ەدى. ءبىر جاعىنان، باياعىدا قازاق ءانىن جيناستىرعاندار ورىستىلدىلەر بولدى عوي. سونىڭ سالدارىنان شالا-شارپى، قالاي بولسا، سولاي جينالدى. مىسالى، زاتاەۆيچتى ءالى كۇنگە دەيىن توبەمىزگە كوتەرەمىز. مەن سول جيناعان 1000 ءاندى دە، 500 ءاندى دە تۇگەل قاراپ شىقتىم. ىشىنەن ءبىر ءاندى الا المايسىز. وسى تۇرعىدان العاندا، زاتاەۆيچتىڭ حالقىمىزعا پايداسى ءتيدى مە، تيمەدى مە، ول جاعىن انىق ايتا المايمىن. كوپ كومپوزيتورلار حالىق مۋزىكاسىن پايدالانىپ كەتتى، تالاي دۇنيە شىقپاي دا قالىپ جاتىر.

- ال شىعىپ جاتقان دۇنيەلەر تۋرالى نە ايتۋعا بولادى؟ مىسالى، سوڭعى ۋاقىتتاردا جارىق كورگەن اندەر مەن كۇيلەردىڭ نوتا جيناقتارى، ءتۇرلى انتولوگيالار، ديسكىلەر كوزىڭىزگە ءتۇستى مە؟ ولاردىڭ ارتىق-كەم تۇستارى نەدە؟

- كوپ حالىقتارمەن سالىستىرعاندا، قۇدايعا شۇكىر، ءبىز ءوز ءداستۇرىمىزدى، مۋزىكالىق مۇرالارىمىزدى جوعالتپاعان ەلمىز. ەستۋىمشە، مىسالى، فرانتسيانىڭ ءوز فولكلورى جوق كورىنەدى. نەگىزى، حالىقتىڭ بايىرعى ءان مۇراسىنا وتە ىقتياتتى بولىپ، مۇقيات قاراۋ كەرەك. ءان، كۇي جيناقتارىن دا اسىقپاي، جاۋاپكەرشىلىكپەن شىعارسا. مىسالى، سولار ەرىنبەي سەمەيگە كەلسە، بارلىق ءانىمدى ايتىپ بەرەمىن عوي. بىراق ولار ويتپەيدى، كونتسەرتىمدى الادى دا، نوتاعا ايداپ جىبەرەدى. ول دەگەن ەرتەڭ ۇيرەنەتىن ادامعا وبال عوي. اۋەنگە ءمان بەرىلمەگەننەن كەيىن ايتەۋىر ءبىر شيكىلىگى شىعىپ تۇرادى. ءاسىلى، فولكلور دەگەن - وتە قاۋىپتى نارسە. مىسالى، ءبىر ءاندى جازىپ وتىرىپ، ءوز جانىمنان بىردەڭە قوسىپ جىبەرسەم، سول بويى كەتەدى. ۇيرەنگەن ادام بايقاپ، تۇزەتىپ ايتسا، جاقسى. تۇزەتپەسە، سولاي قالىپتاسىپ قالادى. مىنە، وسى جاعىنا اباي بولساق دەيمىن.

- وسى ورايدا، بۇگىنگى ءان ونەرىنىڭ بايىرعى حالىق مۋزىكاسىمەن ۇندەستىگى، ساباقتاستىعى قالاي؟

- شاكىر ابەنوۆ: «ءاننىڭ ءۇش اۆتورى بار: اقىن، كومپوزيتور، ءانشى. وسىنىڭ ىشىندە ەڭ كوپ جۇمىس ىستەيتىنى - ءانشى»، - دەپ ايتىپ وتىرۋشى ەدى. قازىر ءوزى ءان دە، ءانشى دە ساڭىراۋقۇلاق سياقتى قاپتاپ كەتتى. جاقسىسى دا، جامانى دا بار. ەڭ باستىسى، تالاپتى جاستاردىڭ بايىرعى حالىق مۇراسىمەن بارىنشا سۋسىنداپ، ءتۇپ نەگىزى، تامىرى بار دۇنيەلەر تۋعىزۋعا ۇمتىلعانى ابزال. ول ءۇشىن كوپ ىزدەنۋ كەرەك،ۇيرەنۋ كەرەك. ءبىر وكىنەتىنىم، مەندە كولىك بولمادى. ايتپەسە ابايدى، شاكارىمدى، مۇحتاردى ايتىپ وتىراتىن، باسقا دا عۇلامالاردىڭ كوزىن كورگەن، ءجون بىلەتىن قانشاما قاريالار بولدى. كوپشىلىگى دۇنيەدەن ءوتىپ كەتتى. قازىرگى ۇلكەن اقساقالداردىڭ عيبراتتى اڭگىمە ايتۋعا ۋاقىتى دا، قۇلقى دا جوق. جانە «بالالاردى عارىپكە اينالدىرىپ وتىرمىز» دەپ ەش ويلامايدى.

