بىزدە نەگە ەكەنى بەلگىسىز، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تۇعىرىن نىعايتۋعا باعىتتالعان قانداي دا شارا بىردەن ساياسي سيپاتقا يە بولا قالادى. سوسىن «قارا پياردى» قارۋ ەتكەن نيەتى بۇرىس جانداردىڭ الەمدىك شابۋىلى باستالىپ كەتەدى. اقىرى الگى ءاپ-ادەمى باستالعان دۇنيەمىز  شالا-جانسار كۇيگە ەنىپ، ءتۇپتىڭ-تۇبىندە سىيىرقۇيىمشاقتانىپ بىتەدى. وزگەسىن بىلاي قويعاندا ءبىر كەزدە قىزۋ قولعا العان لاتىن قارپىنە كوشۋ تۋرالى باستامامىزدى مىسالعا كەلتىرسەك تە جەتىپ قالار.

ءبىزدىڭ سەكەم الىپ وتىرعانىمىز: جاقىندا عانا وتاندىق اقپارات كەڭىستىگىن قورعاۋعا باعىتتالعان ەلىمىزدەگى كابەلدى تەلەۆيزيادا شەتەلدىك جارنامالاردى شەكتەۋ تۋرالى قولعا العان شارۋامىز وسىنداي كەپتى كيە مە دەگەن كوڭىلىمىزدە كۇدىك باسىم. ويتكەنى، پارلامەنت «تەلەحابار تاراتۋ تۋرالى» زاڭعا الگىندەي باپتى ەنگىزۋى سول-اق ەكەن، ەلىمىزدە ويبايعا بەرگىسىز ايقاي باستالىپ كەتتى. الگى ويباي وسى كۇنى ساياسي ناۋقانعا اينالىپ بارادى. جەرگىلىكتى باق-تاردىڭ، ءتىپتى دە قۇدايى بەرىپ قالدى. ولاردىڭ ويىنشا، بۇل شەكتەۋ  نەگىزىنەن شەتەلدىك تەلەحابارلاردى تاراتاتىن تەلەۆيزيانىڭ باسىنا قارا بۇلت ۇيالاتىپ، ءتۇبى ولاردى جاۋىپ تىناتىن كورىنەدى. قانشاما ادام جۇمىسسىز قالىپ، بيۋدجەت ميلليونداعان عانا ەمەس، ءتىپتى ميللياردتاعان تەڭگەدەن قاعىلادى-مىس. مۇنىڭ سىرتىندا مىڭداعان كورەرەمەندەر ءۇشىن اقپاراتتىق كەڭىستىك قاتتى تارىلىپ، تەلەديدار ءوشىپ قالادى دەپ ەڭىرەگەندە ەتەگى جاسقا تولىپ وتىر. مۇنداي «ادىلەتسىزدىككە» شىداماعان وسىنداعىلار ەلباسىنا ءۇشبۋ حات جولداپتى. كورشىمىزدىڭ تەلەحابارلارىن عانا تاراتىپ، سول ارقىلى ميلليونداعان عانا ەمەس، ميللياردتاعان تەڭگە قوماقتى قارجىنى كۇرەپ تاۋىپ، قاعاناعى قارق، ساعاناعى سارق بولىپ وتىرعان كابەلدى تەلەارنا قوجايىندارىنىڭ   حاتىنان ءوتىنىشتى ەمەس، بۇيرىققا بەرگىسىز قاتاڭ تالاپتىڭ سارىنىن بايقاۋ قيىن ەمەس. ولاردىڭ باعامداۋىنشا، مۇنداي شەكتەۋلەر دۇنيەجۇزىنىڭ ەشبىر ەلىندە جوق كورىنەدى. بۇل ءتىپتى بىزدەگى  «ۇلتتىق وپەراتورلاردى» (ول قانداي ۇلتتىق سوندا؟) اشىقتان-اشىق كەمسىتۋ ەكەن. وسىلاردى ايتا كەلە بىزدەگى «شەتەلدىك جاناشىرلار» ەلباسىنا بۇل شارادان تۋىندايتىن الەۋمەتتىك-ەكونونميكالىق سىلكىنىستەرگە (قالاي-قالاي سايرايدى؟) جول بەرمەي، زاڭنان تولىقتىرۋدى دەرەۋ الىپ تاستاۋدى سۇرايدى. قىزا-قىزا كەلە بۇلار ءتىپتى قىر كورسەتىپ، وزدەرىنىڭ تالاپتارى ورىندالماعان جاعدايدا وزدەرى باسقارىپ وتىرعان كابەلدى تەلەۆيزيانىڭ قىزمەتىن جارتى كۇنگە توقتاتىندىعىن مالىمدەيدى.

شىنى كەرەك، العاشقى كەزدە بۇلاردىڭ نە سەبەپتى اسقان بەلسەندىلىك كورسەتىپ، ەلباسىنا دەيىن شاعىم جاساپ جۇرگەنىن ونشا تۇسىنبەپ ەدىم. سويتسەم، «باقسام، باقا ەكەن» دەگەندەي، بۇلاردىڭ كورشى رەسەيدە قولداۋشىلارى  جەتىپ ارتىلاتىن كورىنەدى. مەن مۇنىڭ سىرىن دەنيس كريۆوشەەۆ دەگەن مىڭ بولعىر بلوگەردىڭ جازباسىنان اڭعارىپ قالدىم. دەنيس دەگەن ازاماتتىڭ جازۋىنا سەنسەك، ەلىمىزگە رەسەي ۇكىمەتى مەن سول ەلدىڭ تەلەارنالارىنىڭ باسشىلارىنان قۇرالعان ارنايى «دەسانت» كەلىپ، دەپۋتتارىمىزدى قاتتى «ۇگىتتەپ» جاتقان كورىنەدى. ءتىپتى، بۇل جاعداي اناۋ ۋكرايناداي بولىپ كەتىپ، ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىمىزگە قاتەر توندىرەدى-ءمىس. قىسقاسى، شەكتەۋگە شەكەلەي قالعان جەرگىلىكتى تەلەارنالاردىڭ «تەتىگى» (باسقارۋ ءپۋلتى) كىمنىڭ قولىندا ەكەندىگى بەلگىلى بولىپ قالعانداي... دەنيستىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي قىسىمعا جول بەرمەۋىمىز كەرەك. «پريشلو ۆرەميا زانيات پرينتسيپالنۋيۋ پوزيتسيۋ» دەپ ماسەلە كوتەرگەن بۇل ازاماتتىڭ ۇستانىمىن اڭعاراۋعا ابدەن بولاتىن سياقتى. شىركىن، ءبىزدىڭ ەلدە وسى دەنيستەي ازاماتتاردىڭ قاراسى كوبەيىپ،  سولاردىڭ ارمان-تىلەگى ورىندالىپ جاتسا قانە؟.. وكىنىشكە قاراي، بىزدە دەنيستەردىڭ ەمەس، ءتىلى مەن ءدىلىن قازاقستاندىق پاتروتيزمنەن بولەك سالعان «دەرتتى» جانداردىڭ دەگەنى بولىپ تۇر. الايدا، وزدەرى باسقاراتىن باق قىزمەتىن كاسىبي تۇرعىدان دامىتۋدىڭ ورنىنا، كورشى مەملەكەتتىڭ اقپاراتتىق دايىن ءونىمىن تاراتىپ قانا وتىرعانداردىڭ ەندىگى ايقايىنا قۇلاق تۇرە بەرۋدىڭ قاجەتى شامالى شىعار دەگەن ويدامىز.   

مۇراتبەك داۋرەنۇلى

قوستاناي

Abai.kz