مەملەكەت باسشىلارىنىڭ وفشورداعى قاراجاتى تۋرالى اقپارات جاريالانىپ كەتتى
حالىقارالىق جۋرناليستىك تەرگەۋ كونسورتسيۋمى (ICIJ) قازىرگى جانە بۇرىنعى 12-گە جۋىق الەمدىك كوشباسشىنىڭ جانە 128 ساياساتكەردىڭ، Forbes تىزىمىنە ەنگەن 29 ميللياردەردىڭ وفشورلى كەلىسىمدەرى بار ەكەنىن انىقتادى.
تەرگەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەن جۋرناليستەردىڭ سوزىنشە، الەمدىك ساياساتكەرلەر مەن بيزنەسمەندەر جانە «سەلەبريتيلەردىڭ» قاتىسۋىمەن بولعان «كولەڭكەلى ەكونوميكانىڭ» ماسشتابىن اشاتىن 11,5 ملن-عا جۋىق ءتۇرلى قۇجاتتار جاريالانىپ كەتكەن. بۇل ماتەريالداردى ىزدەستىرۋدە الەمنىڭ 76 ەلىنەن ICIJ مۇشەلەرى مەن نەمىستىڭ Sueddeutsche Zeitung جانە باسقا دا باسىلىمداردىڭ جۋرناليستەرىن قوسقاندا 370 ادام قاتىسقان.
ICIJ تەرگەۋشىلەرى وزدەرىنىڭ تەرگەۋ جۇمىستارىن وفشورلى قۇجاتتاردىڭ كوپشىلىگى تىركەلگەن Mossack Fonsec كومپانياسىنىڭ تۇرعىلىقتى جەرىنە بايلانىستى «پانام قۇجاتتارى»دەپ اتايدى. جۋرناليستەردىڭ ايتۋىنشا، بۇل كومپانيا فيرمالاردى قۇرۋمەن جانە ولاردىڭ تۇپكىلىكتى بەنەفيتسيارلى اكتيۆتەرىن جاسىرۋمەن اينالىسادى.
2014 جىلى Mossack ارگەنتينانىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى نەستور كيرشنەرگە (201 جىلى قايتىس بولعان) نەۆادا شتاتىندا ورنالاسقان 123 فيرما ارقىلى قارجىنى جىلىستاتۋعا كومەكتەسكەن. بۇل تۋرالى امەريكالىق سوتتا ايتىلدى. سوت كومپانياعا مالىمەتتەرىن اشىپ كورسەتۋگە سۇراۋ جىبەرەدى، بىراق ءانونيمدى كليەنتتەرمەن جۇمىس ىستەيتىن Mossack زاڭ فيرماسى اتالعان ىستەن جالتاردى. سونداي-اق، Mossack قىزمەتكەرلەرى اقش-تىڭ قۇزىرىنا تيەسىلى قۇجاتتاردىڭ جارتىسىن الىپ شىعىپ، جويماق بولعان. ناتيجەسىندە بەلگىسىز دەرەككوز نەمىس جۋرناليستەرىنە 1977 جانە 2015 جىلدىڭ سوڭىنا تيەسىلى 11 ملن-عا جۋىق قۇجاتتى اكەلدى.
وفشورلى كومپانيالاردىڭ يەلەرى كىمدەر؟
ICIJ بايانداماسىندا ايتىلعانداي، رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ قولاستىندا جۇمىس ىستەيتىن قىزمەتكەرلەر وفشورلى كومپانيالار ارقىلى 2 ملرد دوللار اۋدارعان.
ال رەسەي بيلىگى بۇل جاريالانىمعا دايىن بولدى. 28 ناۋرىز كۇنى ۆ.ءپۋتيننىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى دميتري پەسكوۆ جاقىن ارادا رەسەيدەگى باسشىلىققا قارسى «اقپاراتتىق شابۋىل» بولۋى مۇمكىن ەكەندىگىن حابارلادى. بۇل تۋرالى پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە باق وكىلدەرى جىبەرگەن سۇرانىس ارقىلى بەلگىلى بولدى.
تەرگەۋ بارىسىندا جۋرناليستەردىڭ قولىنا تۇسكەن قۇجاتتاردا ۋكراينا پرەزيدەنتى پەتر پوروشەنكونىڭ، ساۋد ارابياسىنىڭ كورولى سالماننىڭ، يسلانديا جانە پاكىستاننىڭ پرەمەر-مينيسترلەرىنىڭ، قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ توراعاسى سي ءتسزينپيننىڭ تۋىستارىنىڭ جانە ازەربايدجان پرەزيدەنتى يلحام اليەۆتىڭ اتى اتالعان.
مۇنىمەن قوسا جۋرناليستەردىڭ تەرگەۋ جۇمىسىنا ارقاۋ بولعان وفشورلى قۇجاتتارعا فۋتبوليست ليونەل مەسسيدىڭ، ۇلىبريتانيا پرەمەر-ءمينيسترى دەۆيدا كەمەروننىڭ اكەسى يەن كەمەروننىڭ، FIFA كوميتەتىنىڭ مۇشەسى حۋان پەدرو ءداميانيدىڭ جانە اكتەر دجەكي چاننىڭ قاتىسى بار.
Mossack Fonsecaعا قاتىستى ەڭ جوعارى ءپروفيلدى جانجالدار اراسىندا Petrobras ءىسى بار. بۇل — برازيليانىڭ ەڭ ءىرى مۇناي كومپانياسى جانە مۇنداعى جەمقورلىق ىسىنە جەتەكشى ساياساتكەرلەر مەن قۇرىلىس كورپوراتسيالارىنىڭ قاتىسى بار. كومپانياعا بايلانىستى تۋىنداعان داۋ برازيليادا ساياسي داعدارىس تۋدىردى جانە قازىرگى ەلدىڭ پرەزيدەنتى ديلما رۋسەفتىڭ بيلىگىنە قاۋىپ ءتوندىرىپ تۇر. 2016 جىلى برازيليالىق پروكۋراتۋرا Mossack-تىڭ 5 قىزمەتكەرىنە جەمقورلىق ءىسى بويىنشا ايىپ تاققان ەدى. دەگەنمەن Petrobras شەنەۋنىكتەرى بۇعان قاراماستان Mossack Fonseca-دا وفشورلى ايماقتارى بار Odebrecht سياقتى قۇرىلىس كومپانيالارىنان پارا الىپ وتىرعان.
قازاقستاندىقتاردىڭ قاتىسى بار ما؟
ازاتتىق راديوسىنىڭ مالىمدەۋىنشە، Mossack Fonseca زاڭ كومپانياسىنىڭ اشكەرە بولىپ كەتكەن قۇجاتتارىنا سايكەس، استانا قالاسى اكىمىنىڭ بۇرىنعى ءورىنباسارى نۇرالى اليەۆ بريتاندىق ۆيرگين ارالدارىنداعى بىرنەشە وفشورلىق فيرمانىڭ اكتسيونەرى بولعان.
قۇجاتتارعا قاراعاندا، ءنۇرالى اليەۆ 2008 جىلى ۆيرگين ارالدارىندا تىركەلگەن Baltimore Alliance Inc. فيرماسىنىڭ اكتسيونەرى. كومپانيا ياحتالاردى ساتىپ الۋ جانە ساتۋمەن اينالىسادى. 2008 جىلى فيرما 77 فۋتتىق «نوماد» دەپ اتالاتىن ياحتا ساتىپ العان. ياحتا Mossack Fonseca فيرماسى ارقىلى تىركەلگەن.
كەيىن اليەۆتى Baltimore Alliance Inc. كومپانياسىندا اكتسيونەر رەتىندە لوندونداعى جىلجىمايتىن مۇلىكتەرگە باقىلاۋ جاسايتىن Greatex Trade &Invest Group (GTIG) كومپانياسى الماستىرعان. اليەۆ 2008 جىلى GTIG كومپانياسىنىڭ اكىمشىلىك پرەزيدەنتى بولعان.
Mossack جونىندە اقپارات
تەرگەۋ جۇمىستارى اۆتورلارىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، Mossack Foncesa-نىڭ قۇرىلۋى 1983 جىلدىڭ قاراشا ايىنداعى لوندون قالاسىنىڭ شەتىندە ورنالاسقان قويماداعى قۇندى زاتتار مەن 7 مىڭ سوم التىننىڭ ۇرلانۋىمەن بايلانىستى. ۇرلانعان زاتتاردىڭ جالپى قۇنى 100 ملن دوللاردى قۇراعان. ال پانامدىق كومپانيانىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ بىرى يۋرگەن موسساك ۇرلانعان قارجىنىڭ جىلىستاۋىنا كومەكتەسكەن. Mossack Fonseca-نى يۋرگەن موسساك جانە رامون فونسەكا قۇرعان.
ICIJ مالىمەتىنشە، پانامدىق كومپانيا تەك بيزنەسمەندەر مەن كاسىپكەرلەرگە عانا ەمەس، زاڭنان تىس جۇمىس ىستەيتىن تۇلعالارعا دا وفشورلى ايماق قۇرعان. مىسالى Mossack مەكسيكالىق ناركوبارون رافاەليا كارو كينتەرونىڭ جىلجىمايتىن مۇلكىنە يەلىك ەتكەن. الايدا 1985 جىلى رافاەليا كارو كينتەرو تۇتقىدالعاننان كەيىن ونىڭ مۇلكى كوستا-ريكا بيلىگىنە وتەدى. 20 جىلدان سوڭ بيلىك جەكە مۇلىك قۇقىعىنا بايلانىستى Mossack-قا سۇرانىس جىبەرەدى. الايدا كومپانيا قىزمەتكەرلەرى كينتەرونىڭ وفشورلى مۇلكىنە قاتىستى اقپاراتتى جويىپ جىبەرگەن.
