الماتى قالالىق سوتى «جاس الاش» گازەتىنىڭ سوت ۇكىمىنە قاتىستى اپەللياتسيالىق شاعىمىن قاراستىردى. جاسان زەكەيۇلىنىڭ ۇسىنىسىمەن اۋىستىرىلعان سوت توراعاسى اۋەلدە سوت زالىنا باق وكىلدەرىن كىرگىزبەي، ارنايى مونيتار ورنالاستىرىلعان بولمەگە جىبەرگەن. سوت وتىرىسى باستالعاننان 10 مينۋتتاي ۋاقىت وتكەندە زالعا جۋرناليستەر دە كىردى.

«جاس الاشتىڭ» اپپەلياتسيالىق شاعىمىن قاراستىرعان سوت وتىرىسىن ءۇش سۋديادان تۇراتىن القا جۇرگىزدى. وسىنىڭ الدىندا «جاس-اي» مەديتسينالىق ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى جاسان زەكەيۇلى اتالعان باسىلىمدى سوتقا بەرىپ، المالى اۋداندىق سوتىندا جەڭىپ شىققان ەدى. جاسان زەكەيۇلى «جاس الاش» گازەتى مامىر ايىندا ءوزى تۋرالى جاريالاعان «اكادەميك» وتباسىمەن سوتتاسىپ ءجۇر» دەگەن ماقالا «ابىرويى مەن ار-نامىسىن قارالادى» دەپ سوتقا جۇگىنگەن ول (جاسان زەكەيۇلى – رەد.) اۋەلى گازەتتى التى ايعا توقتاتۋدى جانە وزىنە 400 ميلليون تەڭگە مورالدىق شىعىن تولەۋدى سۇراعان.

قاراشانىڭ 13-ءى كۇنى الماتىنىڭ المالى اۋداندىق سوتى "جاس الاش" باسىلىمى مەن جۋرناليستەرىنە قاتىستى ۇكىم شىعارعان. سوت «جاس الاش» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى رىسبەك سارسەنبايعا، گازەت ءتىلشىسى مەرۋەرت تۇرلىبەكوۆاعا، گازەت وقىرمانى قادەن مۇقانۇلىنا، جاسان زەكەيۇلىنىڭ بۇرىنعى ايەلى گۇليا اليحانقىزىنا جانە گۇليا اليحانقىزىنىڭ اكەسى، 76 جاستاعى اليحانعا، بارلىعى 40 ميلليون تەڭگە ايىپپۇل سالعان. بۇعان قوسا «جاس الاش» گازەتىندە جاسان زەكەيۇلى تۋرالى جازىلعان ماقالانى تەرىستەۋ مىندەتتەلگەن. كەيىن سوت شەشىمىنە نارازى جاۋاپكەرلەر اپەللياتسيالىق شاعىم تۇسىرگەن.

ەستەرىڭىزدە بولسا، 25 اقپاندا  وتۋگە ءتيىستى سوت وتىرىسى كەيىنگە قالدىرىلعان ەدى. سونىمەن، ەكى تاراپتىڭ دا ۇسىنىس-تىلەكتەرىن مۇقيات تىڭداعان سوت القاسى شەشىم شىعارماستان بۇرىن، جارىسسوزگە كەزەك بەردى.

ايتپاقشى، اپپەلياتسيالىق سوت پروتسەسسى كەزىندە جاسان زەكەيۇلى مەن ونىڭ وتباسى مۇشەلەرىنىڭ اراسىندا جاۋاپتاسۋلار بولدى.

 بۇل جاۋاپتاسۋلاردىڭ سوتقا جاناما عانا قاتىسى بولعاندىقتان ءبىز جيىنعا كەلىپ پىكىر بىلدىرگەن قوعام بەلسەندىلەرى مەن تالاپكەردىڭ ءوز ءسوزىن قاز-قالپىندا بەرۋگە تىرىستىق.

