قازاق ءتىلىن ساقتايمىز دەسەك...
ەلىمىزدە وزەكتى ماسەلەلەر شەشىمىن تاۋىپ رەتتەلىپ جاتقانىنا قاراماستان الىدە بولسا حالىق اراسىندا كەيبىر ماسەلەلەر تاقىلانىپ جاتىر. ماسەلەن قوعامداعى بەلسەندىلەردىڭ (بيلىكتەگى ەمەس) باستى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى قازاق ءتىلىنىڭ قازاق دالاسىنا كەڭىنەن جايىلىپ «مادەنيەت تىلىنە» اينالدىرۋدى كوتەرىپ ءجۇر.
قازاق ءتىلى «مەملەكەتتىك ءتىل»، مادەنيەت ءتىلى دەگەنىڭىز قالاي؟- دەپ سۇراق قويۋىڭىز زاڭدىلىق. مىسالعا قازاقى ورتادا ءبىر قازاق كەلىپ ورىس تىلىندە سۇراق قويىلسا بىلگەندەرى ورىسشا ماقتانىش ۇنمەن جاۋاپ بەرىپ بىلمەگەندەرى ۇيالىڭقىراپ «قاپ، اتتەڭ وقىماعانىمىزداي» -دەپ جەرگە ءجۇزىن قاراتىپ قالا بەرەتىنى بار. ءبىر قىزىعى، ورىس ءتىلىن بىلمەگەنى ءۇشىن ءوزىن قور سانايتىن كەم باعالى پسيحولوگيا تەك قازاقتاردىڭ اراسىندا (اسىرەسە اۋىل قازاقتارىنىڭ اراسىندا) كەڭىنەن تاراعان. ءتىپتى قازاقتار اراسىندا ورىس ءتىلى «قالالىق ستاتۋستى» بىلدىرەتىن ۇلكەن ماڭىزعا يە ەكەنىن ورىستاردىڭ ءوزى بىلمەسە كەرەك.
ەسكى جارانىڭ اۋزىن اشىپ قوعامدى قىزۋ تالقىعا سالىپ (تالقىعا سالار جان بولسا) رەزونانس تۋدىرعىم كەلىپ وتىرعان جوق. ەلباسىمىز قازاق ءتىلى 2025 جىلعا قاراي ءومىردىڭ بارلىق سالاسىندا ۇستەمدىك ەتىپ، كەز-كەلگەن ورتادا كۇندەلىكتى قاتىناس تىلىنە اينالاتىنىن ايتىپ ءدال قازىر حالىقتى تۇتاستىق پەن تۇراقتىلىققا شاقىردى. سونداي-اق لاتىن ارىپىنە كوشىپ تەحنيكا تىلىنە جاقىنداي تۇسەتىنىمىزدى ايتتى. بۇل وتە دۇرىس شەشىم جانە ورىندالاتىن ستراتەگيا ەكەنىنە ءبىز سەنەمىز. وسى تۇستا ءتىل ماماندارى بولاشاق قازاق ءتىلىنىڭ ءالىپبيى بولاتىن لاتىن قارىپتەرىنىڭ ءتۇرلى فورمالارىن ۇسىندى. ءبىرى تۇرىك، وزبەكتىكىن كوشىرسە، ءبىرى ازەربايجاندىكىن الۋعا نيەت ءبىلدىرىپ جاتىر. تۇرىك، ازىربايجاندىكىن كوشىرىپ الساق قازاق تىلىنە ءتان (ۇ،ءۇ،ڭ،ءى تب) كەيبىر دىبىستاردى جوعالتىپ الۋىمىز مۇمكىن. وسىنى ەسكەرە كەلە، ءبىز قازاق تىلىنە ءتان دىبىستاردى قاتاڭ ساقتاي وتىرىپ، قازىرگى كەزدە جاستاردىڭ ءموبيلدى حات الماسۋدا قولدانىلىپ جۇرگەن (سمس) اعىلشىن ءارىپىن نەگىزگە الىپ قازاق تاڭبالارىن قۇراستىرىپ شىقتىق. بۇل تاڭبالاردا سلاۆيان تىلدەرىنە ءتان بارلىق دىبىستار الىنىپ تاستالدى. ناتيجەسىندە ورىس تىلىنەن كىرگەن سوزدەر قازاقى دىبىستاردىڭ اكتسەنتىنە ۇشىراپ قازاق ءتىلى (ۇستەمدىگى ورناۋى مۇمكىن) قاز قالپىندا ساقتالۋى مۇمكىن.
|
قازاق تىلىنە ءتان 30 تاڭبا بەلگىلەندى. قىزىلمەن جازىلعاندارى الىنىپ تاستالدى. («ھ» ءارىپىنىڭ وتە از قولدانىلۋىنا وراي الىنىپ تاستالدى) |
||||
|
A - ا A`- ءا B - ب C - ج D - د E - ە F - ف G - گ |
H - ع I - ءى J - ي K - ك L - ل M - م N - ن N` - ڭ |
O - و O` - ءو P - پ Q - ق R - ر S - س Sh - ش T - ت |
U - ۇ V - ءۇ W - ۋ X – ح ءۇ - ى Z - ز ھ |
ۆ ە يو يۋ يا ي ە شش چ تس |
مىسال: Qazaqstan, O`mir mektebi, Sa`ken, qulager, A`skerge xat, Halymcan, Shempjon, Shapaev, Monholja, Kompjwter, sw arnasy, Nawshnjk, Ult pen da`stvr, Keshqurym, vkili bo`rik, bvrmeli ko`lek.
مارات ەرجىگىتوۆ
Abai.kz