- سىزدىڭشە، حالىق مۋزىكاسى بۇگىندە قانشالىقتى سۇرانىسقا يە؟

- قاراپ تۇرساڭىز، قازىر راديو-تەلەديدار ەفيرلەرىن تۇگەلدەي جىلاۋىق، ىڭىرسىعان ءان-اۋەندەر جاۋلاپ الدى. حالىق اندەرىنىڭ ءحالى مۇشكىل قازىر. ال كەيىنگى اندەردىڭ دەنى - تامىرسىز، ياعني نەگىز جوق.

- ال نە نارسەنى نەمەسە قانداي تاقىرىپتاردى نەگىزگە الۋعا بولار ەدى؟

- انشىلەرگە ايتارىم، ەڭ بىرىنشىدەن، حالىق اندەرىن جاقسى ءبىلۋ كەرەك. مىسالى، ولاردىڭ نەگىزىندە نە جاتۋشى ەدى؟ دالا، ورمان، تاۋ مەن تاس، تابيعات، ادامنىڭ ادامعا دەگەن كوڭىلى، ادامي قارىم-قاتىناستارى، ءومىر تۋرالى تۇسىنىگى مەن پاراسات-پايىمى. قازىرگى اندەردىڭ كوپشىلىگى باتىسقا ەلىكتەۋدەن تۋىپ جاتىر، سونىڭ سالدارىنان ويسىز، ءمان-ماعىناسىز دۇنيەلەر قاپتاپ كەتتى.

- جالپى، ءان ارقىلى قانداي يدەيانى ناسيحاتتاۋىمىز كەرەك، نە نارسەنى نەگىز ەتۋگە ءتيىسپىز دەپ ويلايسىز؟

- نەگىزى، قالاي بولعاندا دا، قازاقتىڭ ءتىلىن ساقتاپ تۇرعان - ءانشى، جىرشى، تەرمەشىلەر. سولار ارقىلى قازاقتىڭ ءسوزى حالىققا تاراپ جاتىر. مىسالى، ساباققا كۇندە بارعانىمەن، وقۋشى ۇستازىن بىردە تىڭدايدى، بىردە تىڭدامايدى. كوپ جاعدايدا مۇعالىمنىڭ ەڭبەگى زايا كەتۋى دە مۇمكىن. ال كەرەمەت ءانشىنى، سال-سەرىنى تىڭدامايتىن ادام بولمايدى.

- سوندىقتان «ءان ارقىلى جۇرگىزىلەتىن تاربيەنى كۇشەيتۋ كەرەك. ءداستۇرلى مۋزىكانى، ونەردى كوتەرۋ كەرەك» دەيسىز عوي...

- ارينە. «ءتىلىمىز قۇرىپ بارا جاتىر»، «مادەنيەتىمىز كەنجەلەپ قالدى» دەپ بايبالام سالا بەرگەندى قويىپ، پاتريوتتىق تاربيەنى مىقتاپ قولعا الۋ كەرەك. ءاربىر بالانىڭ جۇرەگىندە «بۇل - مەنىڭ ەلىم!»، «وسى ەل ءۇشىن، جەر ءۇشىن مەن وتقا دا، سۋعا دا تۇسەمىن!» دەگەن تۇسىنىك بەرىك ورنىققان جاعدايدا ءتىل دە، تاريح تا، مادەنيەت تە ەڭسەسىن تىكتەيدى.

الاشقا ايتار داتىم...
ادەتتە، جامان وي ءبىرىنشى جۇرەدى عوي. ءبىرجان سالدىڭ: «قورقامىن، اۋرۋىمنىڭ ءتۇرى جامان، ءبىرجاننىڭ كىم ۇستار دەپ دومبىراسىن»، قاسىمنىڭ: «كۇنىنە ءجۇز ويلانىپ، مىڭ تولعانام، وزىممەن بىرگە ولمەسىن ولەڭىم دەپ» دەگەنى سياقتى، كەيدە مەن دە «حالىق اندەرى ءولىپ كەتە مە» دەپ قورقامىن. سەبەبى ءبىز تىڭداۋشىمىزدان ايىرىلىپ بارا جاتىرمىز. وسى رەتتە، مەكتەپتە حالىق مۋزىكاسىنان ارنايى ساباق جۇرسە، الدەقايدا وڭدى بولار ەدى. «ۇيىقتاپ جاتقان جۇرەكتى ءان وياتار» دەپ اباي تەگىن ايتپاعان. ءبىز شىندىعىندا، ءاننىڭ قادىرىن اسا بىلمەيمىز. تاڭەرتەڭ - جينالىس، تۇستە - تاماق، تۇستەن كەيىن - تاعى جينالىس... ال وسىلايشا جينالىستان مەزى بولعان ادام ادەمى ءبىر ءان ەستىسە، گۇل سياقتى اشىلىپ شىعا كەلەر ەدى!..

سۇحباتتاسقان روزا راقىمقىزى

"الاش ايناسى" گازەتى 12 ماۋسىم 2010 جىل