سوفى سماتاەۆ، جازۋشى:

 قازاقتىڭ داستۇرىندە، ءومىر ءسۇرۋ ۇلگىسىندە ءوز ايەلىمەن، ءوز بالا-شاعاسىمەن سوتتاسۋ دەگەن بولماعان نارسە. سونى جانە بۇكىل رەسپۋبليكا جۇرتشىلىعىنىڭ الدىندا ازانداتىپ جاريا ەتۋ، جار سالۋ ازاماتتىق اتقا ۇلكەن سىن. ەگەر تالاپكەر ءوز قاتەلىگىن تۇسىنگەن بولسا، ول مىنا ارىزىن قايتىپ الۋ كەرەك. «جاس الاش» دەگەن گازەت بۇل – رەسپۋبليكامىزداعى  ادىلدىكتى اشىپ ايتا الاتىن از گازەتتىڭ ءبىرى بولىپ قالدى، قازىر. سوندىقتان دا مەن بۇگىن اۋرۋ ەڭسەمدى سۇيرەتىپ، گازەتىمىزدى قورعايىق، ءۇن قوسايىق دەپ كەلىپ وتىرمىن. ەلىمىزدىڭ ەرتەڭىنە گارانت بولىپ وتىرعان ادامنان باستاپ، بۇگىنگى سوتتان ادىلدىك كۇتىپ كەلىپ وتىرمىز.

ءامىرجان قوسانوۆ، ساياساتكەر، جۋرناليست:

-جاڭا سوت توراعاسى بۇرىنعى سۋديا بەيسەۋوۆاعا قاتىستى ايتپاڭىزدار دەدى. مەن نەگە ايتام، ويتكەنى سول كەزدە بەيسەۋوۆا  باسقاشا ءتارتىپ ۇستانىپ، سوت پروتسەسسىن ەكى جاقتى ءادىل وتكىزگەندە بۇگىنگىدەي بىلىق-شىلىق بولمايتىن ەدى. جانە بەيسەۋوۆا دەگەن سۋديانىڭ تەندەنتسيالىق جۇرگىزۋ ءادىسى ورەسكەل قاتەلىكتەرگە تولى ەدى. قازاق ءتىلىنىڭ ءيىسى مۇرنىنا بارمايتىن سونداي ادامنىڭ قولىنا 95-جىلدىق تاريحى بار، بۇكىل قازاقتىق باسىلىمىنىڭ تاعدىرىن بەرىپ قويعان كىم؟   ەكىنشى ماسەلە جانە باستى ماسەلە مەن كەيدە ويلايمىن،   جاسان زەكەيۇلى ميلليونداعان قازاقتىڭ سۇيىكتى باسىلىمىنا اينالعان «جاس الاشپەن» نەگە وسىنداي تەكەتىرەسكە ءتۇستى؟ بيزەسمەن رەتىندە بۇل وعان پايدالى ەمەس. جاساننىڭ ورتالىعىنا باراتىندار كىمدەر؟ - قازاقتار، سونىڭ ىشىندە اۋىلدان كەلگەن قازاقتار. ال «جاس الاشتىڭ» 90 پايىز وقىرمانى اۋىلداعى قازاقتار. سونىداقتان جاساننىڭ ارتىندا جاسىرىن كۇشتەردىڭ تۇرۋى عاجاپ ەمەس. نەگە؟ ويتكەنى «جاس الاشتى» قۋدالاۋدىڭ استارىندا جالپى تاۋەلسىز باسىلىمدارعا قارسى ساياسات جاتىر.  

جاسان زەكەيۇلى، تالاپكەر:

«جاس الاش» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى رىسبەك سارسەنبايۇلى مەن ونىڭ ارىپتەستەرى كۇنى بۇگىنگە دەيىن ءوزىنىڭ زاڭعا قايشى ارەكەتتەرىن جاساپ باعۋدا. «جاس الاش» گازەتى  بىرنەشە مارتە مەنى اشىق بالاعاتتاپ،  مەنى مازاقتاعان ماقالالارىن ءوز ەرىكتەرىنشە شىعارىپ وتىردى. سول ءۇشىن ەكىنشى رەت سوتقا جۇگىنۋگە يتەرمەلەدى. قر كونستيتۋتسياسىندا كورسەتىلگەن  باپتار بويىنشا مەنى اشىق قارالاعان «جاس الاش» گازەتى مەن ونىڭ سىبايلاستارىنا قاتىستى المالى اۋداندىق سوتى شىعارعان شەشىمدى وزگەرىسسىز قالدىرۋدى سۇرايمىن. قوسىمشا ايتپاعىم، «جاس الاش» گازەتى قارشا بوراتىپ، قانشاما رەت مەنى قارالاپ جاتقانىمەن دە،  ءبىزدىڭ رەسپۋبليكالىق باسقا دا باسىلىمداردىڭ مەنىڭ ىزگىلىكتى ىستەرىمدى، ادامگەرشىلىگىم مەن ار ۇجدانىمنىڭ بەدەلىن ەسكەرىپ، مەنى جاقتاپ ماقالالار جازىپ جاتقاندارى جوق ەمەس. بۇل مەنىڭ ماقتانعانىم ەمەس، بىراق مەنى حالىق ءوزى قالاپ، ەڭبەگىمدى ەسكەرىپ جاتىر. مىسالى، بۇۇ-دان باستاپ ءتۇرلى دەڭگەيدەگى ماراپاتتارىم مىنە. سوندا وسىنىڭ بارلىعىن بەرىپ، ماعان سەنىپ وتىرعان بارلىق باسشىلار اقىماق تا، جالعىز «جاس الاش» قانا اقىلدى ما؟.. قازىر رىسبەكتىڭ جاعىندا جۇرگەن ءبىرشاما زيالىلار كەزىندە مەنى جاقتاعان ەدى. سودان ول جازۋشىلارعا رىسبەك «ماقالالارىڭدى باسپاي قويامىن» دەپ قورقىتىپ العان. سوندىقتان، مەنى «جالعان اكادەميك»، «كوللەدج تۇلەگى» دەپ جۇرگەن باسىلىم جازالانۋى ءتيىس. مەن رىسبەك سياقتى بەكەرگە سويلەمەيمىن، ناقتى دالەلدەرىم بار. كىنانى ىستەدى مە، موينىمەن كوتەرۋگە  مىندەتتى ول.

(ەسكەرتۋ: دوكتور، اكادەميك جاسان زەكەيۇلىنىڭ سوزدەرى ەش بۇرمالانباستان قاز-قالپىندا بەرىلىپ وتىر)

ءتۇيىن: ءبىر كۇنگە سوزىلعان سوت پروتسەسسى اياقتالدى. بۇل جولى دا بيزنەسمەن جاسان زەكەيۇلى جەڭىپ شىقتى. اپپەلياتسيالىق سوت القاسى رىسبەك سارسەنبايۇلى مەن «جاس الاشتىڭ» تالاپتارىن ەسكەرۋسىز قالدىرىپ، جاسان زەكەيۇلىنىڭ پايداسىنا شەلىلگەن سوت ۇكىمىن وزگەرتۋسىز قالدىردى.

ال  «جاسالاشتىقتار» ۇكىم كۇشىنە ەنگەن 10 كۇننىڭ ىشىندە كاسساتسيالىق شاعىم شەشىمىن كۇتۋگە ءماجبۇر. ەگەر كاسساتسيالىق شاعىم ەسكەرىلمەيتىن جانە بۇگىنگى سوت شەشىمى وزگەرتۋسىز قالاتىن بولسا، «جاس الاش» باسىلىمى جوعارعى سوتقا شاعىمدانباقشى.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz