اۋرە-سارساڭعا تولى 2015 جىل دا اياقتالىپ، جاڭا 2016 جىل جاقىنداپ كەلەدى. ساياسي ساۋاتتىلاردىڭ ايتۋىنشا، مۇناي باعاسىنىڭ جوعارى بولۋ كەزەڭى اياقتالدى جانە ەلەۋلى ينستيتۋتسيونالدىق رەفورمالاردى وتكىزۋ ءۇشىن ەڭ قولايلى كەزەڭ. قوي جىلىن وتكەرىپ، مەشىن جىلىنا اياق باستىق. قوي جىلىندا قويدان جۋاس حالىقتىڭ قوراسىندا قوقىم تاستار تۇياق قالمايتىندا داعدارىستاردى وتكەردى. توبەمىزدەن بيلىك جۇرگىزەتىندەر ءتول تەڭگەمىزدىڭ تۇقىمىن تۇزداي قۇرتىپ تىنۋعا ارەكەت جاسادى. ولپى-سولپى ەكونوميكامىزدىڭ دال-دالى شىقتى. قاراشا حالىقتىڭ قازىناسى قاڭتارىلدى. ايتىپ-ايتپاي نە كەرەك، قوي جىلى قوي ەمەس، قوي تەرىسىن جامىلعان قاسقىر جىلى بولىپ شىقتى.

ال 2016 جىلى قازاقستاندىقتاردى نە كۇتىپ تۇر؟ راس، وندا دا وداعاي تىرلىكتەر از بولماق ەمەس. ەندى سولاردىڭ ءبىرسىپاراسىن سانامالاپ كورەيىك.

تەمىر جول تاريفتەرى قىمباتتايدى

ءبىرىنشى قاڭتاردان باستاپ قىمباتشىلىق باستالادى. 2016 جىلدىڭ 1-قاڭتارىنان باستاپ ىشكى قاتىناستارداعى تەمىر جول باعاسى 7 پايىزعا قىمباتتايدى. بۇل تۋرالى «قازاقستان تەمىر جولى ۇق» اق ۆيتسە پرەزيدەنتى بەرىك قاماليەۆ مالىمدەدى.

سونداي-اق، 2016 جىلى قازاقستاننىڭ اۋە رەيستەرىنە بيلەتتەر قۇنى قىمباتتايدى

«Air Astana» اۋە كومپانياسى پرەزيدەنتىنىڭ مالىمدەۋىنشە، قازاقستاننىڭ ىشكى رەيستەرىنە باعا تاريفتەرى كوتەرىلەدى. ايتپەسە، قازىرگى تاريف ىشكى رەيستەردىڭ شىعىنىن اقتامايدى-مىس. ايتا كەتەيىك، قازىرگى تاڭدا اۋە تاسىمالى قىزمەتىمەن اينالىساتىن 22 كومپانيانىڭ تەك التاۋى عانا جولاۋشىلار تاسىمالىمان اينالىسادى ەكەن. ىشكى نارىقتاعى ولاردىڭ ۇلەس سالماعى 51 پايىزدى قۇرايدى.

2016 جىلدىڭ تامىز ايىندا تاعى دا پارلامەنت سايلاۋى ءوتۋى ءتيىس

 حالقى ىشەرگە اس، كيەرگە كيىم تاپپاي جالاڭاشتانۋدىڭ از الدىندا جوقشىلىقتىڭ ەسىگىنەن سىعالاپ تۇر. مۇنداي سىن ساعاتتا پارلامەنت پارلامەنت ەكەنى راس بولسا، ايباتىنا مىنبەي مە، ايبارىن كورسەتپەي مە؟! الايدا 5 ماۋسىمىن ۇيقىمەن وتكىزگەن پارمەنسىز پارلامەنتكە پىسقىرىپ قارايتىن بيلىك بار ما؟ نە دەسەك تە، 2016 جىلى پالامەنت سايلاۋى وتەدى جانە بۇرىنعىداي ءۇش پارتيالى ەمەس، ەندى بەس  پارتيالى پارلامەنت جاساقتالۋى مۇمكىن دەگەن قاۋەسەتتەر دە جوق ەمەس. ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، وسى جولعى سايلاۋدا «اۋىل» مەن «بىرلىكتىڭ» باعى جانادى دەپ بولجايدى. دەسە دە، ودان وزگەرىپ كەتەر نە بار؟ جالپى، قازاقستان پارلامەنتiنiڭ دەپۋتاتتارى تۋرالى توم-توم قاعىتپالار جازۋعا بولاتىن شىعار، ءسiرا. حالىقتىڭ الەۋمەتتiك پروبلەمالارى تۋرالى ۇسىنىستار ايتۋعا كەلگەندە ۇندەرi ارەڭ شىعاتىن دەپۋتاتتار اق وردا جاقتان بۇيرىق تۇسسە، تاناۋراپ ءجۇرىپ تاۋ قوپارىپ تاستاۋعا دايىن. كورە جاتارمىز.

