كەشە ەسىكتەگى «التىن ادامدى» تاۋىپ، بۇكىل الەمگە تانىتقان قازاقتىڭ بەلگىلى ارحەولوگى بەكمۇحانبەت نۇرمۇحانبەتوۆ 81 جاسىندا دۇنيەدەن وزدى.

بەكمۇحانبەت نۇرمۇحانبەتوۆتى كوپشىلىك بەكەن اتا دەيتىن ەدى. بەكەن اتا ءومىر بويى ەسىكتەگى ساق وبالارىنىڭ شىراقشىسى بولىپ، ۇرپاق ساناسىنا ساق داۋىرىندەگى بابالاردىڭ رۋحىن سىڭىرۋگە ولشەۋسىز ۇلەس قوستى.

قازىرگى قازاق مەملەكەتىنىڭ باستى رۋحاني قۇندىلىعىنا اينالعان «التىن ادامدى» ەڭ العاش قابىردەن ارشىپ الىپ، الەمگە تانىتۋ باعى كەمەل اقىشەۆ پەن بەكمۇحانبەت نۇرمۇحانبەتوۆتىڭ ماڭدايىنا بۇيىرعانى تەگىن بولماسا كەرەك.

بەكەن اتا 1962-1993 جىلدار ارالىعىندا قازاق كسر-ءى عىلىم اكادەمياسىنىڭ ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح, ارحەولوگيا جانە ەتنوگرافيا ينستيتۋتىندا لوبورانت، اعا عىلىمي قىزمەتكەر، ءبولىم مەڭگەرۋشىسى بولىپ قىزمەت ەتتى. 1993 – 1998 جىلدارى الماتى وبلىسى ەسىك قالاسىندا اشىلعان وبلىستىق ولكەتانۋ مۇراجايىنىڭ ديرەكتورى، 1998 جىلدان قازاق ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ ءا.مارعۇلان اتىنداعى ارحەولوگيالىق ينستيتۋتىندا عىلىمي كەڭەسشى، وسىنداعى ارحەولوگيالىق مۇراجايدىڭ قور ساقتاۋشىسى قىزمەتتەرىن اتقاردى. ول قازاقستان اۋماعىندا اكادەميك ءا.مارعۇلان مەن ك.اقىشەۆ باسقارعان عىلىمي ەكسپەديتسيالارعا قاتىسىپ، قازاق ارحەولوگياسىندا ءوزىنىڭ وشپەس ءىزىن قالدىردى. جەتىسۋ ارحەولوگيالىق ەكسپەديتسيياسىن باسقاردى. زەرتتەۋشىلىك جولى قولا داۋىرىنەن (ب.ز.ب. 14 ع.) ورتاعاسىرلىق (ب.ز. 10 – 12 ع-لار) كەزەڭدەرگە دەيىنگى ارالىقتى قامتيدى. قاڭلى زامانىن (ب.ز. 2 – 4 ع-لار), كونە تۇركى ءداۋىرىن (ب.ز. 4 – 8 ع-لار) تۇراقتى زەرتتەدى. اتاپ ايتقاندا، وتىرار ءوڭىرىنىڭ كوكماردان، كۇيىكماردان قالالارىنىڭ جۇرتتارىنداعى زيراتتاردا، ارىس وزەنى بويىنداعى ءبورىجار، قارااسپان، بوگەن وبالارىندا قازبا جۇمىستارىن جۇرگىزدى. كونە مۇرالاردى قورعاۋ جانە پايدالانۋ جۇمىستارىن جولعا قويۋ ماقساتىمەن 1980 جىلى جەدەل كومەك توبىن قۇردى. بۇل شاعىن توپ كەيىن قازاقستان اۋماعىن تۇگەل قامتىپ، ساق قورعاندارىن، اتاپ ايتقاندا شۇبارت, مولالى, قىرعاۋىلدى, بورالداي, ەسىك, تۇرگەن وبالارىن قامقورلىققا الدى.

1999 جىلى الماتى وبلىسى ەڭبەكشىقازاق اۋدانىندا “التىن ادام” ۇرپاقتار ساباقتاستىعى اسسوتسياتسياسىن قۇردى. اسسوتسياتسيانىڭ باستى ماقساتى – “التىن ادام” تابىلعان ەسىك وبالارىن اشىق اسپان استىنداعى مۇراجاي-قورىققا اينالدىرۋ ەدى. بەكمۇحانبەت نۇرمۇحانبەتوۆ وسى وبالاردىڭ قوعامدىق نەگىزدەگى شىراقشىسى مىندەتىن اتقارىپ كەلدى.

بەكەن اتا اشىق اسپان استىنداعى مۇراجاي-قورىققا اينالدىرعان وسى ءبىر قاسيەتتى مەكەنگە كەيىن «ەسىك» تاريحي-مادەني قورىق-مۇراجايى سالىندى.

قازىر بۇل وردا ەلىمىزدەگى بەلگىلى مۇراجايلاردىڭ ءبىرى.