ءار نارسەنىڭ قۇندىلىعىن ءبىلۋ حالقىمىز ءۇشىن قاشان دا ونىڭ ماڭىزى مەن پايدالىلىعى اۋاداي قاجەت. ال ەگەر اڭگىمە قۇندى جادىگەرلەر تۋرالى بولسا، عيبراتتى ومىرگە جول اشۋدىڭ بىردەن-ءبىر سەبەبىنە اينالارى ءسوزسىز.  

عيبراتتتى عۇمىر دەمەكشى، ونەگەلى ءومىردى كەشۋدى ارماندامايتىن پەندەنى كەزىكتىرۋ استە قيىن بولار. ال عيبراتتى ءومىر ادام بالاسىنا قايدان كەلەدى؟ قانداي جولدى تاڭداعاندا ءومىرىنىڭ عيبراتتى بولارىنا كوزى جەتەدى؟..

عيبراتتى ومىرگە جول اشار ءبىر دۇنيە بار بولسا، ول قۇندى دۇنيەلەرگە كوز جىبەرىپ، ونى قاستەرلەي ءبىلۋ دەر ەدىم. سەبەبى، ءبىز بىلەتىن قۇندى كىتاپتار تاريحتا التىن ارىپتەرمەن جازىلىپ، مادەني مەكەمەلەردە ورىن العالى قاشان.

قۇندى كىتاپتار شىن مانىسىندە نەسىمەن قۇندى؟ كونەرگەن قاعازداردان تۇراتىن وسى ءبىر قۇندى دۇنيەلەر ادامزات بالاسى ءۇشىن تەك قانا مۇرا رەتىندە عانا ەمەس، تاريحي-مادەني ساباقتاستى بايلانىستىردى. ادامزات بالاسى ءوز بىلىمدەرىن وسىنداي باعالى كىتاپتار ارقىلى تولىقتىرىپ وتىردى. باعالى سانالاتىن بۇل كىتاپتار ەرتەڭگى ۇرپاقتىڭ اتا-بابالارىنىڭ جاساپ كەتكەن جاسامپاز جولدارىن وسىلايشا ەسكە سالدى.

 وتكەن جىلدىڭ قاراشا ايىندا قر ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحاناسىندا «قۇندى تارتۋ» زالى اشىلعانى بەلگىلى. قازاق جانە شەتەل ادەبيەتتەرى اقىن-جازۋشىلارىنىڭ التى مىڭنان استام كىتاپتارى ورىن العان. ءاربىر وقىرمان قاۋىم ءۇشىن بۇل جەردەگى كىتاپتاردىڭ بارلىعى دەرلىك قۇندى جادىگەرلەر قاتارىندا سانالادى. سولاردىڭ اراسىندا ەڭ باعالى قىتاپتاردىڭ ءبىرى رەتىندە احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ «قىرىق مىسال» كىتابى ەرەكشە اتاۋعا تۇرارلىقتاي. ءبىر قاراعاندا كوزگە شاعىن عانا كىتاپشاداي بولىپ كورىنەدى. شىن مانىندە ونىڭ ىشىندە قانشاما قۇندى دۇنيەلەر كەلتىرىلگەن. اعارتۋشى عالىم احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ ءوز قولىمەن ۇستاعان شاعىن عانا كىتاپشادا توتە جازۋلارمەن جازىلعانى انىق بايقالادى. زاماناۋي تەحنيكالىق قۇرالدارمەن جابدىقتالعان اتالمىش زالدا احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ وسى ءبىر شاعىن كىتاپشاسىنا وقىرماندار كوز اۋدارماي كەتپەيدى.  

حالقىنىڭ كەمەل بولاشاعىنا الاڭداعان الاش بالاسىنىڭ ءتول تۋىندىلارىن وقىپ وتىرىپ، كىسىنىڭ بىلۋگە قۇمارلىعى بىردەن ارتقانىن بايقاۋعا بولادى. كەزىندە ايگىلى امەريكا ەلىنىڭ  اتاقتى جازۋشىسى دجوردج مارتين: «كىتاپ وقيتىن ادام مىڭ ءومىردى كورەدى، كىم وقىمايدى سول ءبىر-اق ءومىر كورەدى»، – دەگەن ەكەن. سول ايتقانداي كىتاپ وقىعان ادامنىڭ ءومىرى جاقسى جاققا وزگەرىپ قانا قويماي، ءومىردىڭ سان قىرلارىن ۇيرەنۋگە سەبىن تيگىزەدى.      

«قۇندى تارتۋ» زالىنىڭ كىتاپ كوللەكتسيالارىنىڭ اراسىنان ورىن العان احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ «قىرىق مىسال» كىتابى جيىرماسىنشى جىلداردىڭ باسىندا جارىققا شىققان. كىتاپحانا زالىندا كىتاپتىڭ تۇپنۇسقاسى مەن كوشىرمەسى قويىلعان. قۇندى كىتاپتى ەمىن-ەركىن وقۋعا مۇمكىندىك بەرىلگەن. تەك  ءدال وسى كىتاپتى قولىمەن ۇستاپ، ەرتەڭى تۋرالى ويلانعان وقىرمان وقىسا دەگەن تىلەك تە بار.  

كىسىنىڭ ويىن بايىتىپ، ساۋاتىن ارتتىراتىن قۇندى دۇنيەلەردى ءبىز تەك كىتاپحانادان عانا تابا الامىز. سەبەبى، ادام بالاسى ادەبيەت ارقىلى رۋحاني الەمگە بوي الدىرا الادى. وركەنيەتتى ەلدەر قازىر كىتاپ وقۋعا دەگەن ىنتا-ىقىلاستى ارتتىرۋدىڭ بىرنەشە تاسىلدەرىن ويلاستىرىپ وتىرادى. ال بىزدە 100 كىتاپ وقۋ نەمەسە سۇيىكتى اقىن-جازۋشىلارىمىزدىڭ كىتاپتارىن وقۋ ءىس-شارالارى ءجيى جۇرگىزىلىپ كەلەدى.   

جاقسى كىتاپ – قاشان دا رۋحاني ازىق. كىتاپتان بولاشاقتا الار ازىعىمىز كوپ بولسىن دەگەن نيەتپەن، «قۇندى تارتۋ» زالىنان  700 جىل بويى جازىلىپ كەلگەن قۇران ءتاپسىرىن، الەم بويىنشا جالعىز عانا داناسى قولىمىزعا جەتكەن اتاقتى اعىلشىن زاڭگەرى ءارى تاريحشىسى دجون رۋشۆورتتىڭ كىتابىن جانە باسقا دا كىتاپتاردى وقۋعا كەڭەس بەرەمىن.

اسەم ساعيقىزى

Abai.kz