 قازاقستان قۋاتتى جانە جۇيرىك لوكوموتيۆتىڭ قارقىنىنا ىلەسەدى

قالاي دەسەك تە، ءبىزدىڭ قا­زاق­ستان ءۇشىن تاياۋداعى 6 جىل تۇگىل، ودان ارعى ۋاقىت تا قارقىندى دامۋ كەزەڭى بولعالى تۇر. ويتكەنى بىرىن­شىدەن، ءبىزدىڭ حالىقارالىق ساۋدا-ساتتىقتاعى باستى ارىپتەستەرىمىز جانە ىرگەدەگى كورشىلەرىمىز قىتاي مەن رەسەي فەدەراتسياسىنداعى جاعدايلار ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق كۇيرەۋىنە ايتارلىقتاي اسەر ەتەدى. بۇل ەكى مەملەكەت تە ءبىزدىڭ باستى ەكسپورتتىق تاۋارلارىمىزعا تاپسىرىس بەرۋشىلەر. ول ول ما، باتىستان قاشقان ين­ۆەستورلار قازاقستانعا اعىلادى. كەيبىر دەرەكتەرگە قاراعاندا تاياۋداعى ون جىل ىشىندە اۋقىمدى باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن 140 ميلليارد دوللارلىق ينۆەس­تي­تسيا قاجەت ەكەن. ونى دا كۇتەمىز.  بۇل ەكسپورت-يمپورت اينالىمىن عانا جەدەلدەتىپ قويماي، تران­زيت­تىك تاسىمالدىڭ دا توتە جولى.

جەكەشەنلەندىرۋ جالعاسادى.

ءماسىموۆ مىرزا جابىق «استانا كلۋبىندا» سويلەگەن سوزىندە  جەكەشەلەندىرۋ جۇمىستارىنىڭ جالعاساتىنىن مالىمدەگەن. ەندەشە، وسى جاقتا جۇمىس ىستەۋ كەرەك. ءماسىموۆتىڭ ايتۋىنشا، الدىمىزدا تۇرعان قازاقستانداعى جەكەشەلەندىرۋ وسىعان جاعداي جاسايتىن بولادى. سۇراق: كىمگە ارتىقشىلىق بەرىلەدى؟ قىتايعا ما، رەسەيگە مە نەمەسە باسقا بىرەۋگە مە؟ ءماسىموۆتىڭ ايتۋىنشا، ءبىز جاعرافيا بويىنشا ەشقانداي ەرەكشە جەڭىلدىكتەر جاسامايمىز. ينۆەستور الەمنىڭ كەز كەلگەن ەلىنەن، ايماعىنان بولۋى بەك مۇمكىن. 90-جىلدارداعى جەكەشەلەندىرۋدەن ايىرماشىلىعى، قازىر تارتىلاتىن رەسۋرستاردى كوبەيتۋ تۋرالى ماسەلە تۇرعان جوق ەكەن. ەگەر 90-شى جىلداردا ماڭىزدىسى كاسىپورىن ءۇشىن نەعۇرلىم جوعارى باعا الۋ بولسا، بۇگىن بىزگە ينۆەستوردىڭ تەحنولوگيالارى مەن بىلىكتىلىگى ماڭىزدىراق. ول وزىمەن بىرگە جاڭا تەحنولوگيالار، بىلىكتىلىك، ءبىزدىڭ ەكونوميكانى ارى قاراي ءارتاراپتاندىرۋ مۇمكىندىگىن الىپ كەلۋ كەرەك. «قازىر جەكەشەلەندىرۋ نىساندارىنىڭ قۇنى سونشالىقتى جوعارى ەمەس. ءبىز 80-جىلدارداعى بريتان تاجىريبەسىن زەردەلەپ جاتىرمىز، ول كەزدە نىساندار اعىمداعى ءساتتىڭ نارىقتىق باعاسىمەن ساتىلدى، بىراق كەلىسىم شارتتارىندا، باعا كوتەرىلگەن جاعدايدا ونىڭ ورنى تولتىرىلاتىنى كورسەتىلگەن بولاتىن. بىراق بۇل ماسەلە بويىنشا تۇپكىلىكتى شەشىم قابىلدانعان جوق»،-دەيدى پرەمەر مينيستر.

2016 جىلدان باستاپ قازاقستاندا نان ءونىمى تاپشى بولۋى مۇمكىن

2016 جىلى قازاقستاننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى جاڭا قيىندىقتارعا تاپ بولۋى مۇمكىن. حالىق بانك باسشىسى ءۇمىت شاياحمەتوۆا  فەرمەرلەردى قارجىلاندىرۋ بولماعاندىقتان ەگىن كولەمى ازايادى دەپ ەسەپتەيدى. 2016 جىلى جىل سايىن سەبىلەتىن ەگىن كولەمى قىسقارۋى مۇمكىن. «كەلەسى جىلى وتكەن جىلدارداعى سەبىلگەن ەگىننىڭ 50 پايىزى عانا ەگىلۋى مۇمكىن. بۇدان ءدان ونىمدەرى مەن نان تاپشى بولادى جانە بۇل نان باعاسىنا اسەر ەتەدى. مەنىڭ ويىمشا، وسى ماسەلەنى ويلانۋ كەرەك. قازىرگى ۋاقىتتا بارلىق اۋىل شارۋاشلىعى شىعىنعا باتىپ وتىر. مەن وسى سالاعا الاڭدايمىن»، — دەدى ول.

2016 جىلدان باستاپ «ب» كورپۋسىنىڭ جالاقىسى 30 پايىزعا ارتادى

2016 جىلدان باستاپ «ب» كورپۋسىنىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقىسى 30 پايىزعا ارتادى. قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ «قازاقستان جاڭا جاھاندىق ناقتى احۋالدا: ءوسىم، رەفورمالار، دامۋ» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا وسىلاي مالىمدەگەن بولاتىن.

2016 جىلدان باستاپ ۆيزا بەرۋدىڭ جاڭا ەرەجەلەرى ەنگىزىلەدى

قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ەرلان ىدىرىسوۆتىڭ مالىمدەۋىنشە، جاڭا جىلدان باستاپ ءبىزدىڭ ەلگە كەلەتىن شەتەلدىكتەرگە وتە قولايلى جاعداي جاسالماقشى. ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان ازاماتتارى 41 مەملەكەتكە ۆيزاسىز كىرۋگە قۇقى بار. ال 2015 جىلدىڭ 15 شىلدەسىنەن 2017 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن 20 ەلدىڭ ازاماتىنا 15 كۇنگە ەل اۋماعىنا ۆيزاسىز كىرۋگە رۇقسات بەرىلگەن

2016 جىلدان باستاپ ءدىنتانۋ ءپانى وقىتىلاتىن بولدى

2016 جىلدان باستاپ قازاقستان مەكتەپتەرىندە ءدىنتانۋ ءپانى وقىتىلادى.
ء"دىنتانۋ نەگىزدەرى" ءپانى فاكۋلتاتيۆتىك كۋرستار تۇرىندە توعىزىنشى سىنىپتا وقىتىلادى، ياعني ول قازىر مەكتەپ ءۇشىن مىندەتتى نەگىزدە جۇرگىزىلمەيدى. كۋرستى وقىتۋ كولەمى اپتاسىنا - 1 ساعات، ال جىلىنا - 34 ساعات.

بىرقاتار الەۋمەتتىك تولەمدەر 2016 جىلدان باستاپ وسەدى

2017 جىلعا جوسپارلانعان الەۋمەتتىك باستامالاردى جۇزەگە اسىرۋ 1 جىل ەرتە باستالادى. بۇل جونىندە ەكونوميكالىق ساياساتتىڭ جۇيەلى شارالارى جونىندەگى كەڭەستە مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ مالىمدەدى. اقشا ايىرباستاۋ باعامىنىڭ وزگەرۋىنە وراي شىعىن كورگەندەر دە شەت قالماق ەمەس. تەڭگەمەن اشىلعان شۇعىل دەپوزيت يەلەرىنە وتەماقى بەرۋدى تاپسىردى ەلباسى. ارينە، قاراپايىم تۇلعالارعا. پرەزيدەنتتىڭ ەسەبىنشە، ونداي تۇرعىنداردىڭ سانى 1 ملن 700 مىڭ. 

ءتۇيىن:  قاسقىر جىلىنان قارىسىپ ءجۇرىپ وتكەنىمىزبەن، مەشىن جىلى  اۋزىمىزعا اق ماي بۇيىرۋى نەعايبىل. جوعارىدا ءبىز اتاپ وتكەن رەسمي مالىمدەمەلەردىڭ سىرتىندا وداعاي ويلار از ەمەس. مىسالى، كەلەر جىلى پارمەنسىز پارلامەنتتەگى پەنسيونەرلەردىڭ مايلى ورىنىن بوساتا ما؟ بيلىكتەگى گەرانتوكراتيالىۇ جۇيە السىرەي مە؟ ەل ەكونوميكاسىنىڭ ەشكى مايىنداي توڭدىرىپ وتىرعان ءماسىموۆ ۇكىمەتى وتستاۆكاعا كەتە مە؟ قازاق دالاسىن ۋلاپ، قۇلاق ەستىپ، كوز كورمەگەن ءتۇرلى ىندەتتەردى اكەلۋشى رەسەي پروتونىنا توقتاۋ سالىنا ما؟ بيلىك قۋدالاۋىنا تۇسكەن ازاماتتىق قوعام بەلسەندىلەرىنە راقىمشىلىق جاسالا ما؟ يۋنەسكو  مويىنداپ وتىرعان تۇڭعىش كوشباسى – ءاليحان بوكەيحاننىڭ تويى، ابىلايدىڭ 300 جىلدىعىنداي، جەتىم قىزدىڭ تويىنداي، تاسادا قالماي ما؟ ءبىز ەندى وسى جانە وزگە دە دوعال دەرەكتەرگە اق جاعالىلاردان جاۋاپ كۇتەمىز. ارينە، ول كىسىلەردىڭ قولدارى ءتيىپ جاتسا، داتىمىزعا دەن قويار. ارعى جاعىن ايتپايمىن، ءىشىڭ ءبىلسىن، ءالۋاي...

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz